ΔΟΜΗΣΗ-ΟΡΟΙ ΔΟΜΗΣΕΩΣ-ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ: Ερωτάται εάν η Διεύθυνση Ναοδομίας της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδας ήταν, ενόψει της διάταξης του άρθρου 25 του ν.4122/2013, αρμόδια για την έκδοση της υπ΄αριθμ. 2551/3.6.1998 οικοδομικής άδειας «ανεγέρσεως Εκκλησιαστικού Γηροκομείου μετά παρεκκλησίου Αγίου Παντελεήμονος στη Νάξο». (...) Η Διεύθυνση Ναοδομίας της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδας δεν ήταν, ενόψει της διάταξης του άρθρου 25 του ν.4122/2013, αρμόδια για την έκδοση της υπ’ αριθμ. 2551/3.6.1998 ενιαίας οικοδομικής άδειας «ανεγέρσεως Εκκλησιαστικού Γηροκομείου μετά παρεκκλησίου Αγίου Παντελεήμονος στη Νάξο», αλλά ήταν αρμόδια για την έκδοση οικοδομικής άδειας ανέγερσης μόνο αναφορικά με το παρεκκλήσιο του Αγίου Παντελεήμονος, ενώ η οικοδομική άδεια ανέγερσης του Εκκλησιαστικού Γηροκομείου ανήκε στην κατά τόπο αρμόδια ΥΔΟΜ του Δήμου Νάξου. Τούτο συνάγεται από την ορθή ερμηνεία και εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 47 παρ. 2 ν. 590/1977, “Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας της Ελλάδας”, στην οποία η μεταβατικού χαρακτήρα, εισάγουσα εξαιρετικό δίκαιο, και, ως εκ τούτου, στενά ερμηνευτέα διάταξη του άρθρου 25 ν. 4122/2013 παραπέμπει, σε συνδυασμό με την έννοια του «κτίσματος του Ιερού Ναού», όπως αυτή απαντάται στη θεωρία, τα νομοθετικά κείμενα και τη νομολογία (κατά πλειοψηφία).

Προμήθεια εξοπλισμού για τη λειτουργία του νέου Ιωακείμειου Γηροκομείου Ιεράς Μητροπόλεως:..ζητείται η ανάκληση της 34/2017 Πράξης του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη (ΙΙΙ), το Τμήμα κρίνει ότι αναρμοδίως το Κλιμάκιο επελήφθη του ελέγχου της νομιμότητας του σχεδίου σύμβασης, που αφορά στην προμήθεια εξοπλισμού για τη λειτουργία του νέου Ιωακείμειου Γηροκομείου Ιεράς Μητρόπολης ..., αφού αυτή όπως προεκτέθηκε, συνιστά μέρος της Πράξης «ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΜΟΝΑΔΑΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ «ΝΕΟΥ ΙΩΑΚΕΙΜΕΙΟΥ ΓΗΡΟΚΟΜΕΙΟΥ» ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗΣ ...», η οποία εντάχθηκε στον Άξονα Προτεραιότητας «Αειφόρος Ανάπτυξη και Ποιότητα Ζωής στην ...» του Επιχειρησιακού Προγράμματος ..., με προϋπολογισμό κατώτερο του ποσού των 10.000.000 ευρώ (χωρίς Φ.Π.Α.). Για το λόγο δε αυτό, που εξετάζεται αυτεπαγγέλτως από το Δικαστήριο, η προσβαλλόμενη Πράξη του ΣΤ΄ Κλιμακίου πρέπει να ανακληθεί.​

Ανακαλεί την 34/2017 Πράξη του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Δεν είναι λειτουργική κατά τα ανωτέρω δαπάνη, η οποία εξυπηρετεί την αξιοποίηση ή βελτίωση αλλότριας περιουσίας, ήτοι, μεταξύ άλλων, περιουσίας κινητής ή ακίνητης που ανήκει κατά κυριότητα σε άλλο ν.π.δ.δ., καθόσον η δαπάνη αυτή επάγεται ωφέλεια μόνο στο τελευταίο (πρβλ. Ελ.Συν. VII Τμ. πραξ. 207, 141/2010, 105, 129, 179/2009, 2, 207/2008, 338, 257, 39/2006). Δύναται, όμως, να θεωρηθεί λειτουργική εκείνη η δαπάνη που συντελεί στη βελτίωση μεν αλλότριας περιουσίας, συνεπάγεται, όμως, ωφέλεια για το Δήμο, στον οποίον έχει παραχωρηθεί η χρήση και εκμετάλλευση της περιουσίας αυτής, κινητής ή ακίνητης, για μακρό χρονικό διάστημα και συντελεί άμεσα ή έμμεσα στην πιο αποτελεσματική εκπλήρωση των σκοπών του.(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη η εκπόνηση μελέτης για την κατασκευή του έργου «προσθήκη κατ’ επέκταση Η/Χ και αντικατάσταση στέγης στο δημοτικό αναψυκτήριο ...», παρόλο που αφορά ακίνητο ιδιοκτησίας της Ιεράς Μητρόπολης Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου, εξυπηρετεί την αποτελεσματική εκπλήρωση των σκοπών του Δήμου ..., καθόσον επάγεται ωφέλεια για το Δήμο, στον οποίο έχει νομίμως παραχωρηθεί η χρήση και εκμετάλλευση του ακινήτου αυτού και μάλιστα για μακρό χρονικό διάστημα (είκοσι έτη), ο οποίος άλλωστε ήδη εκμεταλλεύεται το ως άνω Δημοτικό Αναψυκτήριο εκμισθώνοντας το. Επιπλέον, ο Δήμος ….. προβαίνοντας στην προαναφερόμενη μελέτη εκπληρώνει αναληφθείσα υποχρέωσή του προς την ως άνω Ιερά Μητρόπολη, σχετικά με τους όρους παραχώρησης του ακινήτου αυτού, καθόσον η παραχώρηση πραγματοποιήθηκε με σκοπό την ανάπλαση και αξιοποίηση του χώρου, ο δε όρος αυτός συντελεί αποτελεσματικά στην εκπλήρωση των σκοπών του Δήμου.

Σύσταση δύο (2) προσωποπαγών θέσεων Δημοσίου Δικαίου στο Δήμο Θέρμης Νομού Θεσσαλονίκης για το αυτοδικαίως μεταφερόμενο προσωπικό του καταργηθέντος Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου με την επωνυμία «Σύνδεσμος Ύδρευσης Ευρύτερης Περιοχής Μίκρας Νομού Θεσσαλονίκης».

Ανάδειξη αναδόχου έργου....Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 8, το Κλιμάκιο λαμβάνοντας υπόψη ότι α) το ελεγχόμενο έργο δεν έχει ορισμένη διάρκεια λειτουργίας, αντιθέτως λόγω της φύσης του προορίζεται για διηνεκή λειτουργία, με αποτέλεσμα να παρίσταται αναγκαία η διασφάλιση της συνεχούς και αδιάλειπτης διαθεσιμότητας του οικοπέδου, επί του οποίου θα κατασκευασθεί, προς εξυπηρέτηση των καταστατικών σκοπών της «...», β) το προς κατασκευή έργο θα καταστεί συστατικό του οικοπέδου, το οποίο, ανεξάρτητα από την ύπαρξη της ενοχικής σύμβασης χρησιδανείου μεταξύ της Τράπεζας ... και της Ιεράς Μητρόπολης ... και την έκδοση οικοδομικής άδειας στο όνομα της μισθώτριας εταιρείας «...», η οποία (άδεια) δεν δημιουργεί ή αλλοιώνει εμπράγματα δικαιώματα (πρβλ. γνμ ΝΣΚ 178/2010), θα ανήκει στην κυριότητα της ως άνω Τράπεζας, αφού από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 953, 954 και 1001 ΑΚ προκύπτει ότι επί συστατικού μέρους πράγματος ο νόμος δεν αναγνωρίζει χωριστή κυριότητα ή άλλο εμπράγματο δικαίωμα (ΜΠρΑθ 287/2013), γ) το ελεγχόμενο έργο, ιδίως δε ο υπόγειος χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων, λόγω της φύσης του μπορεί να καταστεί αντικείμενο εμπορικής εκμετάλλευσης από οποιονδήποτε, φυσικό ή νομικό πρόσωπο, δ) ναι μεν η σύμβαση χρησιδανείου ορίστηκε αορίστου χρόνο και η Τράπεζα ... με το άρθρο 3 αυτής, όπως αυτό αναδιατυπώθηκε, παραιτείται κάθε δικαιώματος καταγγελίας ακόμα και για κακή ή μη συμφωνημένη χρήση ή πράξη ή παράλειψη εκ μέρους της Ιεράς Μητρόπολης, ιδία δε και από την άσκηση των δικαιωμάτων που θεσπίζει η διάταξη του άρθρου 817 ΑΚ, όμως, διατηρεί σε κάθε περίπτωση το δικαίωμα να ζητήσει την απόδοση του ακινήτου καταγγέλλοντας οποτεδήποτε την εν λόγω σύμβαση για σπουδαίο λόγο, ο οποίος μάλιστα μπορεί να οφείλεται και σε περιστατικά που εμπίπτουν στη σφαίρα επιρροής της Τράπεζας (βλ. σκ 8)  και ε) πρόκειται για ένα κοστοβόρο έργο, με ιδιαίτερες απαιτήσεις ως προς την κατασκευή του, κρίνει ότι στην προκειμένη περίπτωση με την ως άνω συναφθείσα σύμβαση χρησιδανείου δεν διασφαλίζεται, κατά τρόπο που να καθιστά το έργο ώριμο προς δημοπράτηση, η ομαλή εκτέλεση της εργολαβίας ούτε η ακώλυτη λειτουργία του έργου εκ μέρους της εταιρείας «...», προς εκπλήρωση των καταστατικών της σκοπών. Εξάλλου, η απόφαση της 1467ης Συνεδρίασης του Διοικητικού Συμβουλίου της Τράπεζας .... περί δωρεάς ακινήτου στη Μητρόπολη (βλ. και το από 7.8.2020 σχετικώς προσκομισθέν μήνυμα ηλεκτρονικής αλληλογραφίας και το προσκομισθέν απόσπασμα της ως άνω απόφασης), η οποία ελήφθη στις 4.8.2020, ήτοι μετά τη δημοπράτηση και κατακύρωση του έργου και την αποστολή του οικείου σχεδίου σύμβασης στο παρόν Κλιμάκιο για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου, δεν ασκεί επιρροή ως προς τα ανωτέρω αφού, και ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι από το προσκομισθέν απόσπασμα δεν προκύπτει το ακίνητο στο οποίο αφορά η απόφαση αυτή, αφενός δεν προηγείτο της έναρξης της διαδικασίας δημοπράτησης του έργου, αφετέρου και μόνο η βούληση του κυρίου του οικοπέδου να δωρίσει το ακίνητο δεν διασφαλίζει τη μεταβίβαση της κυριότητας αυτού στη Μητρόπολη, αφού η δωρεά ακινήτου ως τυπική δικαιοπραξία καταρτίζεται με συμβολαιογραφικό έγγραφο (βλ. άρθρα 159 παρ. 1, 369 και 498 παρ. 1 ΑΚ, ΑΠ 500/2019). 

ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/2106/2020

Προμήθεια ημερολογίων από Δήμο, τα οποία είναι εικονογραφημένα με θέματα από παραδοσιακά επαγγέλματα της περιοχής του ως άνω Δήμου. Δαπάνη νόμιμη, καθόσον εξυπηρετεί τους σκοπούς του Δήμου, αφού με την ενσωμάτωση πολιτισμικών στοιχείων σε ένα αντικείμενο καθημερινής χρήσης, όπως το ημερολόγιο, το οποίο διατίθεται στους δημότες, αναδεικνύεται η πολιτιστική κληρονομιά του τόπου και επιμορφώνονται συναφώς οι δημότες.

Καταβολή επιχορήγησης...:Με τα ανωτέρω δεδομένα και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, αλυσιτελώς επικαλείται ο διαφωνών Επίτροπος, αφενός, ότι το επιχορηγούμενο 300ο Σύστημα ... δεν έχει την έδρα του στο Δήμο ..., καθώς δεν αποτελεί αυτοτελές νομικό πρόσωπο, αλλά υπάγεται στο ..., που εδρεύει στην Αθήνα και, αφετέρου, ότι η δράση του δεν εξυπηρετεί τους αναφερόμενους στην περ. iii του άρθρου 202 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων σκοπούς. Και τούτο διότι, εν όψει της προαναφερόμενης οργανωτικής δομής του .... (βλ. σκέψη ΙΙ.Β.), το εν λόγω Σύστημα ... εμπίπτει στην έννοια του τοπικού παραρτήματος οργάνωσης πανελλήνιας δράσης της περ. ii του ιδίου ως άνω άρθρου, το οποίο, κατά τις προπαρατεθείσες διατάξεις, δεν απαιτείται να αποτελεί αυτοτελές νομικό πρόσωπο με έδρα εντός του παρέχοντος την επιχορήγηση Δήμου (πρβλ. Πράξη Κλιμ. VII Τμ. 371/2013), ούτε απαιτείται να εξυπηρετεί τους σκοπούς της περ. iii του άρθρου 202 του Κ.Δ.Κ (βλ. σκέψη ΙΙ.Α.).Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω και μη προβαλλομένου άλλου λόγου διαφωνίας από τον Επίτροπο, η εντελλόμενη δαπάνη είναι νόμιμη, αλλά το επίμαχο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δεν μπορεί να θεωρηθεί, λόγω λήξης του οικονομικού έτους 2015, τις πιστώσεις του οποίου βαρύνει.

Με δεδομένα τα ανωτέρω η προεκτεθείσα έκτακτη επιχορήγηση είναι νόμιμη, δεδομένου ότι, καταρχάς, προβλέπεται αφενός ρητώς στο άρθρο 202 του Κ.Δ.Κ. η παροχή επιχορήγησης από το Δήμο σε ν.π.δ.δ. του επιπροσθέτως της τακτικής επιχορήγησής του προς αυτό και αφετέρου στο άρθρο 7 της συστατικής πράξης του … Πνευματικού Κέντρου ως πόρος αυτού «οι κάθε είδους επιχορηγήσεις». Περαιτέρω, μεταξύ των σκοπών του προαναφερόμενου ν.π.δ.δ., όπως αυτοί ορίζονται στο άρθρο 2 της συστατικής του πράξης, ρητώς περιλαμβάνεται και η συντήρηση και βελτίωση των αθλητικών εγκαταστάσεων (στοιχείο v της σκέψης 2), που δυνάμει του ίδιου ως άνω άρθρου μπορεί να αξιοποιεί, δηλαδή των αθλητικών εγκαταστάσεων των συγχωνευθέντων νομικών προσώπων, καθώς και όλων των υπολοίπων αθλητικών εγκαταστάσεων που ήδη ανήκουν στο Δήμο ... και βρίσκονται είτε στην έδρα του Δήμου είτε στα δημοτικά διαμερίσματα (στοιχείο iv της σκέψης 2). Συνεπώς, η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι νόμιμη και αυτό πρέπει να θεωρηθεί.

Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Κλιμάκιο προληπτικού ελέγχου του VII Τμήματος κρίνει ότι η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη, καθόσον δεν προκύπτει ότι ο Δήμος ..... απευθύνθηκε στην αρμόδια Τ.Υ.Δ.Κ. για τη σύνταξη της μελέτης γεωλογικής καταλληλότητας της περιοχής, ούτε περιλαμβάνεται στα στοιχεία του φακέλου έγγραφο του Προϊσταμένου της Τ.Υ.Δ.Κ., με το οποίο να επιβεβαιώνεται η αδυναμία της τελευταίας να συντάξει τη μελέτη, πριν η Δημαρχιακή Επιτροπή του Δήμου λάβει την απόφαση περί απευθείας ανάθεσης εκπόνησης αυτής, κατά παράβαση της προαναφερόμενης ρητής διάταξης του άρθρου 209 παρ. 4 του ν. 3463/2006. Άλλωστε, το υποβληθέν, με αριθμ. πρωτ. 7176/8.12.2010 έγγραφο της Προϊσταμένης της Τ.Υ.Δ.Κ. της Διεύθυνσης Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Διοίκησης ..... της Περιφέρειας ..... προς το Δήμο ....., με το οποίο βεβαιώνεται ότι η Τ.Υ.Δ.Κ. αδυνατεί να εκπονήσει τη μελέτη, λόγω κατάργησης της Υπηρεσίας από 1.1.2011, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 3852/2010, φέρει ημερομηνία μεταγενέστερη της κρίσιμης ως άνω 182/2007 απόφασης της Δημαρχιακής Επιτροπής.

ΜΕΛΕΤΕΣ:Με τα ανωτέρω δεδομένα και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, η από..σύμβαση, σε εκτέλεση της οποίας εκδόθηκε το επίμαχο χρηματικό ένταλμα, δεν αποτελεί, κατ’ ορθό νομικό χαρακτηρισμό αυτής, προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, αλλά συνιστά, κατ’ ουσίαν, απευθείας ανάθεση εκπόνησης μελέτης του άρθρου 2 παρ. 2 του ν. 3316/2005 από το Δήμο … στο ..., με φορέα εκτέλεσης το …, όπως βασίμως προβάλλει ο Επίτροπος.Και τούτο διότι, όπως προκύπτει από το προεκτεθέν περιεχόμενο της σύμβασης, τα συμβαλλόμενα μέρη δεν εκκινούν από κοινή αφετηρία, συμπράττοντας ισόρροπα για την από κοινού εξυπηρέτηση ενός δημόσιου σκοπού, αλλά επιδιώκουν την ικανοποίηση όλως διακριτών και αντίθετων συμφερόντων, ήτοι ο Δήμος αποσκοπεί στην υλοποίηση του συμβατικού αντικειμένου και την παραλαβή της μελέτης, ενώ το …. αποβλέπει στην απόληψη του καθορισμένου συμβατικού ανταλλάγματος για την εκπόνησή της.(..)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι μη νόμιμη και αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί.