Μελέτες.(...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη II της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η εντελλόμενη δαπάνη νομίμως χρηματοδοτείται από τον προϋπολογισμό δημοσίων επενδύσεων (Σ.Α.Τ.Α.), καθόσον αφορά στην εκπόνηση τοπογραφικής μελέτης, που συνδέεται με «επενδυτικές δραστηριότητες» του Δήμου, όπως είναι η σύνταξη λοιπών μελετών και η διενέργεια τεχνικών επεμβάσεων, που πρόκειται να γίνουν στην περιοχή όπου αυτή αφορά, σύμφωνα με τα αναφερόμενα στο ΔΥ/17.7.2014 έγγραφο της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών, χωρίς να ασκεί επιρροή το γεγονός ότι η σύνταξη των επίμαχων τοπογραφικών αποτυπώσεων δεν συνδέεται ακόμη με την υλοποίηση συγκεκριμένων, σαφώς προσδιορισμένων, έργων υποδομής που έχει προγραμματίσει να εκτελέσει ο Δήμος. Περαιτέρω, η ως άνω μελέτη αφορά μεν, σε αντικείμενο που εμπίπτει στα καθήκοντα και στις αρμοδιότητες του υπηρετούντος στο Δήμο προσωπικού,  πλην όμως από τα στοιχεία του φακέλου και, ειδικότερα, από την από 9.7.2012 βεβαίωση της Διευθύντριας Τεχνικών Υπηρεσιών, προκύπτει ότι υπήρχε αδυναμία της υπηρεσίας αυτής (Τμήμα Συγκοινωνιακών – Κτιριακών Έργων και Υπαίθριων Χώρων) να προβεί στην εκπόνησή της, λόγω ανεπαρκούς στελέχωσής της και έλλειψης κατάλληλου τεχνολογικού εξοπλισμού. Ως εκ τούτου, νομίμως, σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στη σκ.III, ο Δήμος ανέθεσε την εκπόνηση της εν λόγω μελέτης σε ιδιώτη μελετητή. Εξάλλου, μετά την, κατά τα ανωτέρω, βεβαίωση περί αδυναμίας της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου να εκπονήσει τη μελέτη, η οποία απαιτείται από τις διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 209 του Κ.Δ.Κ. (και όχι βάσει των διατάξεων του π.δ. 28/1980, όπως αβασίμως υποστηρίζει η Επίτροπος), ο Δήμος ....... νομίμως ανέθεσε την επίμαχη μελέτη, κατ΄ εφαρμογή των διατάξεων της παρ. 3 του άρθρου 209 του ίδιου ως άνω Κώδικα, δοθέντος ότι η προεκτιμώμενη αμοιβή αυτής ανερχόταν στο ποσό των 11.788,62 (χωρίς Φ.Π.Α.) και, συνεπώς, δεν υπερέβαινε το 30% του ανώτατου ορίου αμοιβής πτυχίου Α΄ τάξης για τις τοπογραφικές μελέτες, ήτοι το ποσό των 12.581 ευρώ. Από τις διατάξεις δε αυτές δεν προκύπτει πρόσθετη υποχρέωση του Δήμου να τηρήσει άλλες διατυπώσεις (γνωμοδότηση του αρμόδιου Τεχνικού Συμβουλίου και σχετική αναγγελία στο Τ.Ε.Ε.), οι οποίες προβλέπονται στις επιμέρους διατάξεις του ν. 3316/2005, σε απευθείας αναθέσεις μελετών που ερείδονται στο καθεστώς αυτό, συνεπώς, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (σκ. IV), είναι αβάσιμος ο σχετικός λόγος διαφωνίας.

Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στην προηγούμενη σκέψη, το Τμήμα κρίνει τα εξής: Α) Οι σχεδιαζόμενες αναπλάσεις των πλατειών στα Τ.Δ. Σουλίου και Πασίου αποτελούν έργα, κατά την έννοια των διατάξεων του άρθρου 1 παρ. 3 του ν. 1418/1984, καθόσον αυτές περιλαμβάνουν εργασίες που συνίστανται κυρίως στην τοποθέτηση κυβολίθων και πλακών, κατασκευή δαπέδων από σκυρόδεμα, πέτρινων καθισμάτων, τοιχείων κλπ., τα οποία συνδέονται σταθερά με το έδαφος κατά τρόπο ώστε η απόσπασή τους από αυτό να μην είναι δυνατή χωρίς βλάβη ή αλλοίωση του σκοπού τους, επιπλέον δε οι σχεδιαζόμενες εργασίες ανάπλασης των δύο πλατειών απαιτούν για την εκτέλεσή τους ειδικές γνώσεις από εξειδικευμένο προσωπικό, προκειμένου να εξασφαλιστεί το προσδοκώμενο αισθητικό και τεχνικό αποτέλεσμα. Επομένως, οι μελέτες που ανατέθηκαν σύμφωνα με τα προαναφερόμενα, αφορούν στην εκτέλεση έργων. Περαιτέρω, έχει έδαφος εφαρμογής η ρύθμιση του άρθρου 22 παρ. 1 του ν. 3274/2004, όπως ίσχυε κατά το χρόνο ανάθεσης των μελετών, τροποποιηθείσα με το άρθρο 24 παρ. 8 του ν. 3613/2007, με την οποία προβλέπεται η κατ’ εξαίρεση δυνατότητα κατάτμησης των δημοτικών έργων και η σύνταξη αντίστοιχων μελετών, εφόσον αφορούν σε διαφορετικά δημοτικά διαμερίσματα (πρόκειται για δημοτικά διαμερίσματα του συσταθέντος με το άρθρο 1 του ν. 2539/1997 Δήμου ... Ν. Κορινθίας, τα οποία μετονομάστηκαν σε τοπικά, σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 3 και 4 του νέου ως άνω Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων). Κατ’ ακολουθίαν, νομίμως ανατέθηκε απευθείας η εκπόνηση των ως άνω δύο μελετών, που αφορούσαν σε αντίστοιχα έργα ανά τοπικό διαμέρισμα, εφόσον η προεκτιμώμενη αμοιβή εκάστης δεν υπερέβαινε το ποσοστό του 30% του ανωτάτου ορίου αμοιβής πτυχίου Α΄ Τάξης, που ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο ανάθεσης αυτών για τη συγκεκριμένη κατηγορία των ειδικών αρχιτεκτονικών μελετών (11.093 Χ 30% = 3.327,90 ευρώ έναντι 3.327,73 ευρώ, χωρίς Φ.Π.Α., εν προκειμένω για κάθε μία μελέτη). Β) Οι εντελλόμενες με τα 123 και 125, οικονομικού έτους 2010 χρηματικά εντάλματα δαπάνες, που αφορούν στην εκπόνηση όμοιων από άποψη γνωστικού αντικειμένου μελετών – ήτοι μελετών της κατηγορίας 7 (ειδικές αρχιτεκτονικές) – εντός του ίδιου δημοτικού διαμερίσματος, μη νομίμως επιμερίστηκαν και ανατέθηκαν απευθείας, με βάση το ύψος της δαπάνης που προέκυψε από την εν λόγω κατάτμηση, χωρίς να ακολουθηθεί η ανοικτή ή κλειστή διαδικασία του ν. 3316/2005, καθόσον, ναι μεν η προεκτιμώμενη αμοιβή (χωρίς Φ.Π.Α.) για κάθε μία από ως άνω μελέτες δεν υπερέβαινε το ποσό που τίθεται από τις ισχύουσες κατά τον κρίσιμο χρόνο ανάθεσής τους διατάξεις ως όριο για την απευθείας ανάθεση (10.712,00 Χ 30% = 3.213,60 ευρώ), η συνολική, όμως, δαπάνη αυτών χωρίς Φ.Π.Α. ανερχόταν στο ποσό των 6.386,56 ευρώ (3.193,28 + 3.193,28) και, επομένως, υπερέβαινε το προαναφερόμενο όριο μέχρι του οποίου ήταν επιτρεπτή η απευθείας ανάθεσή τους. Ομοίως, οι εντελλόμενες με τα 124 και 126, οικονομικού έτους 2010, χρηματικά εντάλματα δαπάνες αφορούν στην εκπόνηση όμοιων από άποψη γνωστικού αντικειμένου μελετών – ήτοι μελετών της κατηγορίας 9 (μηχανολογικές - ηλεκτρολογικές) – εντός του ίδιου δημοτικού διαμερίσματος και συνεπώς, μη νομίμως επιμερίστηκαν και ανατέθηκαν απευθείας, με βάση το ύψος της δαπάνης που προέκυψε από την εν λόγω κατάτμηση, χωρίς να ακολουθηθεί η ανοικτή ή κλειστή διαδικασία του ν. 3316/2005, αφού η συνολική δαπάνη αυτών χωρίς Φ.Π.Α. ανερχόταν στο ποσό των 6.386,56 ευρώ (3.193,28 + 3.193,28) και, επομένως, υπερέβαινε το όριο των 3.213,60 ευρώ (10.712,00 Χ 30%).

Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη (ΙΙ), το Τμήμα κρίνει ότι η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη δεν είναι νόμιμη, καθόσον δεν ακολουθήθηκε η προβλεπόμενη από τον οικείο νόμο (3316/2005) ανοικτή ή κλειστή διαγωνιστική διαδικασία για την ανάθεση μελέτης ή παροχής υπηρεσιών της παρ. 2 (εδάφ. α΄ και β΄, αντίστοιχα) του άρθρου 1 του ως άνω νόμου. Και ναι μεν ισχυρίζεται ο διατάκτης της δαπάνης ότι με την επίμαχη σύμβαση δεν ανατέθηκε η εκπόνηση μελέτης, αλλά η «παροχή τοπογραφικών υπηρεσιών», οι οποίες μπορούσαν, κατά τους ισχυρισμούς του, ν΄ ανατεθούν απ΄ ευθείας με απόφαση του Δημάρχου κατ΄ επίκληση της διατάξεως της παρ. 9 του άρθρου 209 του Δ.Κ.Κ., πλην όμως, όπως προκύπτει από το παρατιθέμενο στη σύμβαση και στην πιστοποίηση του Διευθυντή Τεχνικών Υπηρεσιών αντικείμενο των ανατεθεισών και εκτελεσθεισών, αντίστοιχα, εργασιών, αυτές αφορούν εκπόνηση τοπογραφικής μελέτης, όπως βασίμως προβάλλει ο διαφωνών Επίτροπος, και θα μπορούσαν ν΄ ανατεθούν απευθείας -αν συνέτρεχαν και οι λοιπές προϋποθέσεις της παρ. 3 του άρθρου 209 του Δ.Κ.Κ.- μόνο με απόφαση της Δημαρχιακής Επιτροπής. Πέραν δε τούτου ακόμη και αν συνιστούσαν τοπογραφικές απλώς υπηρεσίες και όχι μελέτη, όπως διατείνεται ο διατάκτης της δαπάνης, πάλιν δε θα ήταν νόμιμη η απευθείας ανάθεση αυτών κατ΄ επίκληση της παρ. 9 του άρθρου 209, καθόσον με τη διάταξη αυτή επιτρέπεται η απ΄ ευθείας ανάθεση της παροχής υπηρεσιών, οι οποίες δεν υπάγονται στις διατάξεις του ν. 3316/2005. Οι τοπογραφικές όμως αυτές εργασίες ανατέθηκαν στον φερόμενο ως δικαιούχο, «για την υποστήριξη της υπηρεσίας στη διεξαγωγή ανάθεσης σύμβασης μελέτης, έργου ή υπηρεσίας, στην επίβλεψη ή έλεγχο μελέτης και στη διοίκηση ή επίβλεψη ή έλεγχο έργου», όπως υποστηρίζει ο Δήμος στο 11370/10.5.2010 απαντητικό έγγραφο της Τεχνικής Υπηρεσίας. Συνεπώς, και αν ακόμη δεν αποτελούσαν μελέτη κατά την έννοια του εδάφ. α΄ της παρ. 2 του άρθρου 1 του ν. 3316/2005, πάντως θα ενέπιπταν στις συμβάσεις παροχής υπηρεσιών της διατάξεως της παρ. 2 εδάφ. β΄ του άρθρου 1 του ν.3316/2005, στην οποία μάλιστα παραπέμπει το ως άνω έγγραφο. Τέλος, ναι μεν επιτρέπεται από το άρθρο 209 παρ. 3 του Δημοτικού Κώδικα η κατ΄ εξαίρεση των διαγωνιστικών διαδικασιών απ΄ ευθείας ανάθεση μελέτης, πλην όμως εν προκειμένω δεν συντρέχουν ούτε οι προϋποθέσεις που θέτει το εν λόγω άρθρο, καθόσον αφενός μεν δεν ελήφθη σχετική απόφαση για την ανάθεση από την αρμόδια κατά την παράγραφο αυτή Δημαρχιακή Επιτροπή και αφετέρου ο προϋπολογισμός της ανατεθείσας τοπογραφικής μελέτης υπερβαίνει το 30% του ορίου της αμοιβής του πτυχίου Α΄ τάξεως για τις μελέτες αυτές, όπως τούτο ορίζεται στην προεκτεθείσα υπουργική απόφαση. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, εφόσον δεν τηρήθηκε η νόμιμη διαδικασία για την ανάθεση της μελέτης, η εντελλόμενη για την εκπόνηση της εν λόγω μελέτης δαπάνη δεν είναι νόμιμη και το επίμαχο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Μελέτες.Σε περίπτωση ανάθεσης με διαδικασία διαπραγμάτευσης οι διατάξεις του νόμου αυτού (3316/2005) εφαρμόζονται αν η πρόσκληση προς διαπραγμάτευση αποσταλεί μετά την έναρξη ισχύος του ...»,Νόμιμη η απευθείας ανάθεση στον αρχικό ανάδοχο συμπληρωματικών εργασιών μελέτης, καθόσον το ποσό αυτών, όπως προκύπτει από τον 1ο συγκριτικό πίνακα, ο οποίος εγκρίθηκε εντός της συμβατικής προθεσμίας και περιλαμβάνει τις εργασίες αυτές, δεν υπερβαίνει το 50% της συμβατικής αμοιβής, δεδομένου ότι η μελέτη αυτή, η οποία δεν συνδέεται με τηνκατασκευή έργου, ανατέθηκε σε ένα και τελικό στάδιο, χωρίς την υποβολή προμελέτης. Περαιτέρω, όμως, οι ως άνω συμπληρωματικές εργασίες μη νομίμως εκτελέστηκαν, αφού δεν προηγήθηκε γνώμη του Νομαρχιακού Συμβουλίου Δημοσίων Έργων της οικείας Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης (άρθρο 4 π.δ. 186/1996), κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 29 του ν.3316/2005.

ΜΕΛΕΤΕΣ:Αίτηση ανάκλησης της 313/2012 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου(...)Με δεδομένα αυτά και αφού ληφθεί περαιτέρω υπόψη ότι δεν χορηγήθηκε παράταση, κατά τη διαδικασία που προβλέπει ο νόμος, για το χρονικό διάστημα μετά τη συμπλήρωση της οριακής προθεσμίας, η έγκριση του 1ου Συγκριτικού Πίνακα στις 23.5.2012 έγινε σε χρόνο μετά την ολοκλήρωση της κύριας σύμβασης, όπως ορθά έκρινε και το Κλιμάκιο με την προσβαλλόμενη πράξη του και ως εκ τούτου κωλύεται η υπογραφή της συμπληρωματικής σύμβασης, χωρίς, εν προκειμένω, να ασκεί επιρροή το χρονικό σημείο έναρξης των σχετικών διαδικασιών, που προηγούνται της έγκρισης του Συγκριτικού Πίνακα.Γ. Όσον αφορά τις συμπληρωματικές μελέτες, μόνο αυτές που αφορούν στις συγκοινωνιακές εργασίες περιλαμβάνονται νομίμως στην υπό έλεγχο συμπληρωματική σύμβαση, καθόσον αυτές πράγματι κατέστησαν αναγκαίες από το απρόβλεπτο γεγονός της μεταγενέστερης έκδοσης της ΔΜΕΟ/ο/612/16.2.2011 απόφασης του Υφυπουργού Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων (Β΄702), με την οποία δόθηκαν νέες οδηγίες συστημάτων αναχαίτισης οχημάτων. Αντίθετα, για τις λοιπές συμπληρωματικές μελέτες προκύπτουν τα εξής: 1. Στατικές Μελέτες, που αφορούν την κατασκευή των Άνω Διαβάσεων των σηράγγων: Όπως προκύπτει από την αιτιολογική έκθεση, που συνοδεύει τον 1ο Συγκριτικό Πίνακα και στην οποία ουδόλως αναφέρεται η εγκριθείσα Μ.Π.Ε., η ανάγκη επανασχεδιασμού των τεχνικών των περιοχών εισόδου και εξόδου προέκυψε ύστερα από την οριστική μελέτη οδοποϊίας και την εκπόνησή της με βάση την συμπληρωματική επίγεια τοπογραφική αποτύπωση, ώστε να εξασφαλιστεί η μη διακοπή της κυκλοφορίας της υφισταμένης Ε.Ο. …. – ..... _ …. – …..ς. Επίσης, λόγω των γεωτεχνικών παραμέτρων που προέκυψαν από τις γεωτεχνικές έρευνες θα έπρεπε να επανασχεδιαστούν τα μέτωπα, ώστε να προσαρμόζονται καλύτερα στη μορφολογία του εδάφους. Ως εκ τούτου δεν προκύπτει ότι πρόκειται για μελέτες που κατέστησαν αναγκαίες λόγω απροβλέπτων περιστάσεων, σύμφωνα με τα όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας, καθόσον η μη πρόβλεψη των οχλήσεων, που τα έργα αυτά θα προκαλούσαν στην υπάρχουσα Ε.Ο., οφείλεται σε αβλεψία, ενώ η μορφολογία του εδάφους δεν συνιστά απρόβλεπτο, αφού προϋπάρχει και θα έπρεπε να έχει ληφθεί υπόψη πριν από τη δημοπράτηση του έργου. Η Μ.Π.Ε., που επικαλούνται οι αιτούντες ως στοιχείο απρόβλεπτο, μεταγενέστερο της αρχικής σύμβασης, αφενός ουδόλως μνημονεύεται στην αιτιολογική έκθεση, αφετέρου δεν αποτέλεσε τη βάση των πρόσθετων αυτών μελετών, αφού, όπως προκύπτει από το από 11.11.2010 έγγραφο της αναδόχου σύμπραξης, ο 1ος Συγκριτικός Πίνακας υποβλήθηκε ενώπιον της Αναθέτουσας Αρχής πολύ πριν από την έγκριση της Μ.Π.Ε. 2. Στατική μελέτη, που αφορά τη μόνιμη επένδυση της σήραγγας και Ηλεκτρομηχανολογικές μελέτες: Από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι η επιλογή του ημιεγκάρσιου αερισμού δεν οφείλεται σε κάποιο απρόβλεπτο γεγονός, αφού και το μήκος της σήραγγας και η διπλή κατεύθυνσή της ήταν εκ των προτέρων γνωστή, αλλά στην επανεκτίμηση του αρχικού σχεδιασμού του έργου, με σκοπό τη βελτίωσή του, που οδήγησε στο συμπέρασμα ότι ο ημιεγκάρσιος αερισμός συνιστά, «για αμιγώς τεχνικούς λόγους, την οικονομικότερη ασφαλή λύση για τους επιβάτες οχημάτων». Ως εκ τούτου είναι μη νόμιμη και η συμπληρωματική στατική μελέτη για την κατασκευή της ψευδοροφής, αφού η θεμελίωση του απροβλέπτου αυτής στηρίζεται στην μελέτη του ημιεγκάρσιου αερισμού. 3. Υδραυλικές Μελέτες: Όπως προκύπτει από την αιτιολογική έκθεση και επαναλαμβάνεται και στην αίτηση ανάκλησης, ο αριθμός των εγκάρσιων οχετών και η θέση αυτών αποτελούσαν μέρος της οριστικής μελέτης αποχέτευσης, που ανατέθηκε με την αρχική σύμβαση και ως εκ τούτου κανένα απρόβλεπτο δεν προκύπτει για την εκπόνηση επιπλέον υδραυλικών μελετών, ενώ δεν μπορεί να θεωρηθεί ως τέτοιο η αδυναμία υπολογισμού της αμοιβής τους εξαρχής, την οποία φέρεται να θέλει να θεραπεύσει η παρούσα «συμπληρωματική» μελέτη. 4. Τοπογραφικές Μελέτες: Όπως προκύπτει από την αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει τον 1ο Συγκριτικό Πίνακα, η ανάγκη για τις πρόσθετες αυτές μελέτες συνδέεται άμεσα με τις τροποποιήσεις των στατικών, κυρίως, μελετών, ως προς την κατασκευή των Άνω Διαβάσεων και την εξασφάλιση της κυκλοφορίας της υφιστάμενης Ε.Ο.. Συνεπώς, αφού οι ως άνω μελέτες (στατικές), όπως και ανωτέρω ελέχθη δεν κατέστησαν αναγκαίες εξαιτίας απρόβλεπτων περιστάσεων, ομοίως δεν είναι νόμιμη και η συμπληρωματική ανάθεση των ως άνω τοπογραφικών μελετών. Περαιτέρω, από κανένα στοιχείο δεν αποδεικνύεται ότι οι επικαλούμενες περιφράξεις και κατασκευές δεν προϋπήρχαν της δημοπράτησης της αρχικής μελέτης. 5. Γεωτεχνικές Μελέτες: Η αναφερόμενη στην αιτιολογική έκθεση αύξηση της δαπάνης εκτέλεσης των γεωτρήσεων της σήραγγας εξαιτίας του μεγάλου βάθους αυτών τυγχάνει παντελώς αόριστη, ενώ η πολύ κακή ποιότητα του πετρώματος στα μεγάλα βάθη δεν αιτιολογείται για ποιο λόγο συνιστά απρόβλεπτο. Απορρίπτει την αίτηση ανάκλησης ως και την υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση κατά της 313/2012 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου

O επιμερισμός μιας ενιαίας μελέτης σε περισσότερες ομοειδείς, για τις οποίες έχουν αναγραφεί ιδιαίτερες πιστώσεις στον οικείο προϋπολογισμό, προς αποφυγή της διαδικασίας επιλογής αναδόχου με δημόσιο ανοικτό ή κλειστό διαγωνισμό δεν είναι νόμιμος και επομένως δεν είναι νόμιμη και η δαπάνη που προκαλείται από την εκπόνηση των μελετών αυτών. Εξάλλου, η δυνατότητα της κατ’ εξαίρεση αναγραφής στο δημοτικό προϋπολογισμό κατατμημένων πιστώσεων, αφορά, κατά τη ρητή διατύπωση του άρθρου 22 παρ. 1 του ν. 3274/2004, όπως ισχύει, μόνο στα έργα και τις αντίστοιχες μελέτες που εκπονούνται για την εκτέλεση αυτών σε διαφορετικά δημοτικά -ή τοπικά σύμφωνα με το άρθρο 18 παρ. 14 του ν. 3731/2008 - διαμερίσματα.Συνεπώς, νομίμως επιμερίσθηκαν οι δύο μελέτες σε διαφορετικές πιστώσεις ανά τοπικό διαμέρισμα και ανατέθηκε απευθείας η κρίσιμη πρώτη εξ αυτών, με βάση το ύψος της δαπάνης που προέκυψε από την εν λόγω κατάτμηση, χωρίς να ακολουθηθεί η ανοικτή ή κλειστή διαδικασία του ν. 3316/2005, καθόσον η δαπάνη αυτής ανέρχεται στο ποσό των 10.672,27 ευρώ και, επομένως, δεν υπερβαίνει το όριο των 11.102,10 ευρώ, μέχρι το οποίο είναι κατ΄ άρθρο 209 παρ. 3 του ν. 3463/2006 επιτρεπτή η απευθείας ανάθεση εκπόνησης μελέτης. Με βάση τα ανωτέρω, η εντελλόμενη με τα επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι νόμιμη και το ένταλμα αυτό πρέπει να θεωρηθεί.

Προκειμένου περί αλλοδαπών μελετητών ή αλλοδαπών μελετητικών γραφείων, εφόσον η διέπουσα αυτούς αλλοδαπή νομοθεσία δεν προβλέπει, προς θεμελίωση τυπικού προσόντος, την κατάταξή τους σε τάξεις ανάλογα με την εμπειρία τους, δεν μπορεί μεν να γίνει αναγωγή της εμπειρίας που διαθέτουν σε κάποια από τις τάξεις πτυχίων που προβλέπει η ελληνική νομοθεσία για την κατάταξη των ελληνικών μελετητικών σχημάτων, η αναθέτουσα, όμως, αρχή υποχρεούται, κατά την έννοια των ανωτέρω διατάξεων, να ερευνήσει ποιές μελέτες μπορεί να αναλάβει ο αλλοδαπός μελετητής ή το αλλοδαπό μελετητικό γραφείο, σύμφωνα με τη νομοθεσία που τους διέπει, με βάση τα ουσιαστικά προσόντα που έχουν και, ενόψει τούτου, να εκφέρει κρίση αν η εμπειρία που διαθέτουν είναι ανάλογη τουλάχιστον με εκείνη που πρέπει να έχουν, κατά την ελληνική νομοθεσία, οι έλληνες μελετητές ή τα ελληνικά μελετητικά γραφεία για να αποκτήσουν πτυχία των τάξεων εκείνων, τις οποίες απαιτεί η επίμαχη πρόσκληση εκδηλώσεως ενδιαφέροντος για την ανάληψη των μελετών στις οποίες αυτή αφορά. Συνεπώς, δεν μπορούν να μετάσχουν στο διαγωνισμό αλλοδαπά μελετητικά σχήματα, τα οποία δεν διαθέτουν, για τις υδραυλικές μελέτες, εμπειρία ανάλογη τουλάχιστον, υπό την εκτεθείσα έννοια, με εκείνη που έχουν οι έλληνες μελετητές και τα ελληνικά μελετητικά γραφεία Γ΄ ή Δ΄ τάξεως, δεν αποκλείεται, όμως, από τις ανωτέρω διατάξεις η συμμετοχή αλλοδαπών μελετητικών σχημάτων που διαθέτουν εμπειρία μεγαλύτερη από εκείνη που απαιτείται για την κατοχή πτυχίου των τάξεων αυτών. Υπό την έννοια δε αυτή, οι ανωτέρω διατάξεις της προσκλήσεως εκδηλώσεως ενδιαφέροντος δεν θέτουν τους έλληνες μελετητές και τα ελληνικά μελετητικά γραφεία, που πρέπει να έχουν, για να μετάσχουν στο διαγωνισμό, πτυχίο Γ΄ ή Δ΄ τάξεως, στην κατηγορία των υδραυλικών μελετών, και όχι ανώτερης, σε δυσμενέστερη θέση σε σχέση με τους αλλοδαπούς μελετητές και τα αλλοδαπά μελετητικά γραφεία. Και τούτο διότι και οι έλληνες μελετητές και τα ελληνικά μελετητικά γραφεία κάτοχοι πτυχίων των ανωτέρω τάξεων μπορεί να διαθέτουν εν τοις πράγμασι εμπειρία μεγαλύτερη από εκείνη που αντιστοιχεί στα πτυχία των τάξεων αυτών, αφού η προαγωγή πτυχίου μελετητή σε ανώτερη τάξη δεν γίνεται αυτομάτως με την παρέλευση μόνον ορισμένου χρόνου από την κτήση του διπλώματος, αλλά απαιτείται, σύμφωνα με το άρθρα 2 παρ. 1 και 2 του Π.Δ. 840/1978 και 9 παρ. 1 του Ν. 716/1977, η υποβολή σχετικής αιτήσεως εκ μέρους του ενδιαφερομένου, συνοδευομένης από πιστοποιητικά, εκ των οποίων να προκύπτει η ουσιαστική πείρα του. Κατά την άποψη, όμως, του Συμβούλου Δημ. Πετρούλια, κατά την έννοια των ανωτέρω διατάξεων της προσκλήσεως εκδηλώσεως ενδιαφέροντος, προκειμένου να μετάσχουν στον επίμαχο διαγωνισμό, οι αλλοδαποί μελετητές ή τα αλλοδαπά μελετητικά γραφεία πρέπει να έχουν τα τυπικά προσόντα που προβλέπει το ελληνικό δίκαιο για την ανάληψη της εκπονήσεως μελέτης, δεν ασκεί δε επιρροή το γεγονός ότι ενδεχομένως το διέπον αυτούς αλλοδαπό δίκαιο, εν αντιθέσει με το ελληνικό, δεν προβλέπει την κατάταξη των μελετητών σε τάξεις ανάλογα με την εμπειρία τους. Εφόσον δε, σύμφωνα με την προαναφερθείσα πρόσκληση, δεν επιτρέπεται η συμμετοχή στο διαγωνισμό μελετητών ή μελετητικών γραφείων κατόχων πτυχίου ανώτερης τάξεως από εκείνη που προβλέπεται για κάθε μελέτη, η αναθέτουσα αρχή πρέπει να εξετάσει σε ποια τάξη πτυχίου θα κατατασσόταν το αλλοδαπό μελετητικό σχήμα ανάλογα με την εμπειρία των μελών του, της εμπειρίας εκτιμωμένης όπως και για την κατάταξη των ελλήνων μελετητών (δηλαδή, σύμφωνα με τα άρθρα 3 παρ. 4 και 8 παρ. 3 του Ν. 716/1977, προκειμένου περί πτυχίου ανωτέρας της Α΄ τάξεως, ενόψει του διαδραμόντος χρόνου από της κτήσεως του διπλώματος σε συνδυασμό με «αποδεδειγμένη ανάλογη ικανοποιητική πείρα»). Από της εξεταζομένης δε απόψεως δεν ασκεί επιρροή το γεγονός ότι, όπως προκύπτει από τα άρθρα 2 παρ. 1 και 2 του Π.Δ. 840/1978 και 9 παρ. 1 του Ν. 716/1977, η παρέλευση χρόνου και μόνον από της κτήσεως του διπλώματος δεν αποτελεί ικανή προϋπόθεση για την αυτόματη προαγωγή του πτυχίου και ότι για την προαγωγή αυτή απαιτείται η υποβολή σχετικής αιτήσεως εκ μέρους του ενδιαφερομένου μελετητή, συνοδευομένης από πιστοποιητικά, εκ των οποίων να προκύπτει η ουσιαστική πείρα του.

Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις που προηγήθηκαν, το Τμήμα κρίνει, κατά τον βασίμως προβαλλόμενο πρώτο λόγο διαφωνίας της Επιτρόπου, ότι μη νομίμως ανατέθηκαν στο φερόμενο ως δικαιούχο του επίμαχου χρηματικού εντάλματος οι ανωτέρω τοπογραφικές εργασίες, καθόσον αυτές αφορούν σε αντικείμενο που ανάγεται στα καθήκοντα και στις αρμοδιότητες του υπηρετούντος στο Δήμο αυτό προσωπικού, όπως προκύπτει από τη διάρθρωση των Υπηρεσιών αυτού, ενώ περαιτέρω δεν προκύπτει ότι πρόκειται για ειδικής φύσεως εργασίες, για την εκτέλεση των οποίων απαιτούνται ειδικές γνώσεις που αποδεδειγμένα δεν διαθέτει το προσωπικό που υπηρετεί στο Δήμο. Τέλος, ο ισχυρισμός του Δήμου ότι ο Τοπογράφος Μηχανικός ΠΕ που υπηρετεί στο Δήμο διεκπεραιώνει υποθέσεις σε έξι γραφεία του Τμήματος Τεχνικών Υπηρεσιών και ως εκ τούτου δεν είναι δυνατή η διεκπεραίωση όλων των υποθέσεων από ένα άτομο δεν ασκεί επιρροή, καθόσον αφενός μεν στην απόφαση του Δημάρχου για ανάθεση της μελέτης δεν γίνεται αναφορά στους λόγους που επιβάλλουν την ανάθεση της μελέτης σε τρίτο πρόσωπο και αφετέρου, στον Ο.Ε.Υ. του Δήμου ... προβλέπονται δύο θέσεις Τοπογράφων Μηχανικών ΠΕ και δύο θέσεις Τεχνολόγων Τοπογράφων Μηχανικών ΤΕ, τις οποίες ο Δήμος όφειλε να καλύψει. Επίσης, αλυσιτελώς προβάλλεται από το Δήμο η έλλειψη του απαραίτητου εξοπλισμού για επίγειες μετρήσεις, καθόσον ο Δήμος όφειλε να μεριμνήσει για την προμήθεια του απαραίτητου εξοπλισμού. Περαιτέρω, το Τμήμα κρίνει ότι, ανεξαρτήτως του αν στον προϋπολογισμό του έτους 2009 έχει γίνει κατάτμηση πιστώσεων που αφορούν ομοειδείς μελέτες, η οποία επιτρέπεται μόνο για την εκπόνηση μελετών που σχετίζονται με έργα που πρόκειται να εκτελεστούν σε διαφορετικά δημοτικά ή τοπικά διαμερίσματα του Δήμου (άρθρο 22 παρ.1 του ν.3274/2004 και 18 παρ. 14 του ν.3731/2008), η απευθείας ανάθεση των επίμαχων εργασιών που είναι στην ουσία μελετητικές, εφόσον αποβλέπουν και συνδέονται με τεχνικό έργο (χάραξη δρόμων για την επέκταση οικισμών, χάραξη κτηνοτροφικού πάρκου, αποτύπωση σε χάρτη και χάραξη γηπέδου) όπως άλλωστε προκύπτει και από την από 17.6.2009 τεχνική έκθεση που συνοδεύει την επίμαχη σύμβαση δεν ευρίσκει έρεισμα ούτε στις διατάξεις που θέτει η εφαρμοστέα εν προκειμένω διάταξη της παρ.3 του άρθρου 209 του ν.3463/2006 για την απευθείας ανάθεση μελέτης, αντί της διατάξεως της παρ. 9 του ίδιου άρθρου, την οποία εφάρμοσε ο Δήμος ... θεωρώντας εσφαλμένα ότι αφορά σε ανάθεση υπηρεσιών που δεν υπάγονται στο ν.3316/2005 (βλ. σχετ. και την 5/7243/5.2.2009 εγκύκλιο του Υπουργείου Εσωτερικών). Και αυτό διότι, κατά παράβαση της διάταξης αυτής η εκπόνηση της μελέτης ανατέθηκε με απόφαση του Δημάρχου ... στον φερόμενο ως δικαιούχο, που κατέχει πτυχίο Γ΄ τάξης για τη συγκεκριμένη κατηγορία μελέτης (κατηγορία 16 – τοπογραφικές μελέτες) ενώ η προεκτιμώμενη αμοιβή (12.396,69 ευρώ +¬¬ Φ.Π.Α 21%=15.000,00 ευρώ) υπερβαίνει το όριο των 11.102,10 ευρώ (το 30% του ανώτατου ορίου αμοιβής πτυχίου Α΄ τάξης για τη συγκεκριμένη κατηγορία μελέτης), μέχρι το οποίο είναι όπως προεκτέθηκε, επιτρεπτή η απευθείας ανάθεση εκπόνησης μελέτης. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη και το κρίσιμο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Τοπογραφική αποτύπωση οικισμών(..)Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων συνάγεται ότι ως κύρια διαδικασία ανάθεσης μελετών από τους Ο.Τ.Α. καθιερώνεται ο διαγωνισμός μεταξύ μελετητών ή/και μελετητικών γραφείων. Ως εξαιρετική δε διαδικασία προβλέπεται η απευθείας ανάθεση. Η τελευταία επιτρέπεται αποκλειστικώς και μόνο στις ρητά προσδιοριζόμενες από τις ίδιες ρυθμίσεις περιπτώσεις. Τέτοια περίπτωση συντρέχει όταν η προεκτιμώμενη συνολική αμοιβή όλων των σταδίων της υπό ανάθεση μελέτης δεν υπερβαίνει το 30% του ανώτατου ορίου αμοιβής πτυχίου Α΄ τάξης της κατηγορίας μελετών στην οποία ανήκει η υπό ανάθεση. Προκειμένου για μελέτες τοπογραφίας (κατηγορία μελετών 16) το ανώτατο αυτό όριο καθορίστηκε από 3.9.2009 στο ποσό των 38.078,00 ευρώ, ήτοι για την απευθείας ανάθεση τέτοιας κατηγορίας μελετών το όριο ήταν 11.423,40 ευρώ (38.078,00 Χ 30% = 11.423,40 ευρώ). Επομένως, δεν  επιτρέπεται η απευθείας ανάθεση όταν η συνολική αμοιβή της υπό ανάθεση μελέτης υπερβαίνει το ως άνω όριο των 11.423,40 ευρώ. Εξάλλου, ελλείψει σχετικής ρύθμισης, στο ποσό της προεκτιμώμενης αμοιβής μιας μελέτης -και προκειμένου να διαπιστωθεί εάν το ποσό αυτό υπερβαίνει το όριο που τίθεται από την προαναφερόμενη διάταξη του άρθρου 209 παρ.3 του ν.3463/2006- δεν περιλαμβάνεται ο αναλογών φόρος προστιθέμενης αξίας (Φ.Π.Α.), δεδομένου ότι ο φόρος αυτός δεν αποτελεί τμήμα της αμοιβής, αλλά αποδίδεται όπως ειδικότερα ορίζουν οι οικείες διατάξεις περί Φ.Π.Α. Περαιτέρω, στην περίπτωση περισσότερων μελετών που ανήκουν στην ίδια κατηγορία, δηλαδή έχουν ομοειδές γνωστικό αντικείμενο, και αποτελούν τα τμήματα στα οποία έχει κατατμηθεί μία μελέτη, τα ανωτέρω εξακολουθούν να ισχύουν. Επομένως, η εφαρμοστέα διαδικασία ανάθεσης εξευρίσκεται με τη συνάθροιση της δαπάνης που απαιτείται για την εκπόνηση της συνολικής μελέτης, δηλαδή για το σύνολο των επιμέρους μελετών και όχι με βάση το ύψος της δαπάνης που προκύπτει για κάθε τμήμα. Κατά συνέπεια, ο επιμερισμός μιας μελέτης, η οποία λόγω του ύψους της αμοιβής για την εκπόνησή της δεν εμπίπτει στις περιπτώσεις μελετών που επιτρέπεται να ανατίθενται απευθείας, σε περισσότερες ομοειδείς με αντίστοιχες προς αυτές χωριστές πιστώσεις στον οικείο προϋπολογισμό και η απευθείας ανάθεση των επιμέρους μελετών χωριστά λόγω ποσού, κατά παράκαμψη της διαδικασίας επιλογής αναδόχου με δημόσιο ανοικτό ή κλειστό διαγωνισμό δεν είναι νόμιμος. Επομένως δεν είναι νόμιμη και η δαπάνη που προκαλείται από την εκπόνηση των μελετών αυτών (βλ. πράξεις VII Τμ. 134, 101/2012, 238/2011, 430, 328/2010). Εξάλλου, η δυνατότητα της κατ' εξαίρεση αναγραφής στο δημοτικό προϋπολογισμό κατατμημένων πιστώσεων, αφορά, κατά τη ρητή διατύπωση του άρθρου 22 παρ. 1 του ν. 3274/2004, όπως ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο, μόνο στα έργα και τις αντίστοιχες μελέτες, που εκπονούνται για την εκτέλεση αυτών σε διαφορετικά δημοτικά ή τοπικά διαμερίσματα. Τέλος, από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 1 περ. 43Α8 και 2 παρ.10 του ν.2539/1997 (ΦΕΚ Α?, 244) και 2 παρ. 3 και 4 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν.3463/2006, ΦΕΚ Α?, 114) συνάγεται ότι κατά τον κρίσιμο χρόνο ανάθεσης των επίμαχων μελετών (έτος 2009) ο Δήμος ..... αποτελείτο αποκλειστικά από το τοπικό διαμέρισμα ......(...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτίθενται στη δεύτερη σκέψη της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι επίμαχες μελέτες τοπογραφίας έχουν το ίδιο γνωστικό αντικείμενο, δεν προϋποθέτουν διαφορετικά προσόντα για την εκπόνησή τους, ανατέθηκαν κατά τον ίδιο χρόνο στον ίδιο μελετητή, εκτελέστηκαν βάσει πανομοιότυπων συμβάσεων, με συμβατικό οικονομικό αντάλλαγμα που δεν διαφοροποιείται σημαντικά, αφορούν, δε, στο ίδιο τοπικό διαμέρισμα (.....).

Καταβολή ποσών 8.856,00, 8.794,50 και 13.899,00 ευρώ, στους φερόμενους ως δικαιούχους ......, ...... και ......, ως αμοιβή για την εκπόνηση γεωτεχνικής, αρχιτεκτονικής και τοπογραφικής μελέτης, αντίστοιχα, του νέου παιδικού σταθμού.(...)Στην προκειμένη περίπτωση, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτουν τα ακόλουθα: Με τις 68, 69 και 64/29.2.2012 αποφάσεις της Οικονομικής Επιτροπής ...... ανατέθηκε απευθείας στους ......, ...... και ......, η εκπόνηση γεωτεχνικής, αρχιτεκτονικής και τοπογραφικής μελέτης του νέου παιδικού σταθμού του Δήμου, έναντι αμοιβής, 7.200 (πλέον ΦΠΑ 23%), 7.150,00 (πλέον ΦΠΑ 23%) και 11.300,00 (πλέον ΦΠΑ 23%), ευρώ, αντίστοιχα, με την αιτιολογία ότι η τεχνική υπηρεσία του Δήμου αδυνατεί, λόγω φόρτου εργασίας, να προβεί στην εκπόνηση των εν λόγω μελετών (βλ. σχετικά και τις από 29.11.2011 βεβαιώσεις του Διευθυντή Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου ...... και τις 194, 195 και 190/24.11.2011 σχετικές τεχνικές εκθέσεις και περιγραφές της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου ......, με τις οποίες γίνεται και προεκτίμηση της σχετικής αμοιβής). Ακολούθως, υπεγράφησαν οι 32636, 32638 και 32637/20.6.2012 σχετικές συμβάσεις. Για την έγκριση των μελετών αυτών εκδόθηκαν από την τεχνική υπηρεσία του Δήμου ...... οι από 7.12.2012 βεβαιώσεις καλής εκτέλεσης, σύμφωνα με τις οποίες αυτές εκπονήθηκαν σύμφωνα με τις τεχνικές προδιαγραφές της σύμβασης και εντός της συμβατικής προθεσμίας και για την παραλαβή τους οι 94, 90 και 93/11.3.2013 αποφάσεις της Οικονομικής Επιτροπής ....... Τέλος, για την καταβολή της αμοιβής των αναδόχων εκδόθηκαν, κατόπιν των 157/13.12.2012, 111/13.12.2012 και 43/13.12.2012 σχετικών αποδείξεων παροχής υπηρεσιών των αναδόχων, τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα πληρωμής. Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, νομίμως ο Δήμος ...... προέβη στην απευθείας ανάθεση των ανωτέρω μελετών, καθόσον η προεκτιμώμενη αμοιβή τους, χωρίς Φ.Π.Α., δεν υπερέβαινε το ποσοστό του 30% του ανωτάτου ορίου αμοιβής πτυχίου Α΄ Τάξης, που ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο ανάθεσής τους, για την αντίστοιχη κατηγορία μελετών, βεβαιώνεται δε επαρκώς στις σχετικές αποφάσεις ανάθεσής τους η αδυναμία εκπόνησής τους από την Τεχνική Υπηρεσία του εν λόγω Δήμου, λόγω φόρτου εργασίας, ενώ όπως πιστοποιείται στο 41165/19.7.2013 έγγραφο της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών, η Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών δεν διαθέτει Η/Μ Μηχανικό και η μοναδική υπάλληλος Αρχιτέκτων Μηχανικός βρίσκεται σε άδεια κυήσεως, (βλ. Ελ.Συν. VII Τμ. 184, 185/2009, 80/2012). Εξάλλου, εν προκειμένω, δεν υφίσταται μη νόμιμος επιμερισμός της συνολικής προεκτιμώμενης αμοιβής των ανωτέρω μελετών, αφού αυτές ανήκουν σε διαφορετικές κατηγορίες και διατηρούν την αυτοτέλεια τους ενώ δεν συνιστούν λόγω του διαφορετικού τεχνικού αντικειμένου τους «σύνθετη μελέτη», έστω και αν εκπονήθηκαν στα πλαίσια του αυτού έργου. Περαιτέρω, με τις από 7.12.2012 βεβαιώσεις καλής εκτέλεσης της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου ......, με τις οποίες εγκρίθηκε η εκπόνησή τους και τις 94, 90 και 93/11.3.2013 αποφάσεις της Οικονομικής Επιτροπής ......, που εκδόθηκαν κατόπιν αυτών για την παραλαβή τους, βεβαιώνεται ότι αυτές εκπονήθηκαν σύμφωνα με τις τεχνικές προδιαγραφές της σύμβασης και εντός της συμβατικής προθεσμίας. Τέλος, η μη σύνταξη φακέλου του έργου (κατασκευή νέου βρεφονηπιακού σταθμού βιοκλιματικού σχεδιασμού δυναμικότητας 30 βρεφών και 40 νηπίων), δεν αποδείχθηκε ότι επηρέασε τη διαδικασία ανάθεσης των εν λόγω συμβάσεων, καθόσον με τις 194, 195 και 190/24.11.2011 τεχνικές περιγραφές της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου ......, αποσαφηνίζονται τα τεχνικά δεδομένα του έργου, προσδιορίζονται οι τεχνικές απαιτήσεις των υπό ανάθεση μελετών και καθορίζεται η προεκτιμώμενη αμοιβή της κάθε μίας από αυτές καθώς και η πηγή χρηματοδότησής τους (τακτικός προϋπολογισμός). Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, οι εντελλόμενες με τα υπό κρίση χρηματικά εντάλματα πληρωμής δαπάνες είναι νόμιμες και πρέπει αυτά να θεωρηθούν.