Νομιμότητα σχεδίου δανειακής σύμβασης (..) Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι το περιεχόμενο των αναμορφωμένων όρων του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης είναι σύμφωνο με τις διατάξεις που παρατέθηκαν ανωτέρω, όπως αυτές ήδη έχουν ερμηνευθεί από το Ελεγκτικό Συνέδριο (βλ. και 3118/2011, 2/2012 Τμήμα Μείζονος – Επταμελούς Σύνθεσης). Το Κλιμάκιο επισημαίνει, τέλος, ότι από τη συνδυαστική ερμηνεία των άρθρων 8 α’, 8β’ και 10 του ελεγχόμενου σχεδίου προκύπτει ότι ο όρος που περιλαμβάνεται στο τελευταίο αυτό άρθρο, σύμφωνα με το οποίο «Στην περίπτωση που για οποιοδήποτε λόγο, κατά τη διάρκεια του δανείου, τα παραπάνω εκχωρηθέντα έσοδά του, δεν επαρκούν για την εξυπηρέτηση του δανείου, ο οφειλέτης υποχρεούται να καταβάλει εξ ιδίων χρημάτων, απευθείας στο δανειστή τα οφειλόμενα, δηλαδή από τα μη εκχωρούμενα στο παρόν αλλά δυνάμενα να το εξυπηρετήσουν έσοδά του … » έχει την έννοια ότι τα ανωτέρω αναφερόμενα έσοδα δύνανται να εκχωρηθούν μόνο υπό τους νόμιμους περιορισμούς που αναφέρονται στο άρθρο 8 α΄. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου δανειακής σύμβασης μεταξύ του Δήμου ...... και του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων.

Δανειακή σύμβαση για την εκτέλεση έργου:..ζητείται η ανάκληση της 6/2019 Πράξης της Επιτρόπου στην Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου ..Τέλος, στο άρθρο 9.2 της ελεγχόμενης δανειακής σύμβασης ορίζεται ότι «9.2. Για την πρόσθετη ασφάλεια του δανείου σε κεφάλαιο, κάθε είδους τόκους, έξοδα κλπ, ο ΔΗΜΟΣ σε περίπτωση κήρυξης έκπτωτου του αναδόχου του Έργου, δια του παρόντος εκχωρεί στο Τ.Π.&Δανείων από τώρα και έως την ολοκλήρωση και το κλείσιμο του Έργου, όλες τις αξιώσεις του που απορρέουν ή θα απορρεύσουν από τη σύμβαση ανάθεσής του που έχει συνάψει με τον ανάδοχο και ειδικότερα την εγγυητική επιστολή που έχει λάβει από αυτόν για την καλή εκτέλεση του Έργου». Με την προσβαλλόμενη Πράξη κρίθηκε κατ’ αρχήν ότι ο ανωτέρω όρος είναι «καταχρηστικός», πλην όμως η πλημμέλεια αυτή προβάλλεται αορίστως, σε κάθε δε περίπτωση, ο όρος αυτός εμφανίζεται επαρκώς σαφής και δεν προκύπτει ότι έχει ως αποτέλεσμα τη σημαντική διατάραξη της ισορροπίας των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των συμβαλλομένων μερών σε βάρος του Δήμου. Εντούτοις, όπως βασίμως προβάλλεται με την προσβαλλόμενη Πράξη, ο όρος αυτός, καίτοι αναγράφεται στο σχέδιο της σύμβασης, εντούτοις δεν έχει συνομολογηθεί από τα συμβαλλόμενα μέρη, αφού δεν περιλαμβάνεται ούτε στη σχετική απόφαση του ... (βλ. την 3653/2018 Συν. Θέμα 10ο του Διοικητικού Συμβουλίου με την οποία καθορίστηκαν η διαδικασία και τα δικαιολογητικά που απαιτούνται για τη συνομολόγηση των επενδυτικών δανείων, μέσω του προγράμματος ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ I, καθώς και την 3666/2018 Συν. Θεμ. 13ο, που αφορά στην ήδη ελεγχόμενη σύμβαση) ούτε στην απόφαση 349/2018 του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου ... – ..., γεγονός που ήδη με την αίτησή του συνομολογεί και ο Δήμος, προτείνοντας την έκδοση στο μέλλον συμπληρωματικών αποφάσεων από τους συμβαλλομένους. Ενόψει των ανωτέρω, ο όρος αυτός πρέπει να διαγραφεί.Κατ’ ακολουθίαν, η κρινόμενη αίτηση ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτή και να ανακληθεί η προσβαλλόμενη Πράξη, υπό τον όρο διαγραφής του όρου της παρ. 9.2. του σχεδίου σύμβασης.

Νομιμότητα σχεδίου δανειακής σύμβασης (..) Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι το περιεχόμενο των αναμορφωμένων όρων του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης είναι σύμφωνο με τις διατάξεις που παρατέθηκαν ανωτέρω, όπως αυτές ήδη έχουν ερμηνευθεί από το Ελεγκτικό Συνέδριο (βλ. και 3118/2011 Τμήμα Μείζονος – Επταμελούς Σύνθεσης). Το Κλιμάκιο επισημαίνει, τέλος, ότι από τη συνδυαστική ερμηνεία των άρθρων 7 α΄, 7β΄ και 9 του ελεγχόμενου σχεδίου προκύπτει ότι ο όρος που περιλαμβάνεται στο τελευταίο αυτό άρθρο, σύμφωνα με το οποίο «στην περίπτωση που για οποιοδήποτε λόγο, κατά τη διάρκεια του δανείου, τα παραπάνω εκχωρηθέντα έσοδά του, δεν επαρκούν για την εξυπηρέτηση του δανείου, ο οφειλέτης υποχρεούται να καταβάλει εξ ιδίων χρημάτων, απευθείας στο δανειστή τα οφειλόμενα, δηλαδή από τα μη εκχωρούμενα στο παρόν αλλά δυνάμενα να το εξυπηρετήσουν έσοδά του και συγκεκριμένα : 1. Επιχορηγήσεις για επενδύσεις (ΣΑΤΑ) 2. Δημ. φόροι – Τέλη – αποχέτευση 3. Λοιπά Έσοδα 4. Έκτακτες επιχορηγήσεις για κάλυψη λειτουργικών δαπανών», έχει την έννοια ότι τα ανωτέρω αναφερόμενα έσοδα δύνανται να εκχωρηθούν μόνο υπό τους νόμιμους περιορισμούς που αναφέρονται στο άρθρο 7 α΄. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου δανειακής σύμβασης μεταξύ του Δήμου ...... και του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων που υποβλήθηκε με το 4472/8.2.2012 έγγραφο του ίδιου Αντιδημάρχου .......

ΔΑΝΕΙΑΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της δανειακής σύμβασης μεταξύ της Δημοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης - Αποχέτευσης … (Δ.Ε.Υ.Α….) και της ανώνυμης τραπεζικής εταιρείας με την επωνυμία «Τράπεζα … Α.Ε.», ποσού 3.023.560,00 ευρώ(...)Ωστόσο, από τη διάταξη του άρθρου 455 του Αστικού Κώδικα (Α.Κ.) προκύπτει ότι για το έγκυρο της σύμβασης εκχώρησης δεν απαιτείται οποιαδήποτε συμμετοχή ή συναίνεση του οφειλέτη, ενώ για την προστασία του οφειλέτη και προκειμένου αυτός να μην ενεργεί εν αγνοία της εκχώρησης,  η διάταξη του άρθρου 460 του Α.Κ. ορίζει ότι ο εκδοχέας δεν αποκτά δικαίωμα απέναντι στον οφειλέτη και στους τρίτους πριν ο ίδιος ή ο εκχωρητής αναγγείλει, δηλαδή γνωστοποιήσει, την εκχώρηση στον οφειλέτη. Εξάλλου, με την εκχώρηση επέρχεται μεταβίβαση της απαίτησης από τον εκχωρητή στον εκδοχέα, χωρίς να επέρχεται αντικειμενική αλλοίωση της απαίτησης. Η απαίτηση περιέρχεται στον εκδοχέα με το ίδιο ακριβώς περιεχόμενο, δηλαδή με όλα τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα που συγκέντρωνε στα χέρια του εκχωρητή. Η θέση του οφειλέτη ούτε βελτιώνεται ούτε χειροτερεύει.(...)Τέλος, αβασίμως ζητείται η ανάκληση της προσβαλλόμενης πράξης για λόγους δημοσίου συμφέροντος, συνδεόμενους με την ανάγκη υλοποίησης του εν λόγω φωτοβολταϊκού σταθμού και ελάττωσης της ενεργειακής επιβάρυνσης της προσφεύγουσας, δεδομένου ότι το δημόσιο συμφέρον εξυπηρετείται προεχόντως με την τήρηση  της αρχής της νομιμότητας.Ανακαλεί την 127/2023 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καθ’ ο μέρος αφορά στους όρους της ελεγχόμενης σύμβασης που διαλαμβάνονται στις σκέψεις 7.1. και 7.2. της παρούσας.Αποφαίνεται ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της δανειακής σύμβασης μεταξύ της Δημοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης - Αποχέτευσης … (Δ.Ε.Υ.Α….) και της ανώνυμης τραπεζικής εταιρείας με την επωνυμία «Τράπεζα … Α.Ε.».

Νομιμότητα του σχεδίου δανειακής σύμβασης.Ζητείται η ανάκληση της 233/2011 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης δανείου,  μεταξύ του Δήμου ...  ... και του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων.(...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις δύο προηγούμενες σκέψεις της παρούσας, το Τμήμα κρίνει ότι οι όροι 5 και 6 του σχεδίου της υπό έλεγχο σύμβασης δεν είναι αόριστοι, δεδομένου ότι στο μεν σχέδιο διευκρινίζεται ότι «(…) Από 1/1/2012 οι ετήσιες τοκοχρεολυτικές δόσεις του Δήμου (συμπεριλαμβανομένων και των μη συνομολογημένων παραπάνω δανείων), συνολικού ποσού 928.610,38 ΕΥΡΩ θα καλύπτουν ποσοστό 13,86% των διερχομένων εσόδων ΚΑΠ έτους 2010 του Δήμου το οποίο δύναται να εκχωρηθεί σύμφωνα με το άρθρο 176 παρ. 5 Ν. 3463/06 & άρθρο 45 παρ. 3 Ν. 3731/2008. (…)» (όρος 4) και ότι «(…) ο οφειλέτης εκχωρεί στον δανειστή από τώρα και για όλη την διάρκεια του δανείου, από όλα γενικά τα έσοδά του, τακτικά και έκτακτα, από οποιαδήποτε πηγή και αιτία παρόντα και μελλοντικά, τις προσόδους του, τα μισθώματα, τις προς αυτόν χρηματικές παροχές και επιχορηγήσεις από το Ελληνικό Δημόσιο ή τρίτους, παρούσες και μελλοντικές, εκτός εκείνων που δεν εκχωρούνται σύμφωνα με τη διάταξη της παρ. 5 του άρθρου 176 του Ν. 3463/2006 όπως το τελευταίο εδάφιο αυτής αντικαταστάθηκε με τη διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 45 του Ν. 3731/2008, (…)» (όρος 5), στη δε 69/27.5.2011 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του αιτούντος Δήμου, στην οποία ερείδεται η 139/7.6.2011 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου περί εγκρίσεως του δανείου, ως προς την ασφάλεια που θα παράσχει ο Δήμος για το εν λόγω δάνειο, προβλέπεται ότι τα έσοδα που ο Δήμος εκχωρεί και μεταβιβάζει στο Τ.Π.Δ. είναι από αυτά που δύνανται να εκχωρηθούν. (...)Τέλος, με την προσβαλλόμενη κρίθηκε ότι ο όρος 7 του σχεδίου σύμβασης σχετικά με την υποχρέωση του Δήμου να καταβάλει «εξ ιδίων χρημάτων» στο Ταμείο τις οφειλόμενες δόσεις του δανείου, στην περίπτωση που για οποιοδήποτε λόγο, κατά τη διάρκεια της αποπληρωμής του, τα εκχωρηθέντα με τον 5ο όρο της σύμβασης έσοδά του δεν επαρκούν για την εξυπηρέτησή του, είναι αόριστος και, ως εκ τούτου, μη νόμιμος, διότι δεν εξειδικεύονται ποια μπορεί να είναι τα επιπλέον «ίδια χρήματα». (...)Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση και η ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να γίνουν εν μέρει δεκτές και να ανακληθεί εν μέρει η προσβαλλόμενη πράξη. ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕλΣυν.Τμ.Μείζ.-Επταμελούς Σύνθεσης/552/2012

Νομιμότητα σχεδίου δανειακής σύμβασης:Με δεδομένα τα ανωτέρω, σε συνδυασμό με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει τα ακόλουθα:(α). Για τον υπολογισμό του επιτοκίου, σύμφωνα με το άρθρο 4 του σχεδίου σύμβασης, υπολογίστηκε η εισφορά του ν. 128/1975. Σύμφωνα όμως με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας (σκέψη ΙΙΙ), οι Δήμοι απαλλάσσονται από την υποχρέωση καταβολής αυτής της εισφοράς και ως εκ τούτου μη νόμιμα έχει συμπεριληφθεί η εισφορά αυτή για τη διαμόρφωση του επιτοκίου...(β). Ο όρος που περιλαμβάνεται στο άρθρο 4 της σύμβασης και δίνει τη δυνατότητα στην Τράπεζα να τροποποιήσει μονομερώς το περιθώριο προσαύξησης, κρίνεται καταχρηστικός, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην σκέψη V, διότι δεν προκύπτει από τα στοιχεία του υποβληθέντος φακέλου ότι αυτός αποτέλεσε αντικείμενο ατομικής διαπραγμάτευσης με το Δήμοενώ επιτρέπει την τροποποίηση ουσιωδών στοιχείων της σύμβασης,..(γ) Ο όρος της σύμβασης στον οποίο προβλέπεται υπολογισμός των τόκων του δανείου με βάση έτος τριακοσίων εξήντα (360) ημερών, αντί τριακοσίων εξήντα πέντε (365) ημερών, αντίκειται στο δημόσιο συμφέρον, ως καταχρηστικός, δεδομένου ότι με αυτόν η Τράπεζα διασπά εντελώς τεχνητά και κατ’ απόκλιση των δικαιολογημένων προσδοκιών του δανειολήπτη (Δήμου …) το χρονικό διάστημα (το έτος), στο οποίο όφειλε να αναφέρεται το επιτόκιο, δημιουργώντας μία πρόσθετη επιβάρυνση για το Δήμο,..(δ) Η δυνατότητα της Τράπεζας να καταγγείλει τη σύμβαση και να επιδιώξει την είσπραξη του συνόλου της οφειλής στην περίπτωση παράβασης οποιουδήποτε όρου της σύμβασης αντίκειται στις διατάξεις του ν. 2251/1994.(..)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι ως άνω αναφερόμενες νομικές πλημμέλειες είναι ουσιώδεις και ως εκ τούτου κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου δανειακής σύμβασης.Mη ανακλητέα με την απόφαση 2207/2011 Τμ.6

Νομιμότητα σχεδίου δανειακής συμβασης. (..)  ζητείται η ανάκληση της 108/2012 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή της δανειακής συμβάσεως μεταξύ της αιτούσας και του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων (..) Με τα παραπάνω δεδομένα το Τμήμα κρίνει ότι δεν συντρέχει πλέον διακωλυτικός λόγος για την υπογραφή του προσκομιζόμενου ενώπιον του Τμήματος αναδιατυπωμένου και συμπληρωμένου σχεδίου δανειακής συμβάσεως μεταξύ της αιτούσας και του Τ.Π.Δ., με εγγυητή το Δήμο ..., συνολικού ποσού 789.000,00 ευρώ, υπό τη ρητή επιφύλαξη απάλειψης από το ως άνω σχέδιο δανειακής συμβάσεως του σχετικού όρου που αφορά την εκχώρηση από την Δ.Ε.Υ.Α. ... στο ως άνω Ταμείο του δικαιώματος να διορίσει το ίδιο στην εν λόγω επιχείρηση ταμία της επιλογής του. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εξεταζόμενη αίτηση ανακλήσεως καθώς και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων πρέπει να γίνουν δεκτές, να ανακληθεί η 108/2012 πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου και να επιτραπεί η υπογραφή του προσκομισθέντος ενώπιον του Τμήματος τροποποιημένου σχεδίου δανειακής συμβάσεως με τη ρητή επιφύλαξη της προηγούμενης απάλειψης από το κείμενο αυτού του ως άνω όρου.(..) Ανακαλεί την 108/2012 πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Προμήθεια και εγκατάσταση συστήματος τηλεελέγχου...Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι νομίμως συνάπτεται η υπό έλεγχο δανειακή σύμβαση μεταξύ του Δήμου .... και του ..., δυνάμει των οικείων αποφάσεων προσφυγής στο δανεισμό και έγκρισης των σχετικών όρων από τα αρμόδια όργανα του Δήμου και του .... Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι, ενόψει του ότι, σύμφωνα με το άρθρο 4.1 του ελεγχόμενου σχεδίου, το ύψος του επιτοκίου, σε ό, τι αφορά το προερχόμενο από πόρους του ... ποσό του δανείου, είναι σταθερό, θα πρέπει να αναμορφωθεί ο όρος του άρθρου 5.2 του σχεδίου, σύμφωνα με τον οποίο «Τα ανωτέρω ποσά είναι ενδεικτικά και όχι δεσμευτικά για το «....» καθόσον ο ακριβής καθορισμός τους εξαρτάται από το ακριβές ύψος του επιτοκίου όπως θα προσδιορισθεί κατά τα ορισθέντα στο άρθρο 4 παρ. 1 της παρούσας. (…)», ως ακολούθως: «Το ποσό της εξαμηνιαίας τοκοχρεολυτικής δόσης που αντιστοιχεί στο προερχόμενο από πόρους της ... (...) ποσό του δανείου, είναι ενδεικτικό και όχι δεσμευτικό για το «....», καθόσον ο ακριβής καθορισμός του εξαρτάται από το ακριβές ύψος του επιτοκίου όπως θα προσδιορισθεί κατά τα ορισθέντα στο άρθρο 4 παρ. 1 της παρούσας. (…)».

Δημιουργία πολιτιστικού κέντρου...Με δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι ο προβλεπόμενος στο άρθρο 3.0.5. όρος του υποβληθέντος προς έλεγχο τροποποιημένου σχεδίου σύμβασης, σύμφωνα με τον οποίο ο Οφειλέτης υποχρεούται κατά τις ημερομηνίες καταβολής των συμβατικών τόκων να καταβάλει στη δανείστρια Τράπεζα, και ποσό ίσο προς τις καταβλητέες, για τη χρονική περίοδο, στην οποία αφορά ο τόκος, εισφορές του ν. 128/1975, δεν είναι νόμιμος, καθόσον αντίκειται στη γενική απαγόρευση που καθιερώνει το άρθρο 177 παρ. 1 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων περί μη επιβάρυνσης των Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού με τέλη και δικαιώματα υπέρ τρίτων κατά τη σύναψη δανειακών συμβάσεων, σύμφωνα με όσα ήδη εκτέθηκαν στην προηγούμενη νομική σκέψη.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος (τροποποιημένου) σχεδίου σύμβασης μεταξύ του Δήμου .... και της Τράπεζας ...... για τη χρηματοδότηση της αγοράς ακινήτου, ως μοναδικού κατάλληλου για τη δημιουργία Πολιτιστικού Κέντρου, Πολυχώρου, Βιβλιοθήκης και συναφών χρήσεων του Δήμου, αντίγραφο του οποίου (σχεδίου) τηρείται σε ηλεκτρονική μορφή στη Γραμματεία του παρόντος Κλιμακίου.

Προμήθεια λαμπτήρων...Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, δεν συντρέχει λόγος που να κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος αντίγραφο του οποίου τηρείται σε ηλεκτρονική μορφή στη Γραμματεία του παρόντος Κλιμακίου. Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι πριν από την υπογραφή του σχεδίου σύμβασης θα πρέπει να ληφθεί από το Δημοτικό Συμβούλιο ...., με την απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των μελών του, απόφαση εγκριτική των όρων της επίμαχης δανειακής σύμβασης, όπως αυτοί διαμορφώθηκαν τελικώς και οι οποίοι διαφοροποιούνται κατά περιεχόμενο από εκείνους που ενέκρινε το Δημοτικό Συμβούλιο σε προηγούμενη συνεδρίασή του (ως προς το ύψος του ποσού του δανείου, του επιτοκίου για ποσοστό 75% του δανείου που προέρχεται από πόρους της ... και της ετήσιας τοκοχρεωλυτικής δόσης), πλημμέλεια η οποία δεν επηρέασε, στην προκείμενη υπόθεση, ουσιωδώς το αποτέλεσμα της ελεγχόμενης διαδικασίας, δεδομένου ότι οι όροι του επίμαχου σχεδίου σύμβασης είναι για τον αιτούντα Δήμο ευνοϊκότεροι σε σχέση με τους εγκριθέντες με την 211/2017 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του (Ε.Σ. VI Τμ. 1503/2017, Ζ΄ Κλ. 82/2018).