ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ-ΑΓΟΡΕΣ.Ανάθεση- Διαδικασία διαγωνισμού - κατάτμηση:Μη νόμιμη η καταβολή ποσού από Νοσοκομείο σε ιδιωτική εταιρεία για την προμήθεια ειδών διατροφής και καθαρισμού, καθόσον μη νομίμως το Νοσοκομείο ανέθεσε απευθείας την προμήθεια των ανωτέρω ειδών, εφόσον η ετήσια επιβάρυνση του προϋπολογισμού του για όμοια ή ομοειδή κατά την αντίληψη των συναλλαγών προϊόντα υπερέβη το χρηματικό όριο των 20.000 ευρώ, άνω των οποίου επιβάλλεται η τήρηση διαγωνιστικής διαδικασίας, ενώ επιπλέον, δεν προκύπτει ότι συνέτρεξε περίπτωση επείγουσας ανάγκης οφειλόμενες σε απρόβλεπτες περιστάσεις (άρθρο 2 παρ. 12 και 13 του ν. 2286/1995, ΦΕΚ Α' 19/1995 και της κατ' εξουσιοδότηση αυτών εκδοθείσας Π1/3305/3.11.2010, ΦΕΚ Β' 1789/2010 απόφασης του Υφυπουργού Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας).

Aπαγορεύεται ο επιμερισμός της συνολικής ποσότητας των ζητούμενων όμοιων ή ομοειδών υλικών σε περισσότερες μικρότερες ποσότητες ή μερικότερες κατηγορίες και η εν συνεχεία χωριστή απευθείας ανάθεση των αντίστοιχων τμηματικών προμηθειών, στο μέτρο που, με τον τρόπο αυτό, της κατάτμησης, δηλαδή, της δαπάνης, επιχειρείται κατά περιγραφή των προμνησθεισών διατάξεων, η μη τήρηση της διαδικασίας του τακτικού ή του πρόχειρου, κατά περίπτωση, διαγωνισμού (βλ. 101, 77, 70, 69, 67, 68/2011, 21/2010, 177, 176, 134/2009, 140, 93, 9/2008, κ.ά. Πράξεις IV Τμ. Ελ. Συν.). Περαιτέρω, με την Π1/3305/2010 απόφαση του Υφυπουργού Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας (Β΄ 1789), επανακαθορίσθηκαν τα ανωτέρω χρηματικά όρια, μέχρι τα οποία είναι επιτρεπτή άνευ ετέρου η προσφυγή στις διαδικασίες της απευθείας ανάθεσης και του πρόχειρου διαγωνισμού, στα ποσά των 20.000 και 60.000 ευρώ αντίστοιχα, χωρίς Φ.Π.Α..

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ-ΑΓΟΡΕΣ.Ανάθεση - Διαδικασία διαγωνισμού - κατάτμηση:Μη νόμιμη η πληρωμή ποσού από Υπουργείο υπέρ του Ειδικού Κέντρου ..(...) ενώ το τιμολόγιο πώλησης των προμηθευτέντων ειδών είχε εκδοθεί από ιδιωτική εταιρεία (προμήθεια στρατιωτικών μπερέ), καθόσον μη νομίμως πραγματοποιήθηκε η πώληση των υπό προμήθεια ειδών σε στρατιωτική μονάδα από το .., αντί απευθείας από την μειοδότρια εταιρεία, στην οποία κατακυρώθηκε ο διαγωνισμός και καταρτίστηκε με αυτήν η σύμβαση προμήθειας των ανωτέρω ειδών, και συνεπώς μη νομίμως επιβαρύνθηκε η διαμορφωθείσα με την οικονομική προσφορά της μειοδότριας εταιρείας τιμή διάθεσης των ειδών αυτών, σε ποσοστό 4% ως κέρδος του ... (άρθρο 17 παρ.1 του ν.δ. 721/1970, ΦΕΚ Α' 251/1970 και άρθρο 23 του π.δ. 118/2007, ΦΕΚ Α' 150/2007).

Οι προμήθειες των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου, ακόμη και όταν δεν εντάσσονται στο Ενιαίο Πρόγραμμα Προμηθειών, διέπονται από τις διατάξεις του ν. 2286/1995 και την προαναφερθείσα κατ' εξουσιοδότηση αυτού εκδοθείσα Π1/7446/14-1-2002 απόφαση του Υφυπουργού Ανάπτυξης, σύμφωνα με την οποία, για την εξεύρεση του χρηματικού ορίου, μέχρι του οποίου επιτρέπεται η απευθείας ανάθεση προμήθειας, λαμβάνεται υπόψη η κατά κωδικό αριθμό είδους του αρχείου ειδών του Υπουργείου Ανάπτυξης, δαπάνη (βλ. πρ. IV Τμ. 79/2003, 116/2001). Επειδή, όμως, η ανωτέρω κατηγοριοποίηση των ειδών ενδέχεται να άγει σε καταστρατηγήσεις, προς το σκοπό αποφυγής διενέργειας πρόχειρου ή τακτικού, κατά περίπτωση, διαγωνισμού, γίνεται παγίως δεκτό από το Δικαστήριο τούτο ότι, εφόσον πρόκειται για όμοια ή ομοειδή, κατά τη φύση του πράγματος και την αντίληψη των συναλλαγών, αγαθά, η υπέρβαση ή μη του ορίου, μέχρι του οποίου χωρεί προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της απευθείας ανάθεσης, κρίνεται με βάση τη συνολικώς (αθροιστικώς) απαιτούμενη για την προμήθεια τέτοιων ειδών ετήσια δαπάνη (βλ. πρ. IV Τμ. 28 και 29/1997, 91/2000, 12 και 13/2001, 79/2003, 120/2005, 139/2006), ανεξάρτητα από το βαρυνόμενο Κ.Α.Ε.(βλ. πρ. IV Tμ. 8/2007) . Απαγορεύεται επομένως ο επιμερισμός τέτοιων αγαθών σε μικρότερες ποσότητες ή μερικότερες κατηγορίες και στη συνέχεια η χωριστή διενέργεια περισσότερων απευθείας αναθέσεων ή πρόχειρων διαγωνισμών, με βάση το ύψος κάθε μερικότερης δαπάνης, που προκύπτει από την κατάτμηση της συνολικής δαπάνης, καθόσον με την τμηματική ανάθεση των όμοιων/ομοειδών αγαθών καταστρατηγείται η θεμελιώδης αρχή της νομοθεσίας περί δημοσίων συμβάσεων, που είναι η διενέργεια διαγωνισμού (βλ. Πράξεις IV Τμ. 12, 31, 116/2001, 26, 203, 212/2003, 75, 60, 180/2004, 64, 124, 129/2005, 20, 117/2006, 8, 24/2007 κ.ά.). Περαιτέρω, είναι επιτρεπτή η προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της απευθείας ανάθεσης, εφόσον συντρέχουν λόγοι επείγουσας ανάγκης, που οφείλεται σε αυταπόδεικτα απρόβλεπτες καταστάσεις. Κατά πάγια δε νομολογία του Τμήματος, οι απρόβλεπτες περιστάσεις πρέπει να συναρτώνται με εξαιρετικά και ασυνήθη γεγονότα, τα οποία σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να απορρέουν από ευθύνη της αναθέτουσας αρχής και αντικειμενικά δεν ήταν δυνατό να προβλεφθούν κατά τον προγραμματισμό των σχετικών υπηρεσιών, παρά την επίδειξη της ενδεδειγμένης επιμέλειας και προσοχής από την αναθέτουσα αρχή. Επίσης, από τη φύση της απόφασης για την προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης, επιβάλλεται να περιέχει κάθε φορά πλήρη και σαφή αιτιολογία περί της συνδρομής των προϋποθέσεων για την εφαρμογή της, η δε κρίση της αναθέτουσας αρχής περί της συνδρομής των ανωτέρω περιστάσεων υπόκειται, ως νομική, σε πλήρη έλεγχο ορθής εκτίμησης και χαρακτηρισμού από το Δικαστήριο. (βλ. ενδεικτικά Πράξεις 5, 22, 50/2007, 57, 113, 117, 139/2006 IV Τμήματος Ελ. Συν.).

Από τις προμνησθείσες διατάξεις συνάγεται ότι η ανάθεση προμηθειών για την κάλυψη αναγκών των Νοσοκομείων του Εθνικού Συστήματος Υγείας, τα οποία αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, διενεργείται, κατά κανόνα, κατόπιν τακτικού διαγωνισμού (ανοικτού ή κλειστού), δοθέντος ότι, με την κατά νόμο απαιτούμενη ευρύτερη δημοσιότητα και την τήρηση των πλέον σύνθετων διαδικασιών, επιτυγχάνεται η επιλογή της πράγματι συμφέρουσας για τους ενδιαφερόμενους φορείς προσφοράς και, συνεπώς, διασφαλίζεται το δημόσιο συμφέρον. Στην περίπτωση δε που η αξία των προμηθειών δεν υπερβαίνει, σε ετήσια βάση, το ποσό των 45.000,00 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α.), είναι επιτρεπτή η προσφυγή στη διαδικασία του πρόχειρου διαγωνισμού, κατά την οποία, ναι μεν δεν επιβάλλεται η τήρηση διατυπώσεων ευρείας δημοσιότητας (δημοσίευση προκήρυξης), όμως απαιτείται τουλάχιστον η τήρηση μιας στοιχειώδους διαδικασίας, με την υποβολή έγγραφων προσφορών και την κατόπιν αξιολόγησή τους από αρμοδίως ορισθείσα προς τούτο επιτροπή (πρβλ. Πράξεις IV Τμ.Ε.Σ. 7/2010, 118/2009). Περαιτέρω, η τήρηση της διαδικασίας της διαπραγμάτευσης (απευθείας ανάθεσης) επιτρέπεται σε όλως εξαιρετικές περιπτώσεις, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται η περίπτωση που, για λόγους τεχνικούς, καλλιτεχνικούς ή προστασίας δικαιωμάτων αποκλειστικότητας, στην αγορά υπάρχει ένας μόνον προμηθευτής των υπό ανάθεση προϊόντων, με συνέπεια να καθίσταται ατελέσφορη η, διά της προκήρυξης διαγωνισμού, αναζήτηση άλλων προσφορών. Στην περίπτωση αυτή, πρέπει ειδικώς να αιτιολογείται στις σχετικές αποφάσεις των αρμοδίων οργάνων της Αναθέτουσας Αρχής, η μοναδικότητα του αναδόχου, υπό την έννοια ότι η παροχή τους είναι δυνατή μόνο από τον οικείο ανάδοχο και δεν υφίστανται ανταγωνιστικοί προμηθευτές (βλ. σχετ. Πράξεις ΙV Τμ. Ε.Σ 50/2010, 86/2009, 47/2008, 26/2002). Επίσης, προσφυγή στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης επιτρέπεται και σε περίπτωση κατεπείγουσας ανάγκης οφειλόμενης σε απρόβλεπτες περιστάσεις, δηλαδή σε καταστάσεις συναρτώμενες με έκτακτα και ασυνήθιστα γεγονότα που αντικειμενικά δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν κατά τον προγραμματισμό των σχετικών προμηθειών εκ μέρους των αρμοδίων οργάνων και τα οποία δεν πρέπει επ’ ουδενί να απορρέουν από δική τους ευθύνη. Τέλος, η ως άνω εξαιρετική διαδικασία μπορεί να τηρηθεί και όταν η αξία των προς προμήθεια ειδών δεν υπερβαίνει, σε ετήσια βάση, το ποσό των 15.000,00 ευρώ (με Φ.Π.Α.), απαγορευομένου, όμως, του επιμερισμού της συνολικής ποσότητας των ζητούμενων όμοιων ή ομοειδών αγαθών σε περισσότερες μικρότερες ποσότητες ή μερικότερες κατηγορίες, και, εν συνεχεία, της χωριστής απευθείας ανάθεσης των αντίστοιχων προϊόντων, στο μέτρο που, με τον τρόπο αυτό, της κατάτμησης, δηλαδή, της δαπάνης, επιχειρείται, κατά περιγραφή των οικείων διατάξεων, η μη τήρηση των διατυπώσεων του τακτικού ή του πρόχειρου, αναλόγως της περίπτωσης, διαγωνισμού (πρβλ. Πράξεις IV Τμ.Ε.Σ. 50, 24, 23, 21/2010, 218, 215/2009, 47, 42/2008, 165/2007, 139/2006 κ.ά.).

Προμήθεια κατόπιν διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση προκήρυξης λόγω μοναδικότητας του προμηθευτή Η αιτιολογία για την προσφυγή στην ανωτέρω διαδικασία είναι γενική και αόριστη και από κανένα στοιχείο του φακέλου δεν αποδεικνύεται το αποκλειστικό δικαίωμα πώλησης των ζητούμενων ειδών από συγκεκριμένες εταιρείες. Επιπλέον δεν προκύπτει, από κανένα στοιχείο του φακέλου η συνολική ποσότητα των υπό προμήθεια ειδών, η ονομασία τους, οι κωδικοί αριθμοί τους, οι επιμέρους ποσότητες και οι προϋπολογισμοί αυτών. Με την 2055/2010 απόφασή του το VI Τμήμα του Έλεγκτικού Συνεδρίου απέρριψε αίτηση ανάκλησης κατά της προμνησθείσας Πράξης.

ΚΑΤΑΤΜΗΣΗ Αιτήσεις ανάκλησης.Με τις κρινόμενες αιτήσεις, με τις οποίες ζητείται η ανάκληση της ως άνω πράξης κατά το μέρος που αφορά στα 348, 354, 387 χρηματικά εντάλματα πληρωμής, προβάλλεται ότι, προκειμένου να συντρέχει περίπτωση κατάτμησης του αντικείμενου προμήθειας σε περισσότερες προμήθειες ή σε μικρότερες ποσότητες, πρέπει τα είδη να ανήκουν στο ίδιο κατά κωδικό αριθμό είδος του αρχείου ειδών προγράμματος και όχι, όπως εσφαλμένως έκρινε η προσβαλλόμενη πράξη, να είναι ομοειδή. Εν προκειμένω, όμως τα επίμαχα είδη (χαρτί υγείας, χειροπετσέτες και χαρτοπετσέτες) ανήκουν σε διαφορετικό κωδικό αριθμό είδους. Ο ως άνω λόγος ανάκλησης πρέπει να απορριφθεί ως ερειδόμενος επί εσφαλμένης εκδοχής, διότι, ανεξαρτήτως του ότι η κατάταξη των προς προμήθεια ειδών σε διαφορετικούς κωδικούς του Ενιαίου Προγράμματος Προμηθειών αποτελεί συνεκτιμώμενο αλλά όχι δεσμευτικό στοιχείο κατά τη διενέργεια του ελέγχου νομιμότητας μιας δαπάνης (βλ. πράξεις 47, 129/2010 VII Τμ., 83/2011 IV Τμ.), τα είδη «χαρτί υγείας, χαρτομάντιλα, πετσέτες χειρός και χαρτοπετσέτες» υπάγονται στον αυτό κωδικό γένους 33763000-6 του αρχείου ειδών προγράμματος (CPV 2008, κανονισμός 213/2008 της Επιτροπής της 28ης Νοεμβρίου 2007, L 74), στο οποίο παραπέμπει η Π1/7446/2002 απόφαση του Υφυπουργού Ανάπτυξης. Περαιτέρω, καθ’ όσον αφορά τα 348 και 354/2010 χρηματικά εντάλματα, τα οποία αφορούν στην προμήθεια χειροπετσετών και χαρτοπετσετών που ανατέθηκε απευθείας στον δεύτερο εκ των αιτούντων ...., προβάλλεται ότι η προσφυγή στη διαδικασία αυτή υπαγορεύθηκε από λόγους επείγουσας ανάγκης, σύμφωνα με την περ. V παρ. 13 του άρθρου 2 του ν. 2286/1995. Ο λόγος όμως αυτός πρέπει να απορριφθεί ως αορίστως προβαλλόμενος, διότι δεν αιτιολογείται ειδικότερα η συνδρομή των προϋποθέσεων της διατάξεως αυτής στην προκείμενη περίπτωση. Πρέπει, ακολούθως, να απορριφθεί ως αβάσιμος ο ισχυρισμός ότι οι εντελλόμενες με τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα δαπάνες εμπίπτουν στη νομιμοποιητική διάταξη της παρ. 9 του άρθρου 27 του ν. 3867/2010, διότι είναι απολύτως αναγκαία για την υγιεινή των νοσηλευομένων. Και τούτο διότι, όπως νομίμως κρίθηκε με την προσβαλλόμενη πράξη, δεν αφορούν σε προμήθεια ειδών υγειονομικού υλικού που συνδέονται άμεσα με την παροχή νοσοκομειακής περίθαλψης, όπως απαιτείται κατά την έννοια της ανωτέρω διατάξεως (βλ. Πράξεις IV Τμ. 15, 83, 170/2011, 161, 195/2010).

Προμήθεια υγρών καυσίμων με απευθείας ανάθεση Η τήρηση χρονοβόρων διαδικασιών διενέργειας διαγωνισμών, εξαιτίας των δημοσιεύσεων ή της υποβολής ενστάσεων, προσφυγών και αιτήσεων ασφαλιστικών μέτρων από τους συμμετέχοντες στον επίμαχο διαγωνισμό, δεν συνιστά απρόβλεπτη περίσταση. Σε κάθε περίπτωση, η προσφυγή σε διαδικασία διαγωνισμού για την ανάθεση της ανωτέρω προμήθειας ήταν γεγονός γνωστό και χρονικά προβλέψιμο εκ μέρους των αρμοδίων οργάνων του Δήμου, η δε μη έγκαιρη πρόβλεψη τούτου οφείλεται σε προφανείς καθυστερήσεις ή παραλείψεις των οργάνων της αναθέτουσας αρχής, ως προς την έναρξη ενεργοποίησης της συγκεκριμένης διαδικασίας

Περίληψη Οι διατάξεις του άρθρου 6, παράγραφος 1, στοιχεία β'και δ', της οδηγίας 77/62, περί συντονισμού των διαδικασιών συνάψεως συμβάσεων κρατικών προμηθειών, οι οποίες επιτρέπουν παρεκκλίσεις από τους κανόνες που σκοπούν να διασφαλίζουν την αποτελεσματική άσκηση δικαιωμάτων που αναγνωρίζει η Συνθήκη στον τομέα αυτό, πρέπει να ερμηνεύονται στενά, όποιος δε τις επικαλείται φέρει το βάρος αποδείξεως του ότι συντρέχουν πράγματι οι εξαιρετικές περιστάσεις που δικαιολογούν την παρέκκλιση. Οι διατάξεις αυτές ουδόλως μπορούν να δικαιολογήσουν τη γενική και άνευ διακρίσεων προσφυγή στη διαδικασία της απευθείας αναθέσεως για όλες τις προμήθειες όλων των φαρμακευτικών προϊόντων και ιδιοσκευασμάτων που προορίζονται για τον εφοδιασμό των ιδρυμάτων κοινωνικής ασφαλίσεως. Πράγματι, για να συντρέχει περίπτωση εφαρμογής του άρθρου 6, παράγραφος 1, στοιχείο β', δεν αρκεί να προστατεύονται τα φαρμακευτικά προϊόντα και ιδιοσκευάσματα από δικαιώματα αποκλειστικότητας, πρέπει ακόμη η κατασκευή ή η διανομή να είναι δυνατή μόνον από ορισμένον προμηθευτή, προϋπόθεση η οποία πληρούται μόνον για προϊόντα και ιδιοσκευάσματα τα οποία δεν υπόκεινται σε ανταγωνισμό στην αγορά. 'Αλλωστε, προκειμένου περί παρεκκλίσεως η οποία αφορά την ύπαρξη επείγουσας ανάγκης προβλεπομένης από το άρθρο 6, παράγραφος 1, στοιχείο δ', καίτοι δεν αποκλείεται, λαμβανομένης υπόψη της ελευθερίας εκδόσεως ιατρικών συνταγών, να παρουσιαστεί επείγουσα ανάγκη ορισμένου φαρμακευτικού ιδιοσκευάσματος στο φαρμακείο ενός νοσοκομείου, τούτο δεν δικαιολογεί τη συστηματική προσφυγή στη διαδικασία της απευθείας αναθέσεως για όλες τις προμήθειες φαρμακευτικών προϊόντων και ιδιοσκευασμάτων στα νοσοκομεία και, εν πάση περιπτώσει, ακόμη και όταν στη συγκεκριμένη περίπτωση πληρούται η προϋπόθεση της υπάρξεως επείγουσας ανάγκης, δεν μπορεί να γίνει επίκληση της εξαιρέσεως που προβλέπει η διάταξη αυτή παρά μόνον εφόσον συντρέχουν σωρευτικώς όλες οι προϋποθέσεις που θέτει.

Νόμιμη η δαπάνη, η οποία αφορά στην προμήθεια ενός (1) απινιδωτή για Νοσοκομείο, η οποία διενεργήθηκε κατόπιν απευθείας ανάθεσης, καθόσον αυτή απέβλεπε στην κάλυψη εξαιρετικά επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης (αντιμετώπιση σπάνιας και ιδιαίτερα σοβαρής πάθησης), ενώ εξάλλου το προς προμήθεια είδος δεν ήταν ενταγμένο στο Παρατηρητήριο Τιμών, ούτε συμπεριλαμβανόταν στην συμφωνία- πλαίσιο με την συγκεκριμένη εταιρεία, η οποία δεν διέθετε το είδος.