ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ:Να ελέγξει τη νομιμότητα της προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας Αττικής και του Δήμου … για την εκτέλεση του έργου «Λειτουργική και ενεργειακή αναβάθμιση χώρων αναψυχής, παιδικών χαρών και χώρων πρασίνου Δήμου …»(....)Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη  σκέψη ΙΙ της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση εγκαθιδρύει πραγματική συνεργασία μεταξύ των συμβαλλομένων φορέων, με σκοπό την, διά της συνενώσεως των μέσων που διαθέτει ο καθένας από αυτούς, από κοινού εκτέλεση της δημόσιας αποστολής τους.Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας Αττικής και του Δήμου … για την υλοποίηση του έργου «Λειτουργική και ενεργειακή αναβάθμιση χώρων αναψυχής, παιδικών χαρών και χώρων πρασίνου Δήμου …».

Εργασίες επισκευής και συντήρησης παιδικών χαρών:Με δεδομένα αυτά, η εκτέλεση των επίμαχων υπηρεσιών απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις και εμπειρία αλλά και ειδικά τεχνικά μέσα, αφού, σύμφωνα με το άρθρο 7 της ΥΑ 28492/2009, η συντήρηση των παιδικών χαρών διενεργείται από ειδικευμένο προσωπικό και σύμφωνα με τα πρότυπα ΕΛΟΤ ΕΝ 1176 - 7 ή ισοδύναμα αυτών, ενώ ο Δήμος δεν διαθέτει προσωπικό με γνώσεις και εξειδίκευση στον τομέα αυτό, ούτε τον κατάλληλο εξοπλισμό (39730/31.12.2018 έγγραφο επανυποβολής).

ΘΕΩΡΗΣΗ ΧΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΕΝΤΑΛΜΑΤΟΣ-ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΜΕΛΕΤΩΝ:χρηματικό ένταλμα πληρωμής του Δήμου ..., που  αφορά στην καταβολή ποσού 19.987,68 ευρώ στη φερόμενη ως δικαιούχο εταιρεία «… – Ε.Π.Ε. – …», ως αμοιβή της για την εκτέλεση της εργασίας «Μελέτη και καταγραφή υφιστάμενης κατάστασης παιδικών χαρών Δήμου και εισήγηση εναρμόνισης στα οριζόμενα της ΚΥΑ 28492/2009 για τη λειτουργία παιδικών χαρών».(....)Άλλωστε στην προαναφερόμενη υπουργική απόφαση εξειδικεύονται με πληρότητα αφενός οι τεχνικές προδιαγραφές λειτουργίας των παιδικών χαρών, αφετέρου η ακολουθητέα διαδικασία για την εναρμόνισή αυτών στις απαιτήσεις ασφαλείας, που τίθενται από τις διατάξεις της. Περαιτέρω, η επικαλούμενη από το Δήμο … ανεπάρκεια του υπηρετούντος προσωπικού (τρεις πολιτικοί μηχανικοί Π.Ε. έναντι έξη, τρεις πολιτικοί μηχανικοί Τ.Ε., έναντι τεσσάρων, μιας τοπογράφου έναντι δύο, και ενός μηχανολόγου μηχανικού Τ.Ε. έναντι δύο) προβάλλεται αναποδείκτως.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δαπάνη είναι μη νόμιμη και δεν πρέπει αυτό να θεωρηθεί.

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ.(..) ζητείται η ανάκληση της 231/2018 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης με αντικείμενο τη «Λειτουργική και Ενεργειακή Αναβάθμιση χώρων αναψυχής, παιδικών χαρών και χώρων πρασίνου Δήμου ...»,..Το Ε΄ Κλιμάκιο με την προσβαλλόμενη 231/2018 Πράξη του έκρινε ότι κωλύεται η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης, με την αιτιολογία ότι:.α) Μη νομίμως η ως άνω σύμβαση δημοπρατήθηκε ως προμήθεια – υπηρεσία, αφού το αντικείμενό της, που περιλαμβάνει εργασίες αποξήλωσης παλαιών οργάνων παιδικών χαρών, κατεστραμμένων δαπέδων ασφαλείας, αστικού εξοπλισμού και φωτιστικών σωμάτων, επισκευής – βελτίωσης περιφράξεων, εγκατάστασης νέων οργάνων παιδικών χαρών, οργάνων εκγύμνασης, αστικού εξοπλισμού και φωτοβολταϊκών σωμάτων με σιδηροϊστό, διαμόρφωσης του εδάφους για την τοποθέτηση των ανωτέρω στοιχείων, φύτευσης δένδρων και εγκατάστασης ηλεκτρονικού συστήματος κεντρικού ελέγχου άρδευσης, στοχεύει σε συγκεκριμένο λειτουργικό τεχνικό αποτέλεσμα, ήτοι στη λειτουργική και ενεργειακή αναβάθμιση των επίμαχων χώρων, και, κατά συνέπεια, αφορά στην εκτέλεση δημοσίου έργου. ...V. Κατόπιν αυτών και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη υπό στοιχείο ΙΙ, το Τμήμα κρίνει ότι το αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης αφενός δεν αφορά σε κάποια από τις δραστηριότητες που αναφέρονται στο Παράρτημα ΙΙ του Προσαρτήματος Α΄ του ν. 4412/2016 (βλ. και Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 2014/24/ΕΕ), αφετέρου δεν αποβλέπει στην πραγματοποίηση ενός «έργου», όπως αυτό ορίζεται στο άρθρο 2 παρ. 1 περ. 6 β΄ και 7, αφού δεν συνίσταται σε οικοδομικές εργασίες ή εργασίες μηχανικού υπό την ειδικότερη έννοια του ως άνω Παραρτήματος (..)Κατά συνέπεια, η επίμαχη διαγωνιστική διαδικασία, εφόσον έχει ως κύριο αντικείμενο την ανάθεση παροχής υπηρεσιών και όχι την εκτέλεση δημοσίου έργου, όπως βάσιμα προβάλλει ο αιτών, καθώς και η παρεμβαίνουσα υπέρ αυτού εταιρεία, νομίμως δημοπρατήθηκε και, ως εκ τούτου, δεν συντρέχουν οι λοιπές διαπιστωθείσες με την προσβαλλόμενη πλημμέλειες, που αφορούν α) στον προβλεπόμενο στη διακήρυξη τρόπο σύνταξης και υποβολής των οικονομικών προσφορών (ενιαίο ποσοστό έκπτωσης), β) στη μη συμπερίληψη στον προϋπολογισμό του έργου των ποσών των απροβλέπτων, της αναθεώρησης, των γενικών εξόδων και του εργολαβικού οφέλους και γ) στην απαίτηση της διακήρυξης να υποβληθεί, επί ποινή αποκλεισμού, φάκελος τεχνικής προσφοράς....Για τους λόγους αυτούς.Δέχεται την αίτηση ανάκλησης και την υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση της εταιρίας με την επωνυμία «....».Ανακαλεί την 231/2018 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου.

Υπηρεσίες – εργασίες καθαρισμού:Μη νόμιμη η καταβολή μέρους αμοιβής από Δήμο σε ιδιωτική τεχνική εταιρεία για την παροχή υπηρεσιών καθαρισμού αυτοφυούς βλάστησης κοιμητηρίων και παιδικών χαρών του Δήμου, καθόσον: α) δεν προηγήθηκε της ανάθεσης των ανωτέρω υπηρεσιών καθαρισμού, σύμφωνα με το άρθρο 61 του ν. 3979/2011 (ΦΕΚ Α΄ 138/2011), αιτιολογημένη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, με την οποία να τεκμηριώνεται η αδυναμία εκτέλεσης των ως άνω υπηρεσιών με ίδια μέσα του Δήμου και β) οι ανωτέρω εργασίες εμπίπτουν στα καθήκοντα του προσωπικού καθαριότητας της Διεύθυνσης Καθαριότητας-Ανακύκλωσης και Πρασίνου του Δήμου, το οποίο σε συνδυασμό με το προσωπικό που προσλήφθηκε με αποφάσεις του Δημάρχου κρίνεται επαρκές για την εξυπηρέτηση των αναγκών του Δήμου.

ΘΕΩΡΗΣΗ ΕΝΤΑΛΜΑΤΟΣ ΠΛΗΡΩΜΗΣ:ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ-ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ:...χρηματικό ένταλμα πληρωμής του Δήμου Πειραιώς, που αφορά στην καταβολή ποσού 15.532,39 ευρώ στον αρχιτέκτονα μηχανικό εργολήπτη δημοσίων έργων … για την εξόφληση του 1ου  λογαριασμού του έργου «Ανάπλαση χώρων παιδικών χαρών Δήμου Πειραιά». Ως αιτιολογία της άρνησής της η Επίτροπος προβάλλει ότι η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, καθόσον μη νομίμως συμπεριλαμβάνεται σε αυτήν ποσό 3.005,49 ευρώ για γενικά έξοδα και εργαλαβικό όφελος, αφού το αντικείμενο της συναφθείσας σύμβασης δεν συνιστά δημόσιο έργο κατά την έννοια του άρθρου 1 παρ. 3 του ν. 1418/1984, αλλά προμήθεια αγαθών και εργασίες, για την εκτέλεση των οποίων δεν απαιτούνται τεχνικές γνώσεις, μέθοδοι και εξειδικευμένο τεχνικό επιστημονικό προσωπικό.(....)Σε κάθε περίπτωση, ο ισχυρισμός του Δήμου ότι προέβη στην ανάθεση του  εν λόγω «έργου», διότι η Διεύθυνση Πρασίνου-Περιβάλλοντος δεν διαθέτει το εξειδικευμένο προσωπικό, προβάλλεται αλυσιτελώς δεδομένου ότι όπως προεκτέθηκε δεν απαιτούνται για την προμήθεια των ως άνω υλικών και την εγκατάσταση αυτών εξειδικευμένες τεχνικές γνώσεις, ενώ σε κάθε περίπτωση και αν ακόμα απαιτούντο η σχετική αρμοδιότητα θα ενέπιπτε στις αρμοδιότητες της Διεύθυνσης Οδοποίας-Αποχέτευσης, η οποία κατά τον Οργανισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας αυτού ... διαθέτει μηχανικούς της ειδικότητας του αναδόχου και φερόμενου ως δικαιούχου του ελεγχόμενου χρηματικού εντάλματος. Αποφαίνεται  ότι το 6435, οικονομικού έτους 2006, χρηματικό  ένταλμα πληρωμής του Δήμου Πειραιώς, ποσού  δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Παροχή συμβουλευτικών Υπηρεσιών για την Πιστοποίηση  Παιδικών Χαρών.Με δεδομένα όσα εκτέθηκαν πρέπει να γίνουν δεκτά τα ακόλουθα: Οι ανατεθείσες με την από 21.9.2017 σύμβαση υπηρεσίες, συνιστάμενες στην καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης στις τριάντα (30) παιδικές χαρές του Δήμου ... και τις ενδεδειγμένες ενέργειες αντικατάστασης ή επισκευής του υπάρχοντος εξοπλισμού και κατάλληλης διαμόρφωσης του χώρου, προκειμένου αυτές να πιστοποιηθούν ως ασφαλείς για χρήση από τους δημότες, υπάγονται στην έννοια των τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών, δοθέντος ότι η ανάθεση τους αποσκοπεί στη συνδρομή του Δήμου στο δρομολογούμενο έργο της συντήρησης των παιδικών χαρών του προκειμένου να πιστοποιηθεί η καταλληλότητά τους, για την εκτέλεση του οποίου θα επιδιώξει την έγκριση χρηματοδότησης από το Πράσινο Ταμείο. Καθόσον πρόκειται δε για έργο που αφορά τη διαμόρφωση και τον εξωραϊσμό κοινόχρηστων χώρων του Δήμου, η εκτέλεση των σχετιζόμενων με αυτό υπηρεσιών όπως οι επίμαχες προδήλως εντάσσεται στα προαναφερθέντα βάσει του Ο.Ε.Υ. του Δήμου ... καθήκοντα του υπηρετούντος στο Τμήμα Μελετών και Τεχνικών Έργων προσωπικού, το οποίο, κατά τον κρίσιμο χρόνο, ήταν στελεχωμένο, πλην του Προϊσταμένου (ειδικότητας ΠΕ Πολιτικών-Μηχανικών), επιπλέον με δύο (2) υπαλλήλους ειδικότητας ΠΕ Αρχιτεκτόνων-Μηχανικών και έναν (1) υπάλληλο ειδικότητας ΤΕ Μηχανολόγων-Μηχανικών. Δοθέντος, άλλωστε, ότι σύμφωνα με την 28492/09 Απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών (Β΄931/18.5.2009), όπως αυτή έχει ήδη τροποποιηθεί με την 27934/14 (Β΄2029/25.7.2014) όμοια σχετικά με τις προϋποθέσεις και τις τεχνικές προδιαγραφές που πρέπει να πληρούνται κατά την κατασκευή νέων και την πιστοποίηση της καταλληλότητας ήδη υφιστάμενων παιδικών χαρών των δήμων, οι τιθέμενες προδιαγραφές αφορούν στη συμμόρφωση σε συγκεκριμένα πρότυπα.....Οι διορθωτικές επεμβάσεις δεν πρέπει να αλλοιώνουν τη δομική αρτιότητα του εγκατεστημένου εξοπλισμού. …», ειδικά δε ως προς τις υφιστάμενες παιδικές χαρές δεν εφαρμόζεται το σύνολο των τιθέμενων (ως προς τις νέες παιδικές χαρές) προϋποθέσεων, αβάσιμα προβάλλεται η αδυναμία λόγω έλλειψης εξειδίκευσης των δύο αρχιτεκτόνων-μηχανικών και του ενός μηχανολόγου-μηχανικού του Τμήματος Μελετών και Τεχνικών Έργων του Δήμου να εκτελέσουν τις συγκεκριμένες υπηρεσίες. Δεδομένου ότι μη νομίμως ανατέθηκαν αυτές σε τρίτο ιδιώτη, κατ’ αρχήν παρέλκει η εξέταση του προβαλλόμενου λόγου περί υπαγωγής των υπηρεσιών στον  ν. 3316/2005 και, ως εκ τούτου, μη νομότυπης παράλειψης διενέργειας διαγωνισμού για την ανάθεση τους, επισημαίνεται, ωστόσο, ότι υπό την ισχύ του (ήδη εφαρμοστέου) ν. 4412/2016 είναι επιτρεπτή η απευθείας ανάθεση μελετών, καθώς επίσης τεχνικών και συναφών επιστημονικών υπηρεσιών, υπό την ειδικότερη διαδικασία που προβλέπει το άρθρο 118, ήτοι κατόπιν διενέργειας κλήρωσης... Κατ’ ακολουθία όσων ανωτέρω εκτέθηκαν, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Εκτέλεση της εργασίας «Διαχείριση Μεγάλων Δένδρων και Προσβεβλημένων Φοινίκων».....ζητείται η ανάκληση της 5/2014 πράξης της Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Δήμο ...., με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή σχεδίου σύμβασης μεταξύ του ήδη αιτούντος Δήμου .... και της τεχνικής εταιρείας με τίτλο «... .» .μη νομίμως ανατέθηκαν σε ιδιώτη οι ως άνω εργασίες, διότι ανάγονται στα καθήκοντα του προσωπικού του Δήμου και συγκεκριμένα του προσωπικού του Τμήματος Φυτικής Παραγωγής και Κλάδευσης Υψηλών Δένδρων, καθόσον δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι το προσωπικό που υπηρετεί στο Δήμο και τα τεχνικά μέσα που υπάρχουν δεν επαρκούν για την εκτέλεσή τους(..)Με τα δεδομένα αυτά ....το Τμήμα κρίνει, όπως βασίμως προβάλλεται με την κρινόμενη αίτηση, και προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου... ότι το υπηρετούν προσωπικό του Δήμου, στα καθήκοντα του οποίου ανάγονται οι ανατεθείσες εργασίες, είναι ανεπαρκές για την εκτέλεση αυτών στην έκταση που είναι αναγκαία, ώστε να καλυφθεί το σύνολο των χώρων πρασίνου του Δήμου.(..)το Τμήμα κρίνει ότι η εξεταζόμενη αίτηση ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτή και να ανακληθεί η προσβαλλόμενη.Ανακαλεί την 5/2014 Πράξη της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Δήμο .....δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης.

Προμήθεια και τοποθέτηση εξοπλισμού για την αναβάθμιση της παιδικής χαράς του Παυσιλύπου και δημιουργία νέας παιδικής χαράς.(...)Το Δικαστήριο κρίνει ότι δεν παραβιάστηκαν οι αρχές του ενωσιακού δικαίου από την απαίτηση των τεχνικών προδιαγραφών της διακήρυξης οι διαστάσεις του εξοπλισμού των παιδικών χαρών να είναι συγκεκριμένες. Τούτο διότι όπως προκύπτει από την 28492/18.5.2009 υπουργική απόφαση, όπως ισχύει, αλλά και την τεχνική έκθεση της διακήρυξης ο χώρος έκαστης παιδικής χαράς είναι εκ των προτέρων οριοθετημένος και  με συγκεκριμένες διαστάσεις εισόδου και ζωνών όδευσης στο εσωτερικό του . Ως εκ τούτου ο εξοπλισμός που θα τοποθετηθεί εντός αυτών, μόνο εάν διαθέτει συγκεκριμένες διαστάσεις διασφαλίζει ότι θα εξυπηρετούνται με άνεση και ασφάλεια οι ανάγκες των ανήλικων χρηστών και των συνοδών τους. Πέραν των ανωτέρω η αναθέτουσα αρχή προκειμένου να αποτρέψει τον περιορισμό των δυνητικά ενδιαφερόμενων οικονομικών φορέων στην πρόσβαση της εν λόγω προμήθειας προέβλεψε ότι οι διαστάσεις του εξοπλισμού των παιδικών χαρών δύνανται να έχουν απόκλιση έως 5% από τις προσδιορισμένες στην τεχνική περιγραφή. Συνεπώς, ο συγκεκριμένος όρος παρίσταται επαρκώς αιτιολογημένος και πρόσφορος για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού της προμήθειας κατάλληλου εξοπλισμού και της ασφαλούς διαμόρφωσης των παιδικών χαρών του Δήμου .., οι δε σχετικές απαιτήσεις ως προς τις προβλεπόμενες διαστάσεις δεν είναι υπερβολικές, ούτε φωτογραφικές, ούτε δύναται να υποστηριχθεί βασίμως ότι εμπόδισαν τη συμμετοχή τυχόν ενδιαφερομένων στον διαγωνισμό (ΕλΣυν Τμ.VI 640/2016).Kατ’ ακολουθίαν των προεκτεθέντων, πρέπει να γίνει δεκτή η κρινόμενη προσφυγή στο σύνολό της,  να ανακληθεί η προσβαλλόμενη 10/2022 πράξη της Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Περιφερειακή Ενότητα Καρδίτσας και να υπογραφεί το σχέδιο σύμβασης.

Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν προηγουμένως δεκτά, το Τμήμα κρίνει ότι μη νομίμως ανατέθηκαν στο φερόμενο ως δικαιούχο του επίμαχου χρηματικού εντάλματος οι άνω εργασίες, καθόσον η σύνταξη των Τευχών Δημοπράτησης, πριν από την έγκριση αυτών από την αρμόδια Δημαρχιακή Επιτροπή, αφορούν σε αντικείμενο που ανάγεται στα καθήκοντα και στις αρμοδιότητες του υπηρετούντος στο Τμήμα Τεχνικών Υπηρεσιών προσωπικού, όπως προκύπτει από τη διάρθρωση των Υπηρεσιών αυτού. Περαιτέρω δεν προκύπτει ότι πρόκειται για ειδικής φύσεως εργασίες, για την εκτέλεση των οποίων απαιτούνται ειδικές γνώσεις που αποδεδειγμένα δεν διαθέτει το προσωπικό που υπηρετεί στο Δήμο, απορριπτομένου του σχετικού ισχυρισμού του Δήμου ότι πρόκειται για έργο σύνθετο και ιδιαίτερα σημαντικό, γεγονός που καθιστούσε αναγκαία την βοήθεια αρχιτέκτονα, αφού και υπό αυτή την εκδοχή δεν αποδεικνύεται από τα στοιχεία του φακέλου ότι το υπάρχον προσωπικό του Δήμου (κλάδου ΠΕ4 Αρχιτεκτόνων Μηχανικών κ.λπ.) δεν διέθετε τις απαιτούμενες γνώσεις για να συνεπικουρήσει την Δημαρχιακή Επιτροπή στο έργο της