ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ-ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:ζητείται η αναθεώρηση της 1911/2020 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία απορρίφθηκε η από 3.8.2020 προσφυγή του Δήμου … για την ανάκληση της 503/2020 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Με την πράξη αυτή κρίθηκε ότι κωλύεται η σύναψη, μεταξύ του προσφεύγοντος Δήμου και της εταιρείας «… ΑΤΕ», της τροποποιητικής σύμβασης του έργου: «Προσθήκη αίθουσας πολλαπλών χρήσεων στο 1ο Δημοτικό Σχολείο … (… & …, …)», για την υποκατάσταση, στην εκτέλεση της ως άνω σύμβασης, της αρχικής αναδόχου εταιρείας «… ΑΒΕΤΕ» από την εταιρεία «… ΑΤΕ».(....)Όπως δε αναφέρεται στην οικεία αιτιολογική έκθεση, η δυνατότητα υποκατάστασης συνεπεία εταιρικής αναδιάρθρωσης ανταποκρίνεται στις σύγχρονες και δυναμικά εξελισσόμενες εταιρικές μορφές των οικονομικών φορέων, ενώ ταυτόχρονα περιλαμβάνει τα εχέγγυα ώστε να μην ερμηνευτεί ως ένα γενικό άνοιγμα των συμβάσεων σε φορείς που δεν έλαβαν μέρος στην αρχική διαδικασία ανάθεσης και δεν έχουν υπαχθεί σε διαδικασία αξιολόγησης. Η στενή επομένως  ερμηνεία των διατάξεων αυτών επιβάλλεται όχι μόνο εκ του εξαιρετικού τους χαρακτήρα, δοθέντος με αυτές εισάγεται παρέκκλιση από τη συνήθη εξέλιξη της εκτέλεσης δημόσιας σύμβασης σύμφωνα με το αποτέλεσμα της προηγηθείσας διαγωνιστικής διαδικασίας, αλλά ευθέως εκ του νόμου, ο οποίος ρητά και υπό την ως άνω επιφύλαξη χαρακτηρίζει ουσιώδη τροποποίηση την υποκατάσταση του αρχικού αναδόχου σε περιπτώσεις διαφορετικές από τις προβλεπόμενες(....)η υποκατάσταση της αρχικής αναδόχου εταιρείας «… ΑΒΕΤΕ» από τη μητρική της εταιρεία «… ΑΤΕ» αντίκειται στις διατάξεις του άρθρου 132 παρ. 1 περ. δ΄ υποπερ. ββ΄ του ν. 4412/2016, καθώς και στις αρχές της ίσης μεταχείρισης, του ελεύθερου ανταγωνισμού και της διαφάνειας κατά την ανάθεση δημοσίων συμβάσεων, μεταξύ άλλων, με την αιτιολογία ότι  η επίμαχη υποκατάσταση δεν επιχειρείται λόγω διαδοχής του αρχικού αναδόχου που οφείλεται σε εταιρική αναδιάρθρωση, καθόσον δεν μεταβλήθηκε η νομική μορφή ή η εταιρική σύνθεση της αρχικής αναδόχου, ούτε μεταβιβάστηκε η εν γένει άσκηση της σχετικής δραστηριότητάς της στη μητρική της εταιρεία, αντιθέτως, στην υποκατάστατη εταιρεία μεταβιβάστηκε η συνέχιση της  εκτέλεσης μιας και μόνο σύμβασης.(....)Μη συντρεχούσης δε της προϋπόθεσης της εταιρικής αναδιάρθρωσης, η επιχειρούμενη υποκατάσταση του αρχικού αναδόχου από άλλη εταιρεία συνιστά τροποποίηση της αρχικής σύμβασης, που δεν επιτρέπεται να διενεργηθεί χωρίς νέα διαδικασία  σύναψης σύμβασης (σκέψη 7). Για τον λόγο αυτόν και η διαπιστωθείσα πλημμέλεια είναι ουσιώδης, πλήττουσα την αντικειμενική ακεραιότητα της διαδικασίας, δοθέντος ότι η αναθέτουσα αρχή όφειλε να αναζητήσει ανάδοχο μέσω του ανταγωνισμού που θα διασφάλιζε η νέα διαδικασία σύναψης σύμβασης.Απορρίπτει την προσφυγή αναθεώρησης.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ:Ενόψει των εκτεθέντων στις σκέψεις 1-4, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ελεγχόμενη 1η τροποποίηση της 0095Μ/20 συμφωνίας-πλαίσιο παρίσταται μη ουσιώδης. Και τούτο διότι υπάγεται στις ρητά αναφερόμενες στις παρ. 1 και 4 του άρθρου 132 του ν. 4412/2016 τοιαύτες (μη ουσιώδεις τροποποιήσεις), αναγόμενη σε υποκατάσταση του αρχικού αναδόχου (ΕΛΠΕ ΑΕ), συνεπεία μερικής διαδοχής του, λόγω εταιρικής αναδιάρθρωσης (διάσπαση δι’απόσχισης κλάδου, ο οποίος εισφέρεται στην νεοσυσταθείσα εταιρεία), και δη από νέο ανάδοχο (…..) του οποίου αποκλειστικός μέτοχος παρίσταται ο αρχικός ανάδοχος. Ως μη ουσιώδης, δε, η εν λόγω τροποποίηση και κατά συνεκδοχή το περιέχον αυτή σχέδιο της 1ης τροποποίησης της 0095Μ/20 συμφωνίας πλαίσιο δεν υπάγεται, κατ’άρθρο 324 παρ. 5 περ. α΄ του ν.4700/2020 και 132 παρ. 6 περ. α΄ του ν. 4412/2016 στον προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου

Ενόψει των εκτεθέντων στις σκέψεις 1-4, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ελεγχόμενη 1η τροποποίηση της 0093Μ/20 συμφωνίας-πλαίσιο παρίσταται μη ουσιώδης. Και τούτο, διότι υπάγεται στις ρητά αναφερόμενες στην παρ. 1 του άρθρου 132 του ν. 4412/2016 τοιαύτες (μη ουσιώδεις τροποποιήσεις), αναγόμενη σε υποκατάσταση του αρχικού αναδόχου (.....), συνεπεία μερικής διαδοχής του, λόγω εταιρικής αναδιάρθρωσης (διάσπαση δι’ απόσχισης κλάδου, ο οποίος εισφέρεται στη νεοσυσταθείσα εταιρεία) και δη από νέο ανάδοχο (….), του οποίου αποκλειστικός μέτοχος παρίσταται ο αρχικός ανάδοχος. Συνακόλουθα, ως μη ουσιώδης, η εν λόγω τροποποίηση και, κατά συνεκδοχή, το περιέχον αυτή σχέδιο της 1ης τροποποίησης της 0093Μ/20 συμφωνίας-πλαίσιο δεν υπάγεται, κατ’ άρθρα 324 παρ. 5 περ. α΄ του ν. 4700/2020 και 132 παρ. 6 περ. α΄ του ν. 4412/2016, στον προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου.. Τούτων δοθέντων, το Κλιμάκιο κρίνει ότι το σχέδιο της Πρώτης (1ης) Τροποποίησης της 0093Μ/2020 συμφωνίας-πλαίσιο, ανεξαρτήτως της υποχρεωτικότητας υπογραφής του, προς τον σκοπό ορθής αποτύπωσης του προσώπου του αντισυμβαλλομένου, απαραδέκτως υποβλήθηκε για προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας ενώπιον του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Διαφορές από τον προσυμβατικό έλεγχο (Έργα). Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης Αποχέτευσης. Κατασκευή βιολογικού καθαρισμού Δήμου. Πλημμέλεια της μη πλήρωσης των νόμιμων προϋποθέσεων για την υποκατάσταση του αρχικού αναδόχου από τον νέο ανάδοχο (υποκαταστάτρια κοινοπραξία), κατά την κατασκευή του ελεγχόμενου έργου. Σύμβαση εκχώρησης εργολαβίας. Η νομιμότητα της αντικατάστασης του αναδόχου από τρίτο εργολάβο στην κατασκευή μέρους του ελεγχόμενου έργου και, συνακόλουθα, η δυνατότητα τροποποίησης της αρχικής σύμβασης, χωρίς νέα διαδικασία, κρίνεται σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 132 και 164 (βλ. και άρθρο 337) του ν. 4412/2016. Απορρίπτει

Δυνατότητα αντικατάστασης μέλους κοινοπραξίας από άλλη εταιρεία, πριν την ανάδειξη της κοινοπραξίας ως οριστικού μειοδότη σε διαγωνισμό.(...) Η προβλεπόμενη στο άρθρο 65 του ν. 3669/2008 (Κώδικα Δημοσίων Έργων - ΚΔΕ) υποκατάσταση μέλους κοινοπραξίας από άλλη εταιρεία προβλέπεται μόνον κατά το στάδιο της εκτελέσεως/κατασκευής του έργου, δηλαδή το στάδιο που ακολουθεί την υπογραφή της συμβάσεως μεταξύ αναδόχου και κυρίου του έργου, στην προκείμενη δε περίπτωση από το ιστορικό προκύπτει ότι δεν υφίσταται σύναψη, ούτε και υπογραφή της συμβάσεως και επομένως δεν θα ήταν νόμιμη η υποκατάσταση μέλους της κοινοπραξίας που ανακηρύχθηκε μειοδότης στον επίμαχο διαγωνισμό (ομόφ.)

Δημόσιος διαγωνισμός για την ανάθεση δημοσίου έργου. Η (ισχύουσα) βεβαίωση εγγραφής στο ΜΕΕΠ, ως προϋπόθεση για τη νομότυπη συμμετοχή διαγωνιζομένων. Υποκατάσταση διαγωνιζομένου κατά την εξέλιξη της διαδικασίας του διαγωνισμού.1) Δεν είναι νομότυπη η συμμετοχή σε διαγωνισμό ανάθεσης δημοσίου έργου ατομικής εργοληπτικής επιχείρησης, εφόσον ο ατομικός εργολήπτης και μοναδικό τεχνικό στέλεχος (ως πτυχιούχος του Μητρώου Εμπειρίας Κατασκευαστών) της επιχείρησης, στελέχωσε άλλη εργοληπτική επιχείρηση – ετερόρρυθμη εταιρεία, η οποία εγγράφηκε στο Μητρώο Εργοληπτικών Επιχειρήσεων πριν την ημέρα του διαγωνισμού, με αποτέλεσμα να στερηθεί η ατομική εργοληπτική επιχείρηση τη βεβαίωση εγγραφής της στο ΜΕΕΠ. 2) Δεν επιτρέπεται η υποκατάσταση διαγωνιζομένου, ή η αλλαγή της σύνθεσης διαγωνιζόμενης κοινοπραξίας (με την υποκατάσταση μέλους αυτής), κατά τη διάρκεια του διαγωνισμού. Έννομη συνέπεια της παρά το νόμο γενομένης υποκατάστασης επισύρει ως συνέπεια τον αποκλεισμό του διαγωνιζομένου. (πλειοψ.)

Έργο- προσθήκη αίθουσας πολλαπλών χρήσεων σε Δημοτικό σχολείο..Με τα δεδομένα που εκτίθενται στην προηγούμενη σκέψη και κατά τα γενόμενα δεκτά στη σκέψη 2, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κατά παράβαση των οριζομένων στο ως άνω άρθρο 132 παρ. 1 περ. δ΄ υποπερ. ββ΄ του ν.4412/2016  εγκρίθηκε, με την ανωτέρω 8/14.1.2020 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου .., η υποκατάσταση της αναδόχου εταιρείας «..» από εταιρεία, η οποία δεν αποτελεί ειδική ή καθολική διάδοχό της και δεν συμμετείχε στη διαγωνιστική διαδικασία, έστω και με διαφορετική σύνθεση ή νομική μορφή. Κατ’ ακολουθίαν, ενόψει της ουσιώδους αυτής νομικής πλημμέλειας, κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου τροποποιητικής σύμβασης. Σημειώνεται, τέλος, ότι, σε κάθε περίπτωση, εσφαλμένως αναγράφεται στη σελίδα 10 του εν λόγω σχεδίου ότι το ποσό της εγγυητικής επιστολής καλής εκτέλεσης, που θα προσκομιζόταν από την υποκατάστατη εταιρεία «....», θα έπρεπε να αντιστοιχεί στην αξία των υπολειπόμενων, μη εκτελεσθεισών από την ανάδοχο εργασιών, καθόσον αυτό θα ήταν υπολογιστέο βάσει του συνολικού ποσού της αρχικής σύμβασης, ως εκ της κατά το άρθρο 164 παρ. 2 εδ. α΄ του ν.4412/2016 (αλλά και την ανωτέρω 8/14.1.2020 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου …) εις ολόκληρον ευθύνης των δύο εταιρειών έναντι του κυρίου του έργου.

ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/2497/2020

Προμήθεια καυσίμων...Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, εφόσον κατά την ελεγχόμενη διαδικασία εμφιλοχώρησε η διαπιστωθείσα στη σκέψη IV.iv ουσιώδης πλημμέλεια, καθίσταται μη νόμιμη η ανάθεση της προμήθειας του είδους «λιπαντικό SAE 15W/50», στην εταιρεία ... ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΕΠΕ και, ως εκ τούτου, κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ του Δήμου .... και της εταιρείας ... ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΕΠΕ ως προς το είδος αυτό, ενώ δεν κωλύεται η υπογραφή του ίδιου σχεδίου σύμβασης ως προς τα λοιπά περιλαμβανόμενα σ’ αυτό είδη λιπαντικών, αφού δηλαδή αφαιρεθεί το προαναφερθέν είδος και η αντίστοιχη σ’ αυτό συμβατική δαπάνη και προσαρμοσθεί αναλόγως το ποσό της οικείας εγγύησης καλής εκτέλεσης. Κατά τα λοιπά, δεν διαπιστώνονται ουσιώδεις πλημμέλειες κατά την ελεγχόμενη διαδικασία αναφορικά με την κρινόμενη προμήθεια καυσίμων και λιπαντικών του Δήμου .... και των νομικών του προσώπων, ενώ με την .....2019 βεβαίωση του Αντιδημάρχου Οικονομικών Υπηρεσιών του Δήμου ... βεβαιώνεται ότι κατά του κύρους της διαγωνιστικής διαδικασίας δεν εκκρεμούν προδικαστικές προσφυγές, αιτήσεις ασφαλιστικών μέτρων και λοιπά ένδικα βοηθήματα ή μέσα. Επισημαίνεται δε ότι στο άρθρο 7 των σχεδίων σύμβασης που τιτλοφορείται «Υποκατάσταση αναδόχου», θα πρέπει να συμπεριληφθεί ρητή παραπομπή στο άρθρο 132 παρ. 1 περιπτ. δ΄ του ν. 4412/2016, το οποίο καθορίζει τις προϋποθέσεις επιτρεπτής υποκατάστασης του αρχικού αναδόχου (Στ΄ Κλιμάκιο 246/2017).

Κατασκευή βιολογικού καθαρισμού Δήμου...Περαιτέρω, ήδη από τις 18.8.2012, έχει παρέλθει η συμβατική προθεσμία περάτωσης του έργου και από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι αυτή είχε, πριν από την λήξη της, παραταθεί νόμιμα, ώστε να καταλαμβάνει την επίμαχη υποκατάσταση. Εξάλλου, στην ως άνω 63/9.5.2019, εγκριτική της υποκατάστασης αυτής, απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της ......, ουδεμία αναφορά γίνεται στο τμήμα της εργολαβίας για το οποίο ισχύει - εγκρίθηκε η υποκατάσταση, στην πιστοποίηση μετά την οποία οι πληρωμές θα διενεργούνται στη νέα ανάδοχο και στις εγγυήσεις που αυτή πρέπει να καταθέσει, όπως απαιτείται, σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στην προηγούμενη σκέψη, δοθέντος ότι το σχετικό αίτημα της αναδόχου δεν αφορούσε στην εκχώρηση του όλου έργου, αλλά τμήματος αυτού. Στο δε σχέδιο σύμβασης μεταξύ της άνω υποκαταστάτριας κοινοπραξίας και της προαναφερόμενης Δ.Ε.Υ.Α, που υποβλήθηκε, αναγράφεται ως συμβατικό τίμημα το ποσό του 1.934.858,95 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., το οποίο αντιστοιχεί στο συνολικό ποσό της αρχικής σύμβασης, υποδεικνύοντας ότι η υποκατάσταση επιχειρείται για το σύνολο του έργου, χωρίς, όμως, τούτο να έχει ζητηθεί από την ανάδοχο εταιρεία και εγκριθεί ρητά από την αναθέτουσα αρχή. Τέλος, ελλείψει σχετικών στοιχείων και ειδικών συγκριτικών αναφορών στα προσκομισθέντα έγγραφα, δεν αποδεικνύεται ότι τα μέλη της υποκαταστάτριας κοινοπραξίας έχουν, μεμονωμένα ή έστω και αθροιστικά, τα ίδια προσόντα που απαιτούνταν για την ανάληψη του έργου από την αρχική ανάδοχο εταιρεία.

Πληρωμή συμπληρωματικής σύμβασης έργου:..Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις το Κλιμάκιο κρίνει ότι η εκτέλεση των ως άνω περιγραφόμενων συμπληρωματικών εργασιών κατέστη αναγκαία κατά την εκτέλεση του αρχικού τεχνικού αντικειμένου και για την άρτια ολοκλήρωση αυτού, λαμβανομένου υπόψη και του ότι η αναθέτουσα Aρχή τεκμηριώνει επαρκώς, με την 1622/24/26.3.2019 απόφαση του Δ.Σ. του ..., τόσο τους τεχνικούς, όσο και τους οικονομικούς λόγους, για τους οποίους η αλλαγή του αρχικού αναδόχου θα θέσει σε κίνδυνο την τεχνική αρτιότητα και τη συνολική λειτουργικότητα του αρχικού αντικειμένου. Τούτο διότι αφενός μεν η οποιαδήποτε επέκταση της σύμβασης θα πρέπει να γίνει από τον ίδιο προμηθευτή, έτσι ώστε να μην υπάρχει ασυμβατότητα υλικών με διαφορετικά τεχνικά χαρακτηριστικά και δημιουργία ανυπέρβλητων τεχνικών δυσκολιών κατά τη λειτουργία και συντήρηση του αντικειμένου της αρχικής σύμβασης, αφετέρου δε είναι ασύμφορη οικονομικά η εμπλοκή διαφορετικού προσώπου πέραν του αρχικού αναδόχου, γιατί θα δημιουργούνταν προβλήματα επικάλυψης δαπανών, με αποτέλεσμα η αναθέτουσα Aρχή να υποχρεωθεί να καταβάλει μεγάλο μέρος δαπανών που έχει ήδη καταβάλει στον αρχικό ανάδοχο. Περαιτέρω, η συνολική δαπάνη των συμπληρωματικών αυτών εργασιών υπερβαίνει κατά 33,78% την αρχική συμβατική δαπάνη, δηλαδή είναι μικρότερη του μέγιστου ποσοστού 50%. Για τους λόγους αυτούς, πληρούνται οι σωρευτικά απαιτούμενες προϋποθέσεις του άρθρου 132 παρ. 1 περ. β΄ του ν. 4412/2016 και ως εκ τούτου η υπό κρίση δαπάνη εντέλλεται νόμιμα και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί.