ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ.(...)	Από το σύνολο των στοιχείων του φακέλου το Δικαστήριο κρίνει ότι η ελεγχόμενη σύμβαση αποτελεί γνήσια προγραμματική σύμβαση, αφού ο ρόλος που ανατίθεται μ’ αυτήν στον ως άνω Αναπτυξιακό Οργανισμό είναι επικουρικός του αντισυμβαλλόμενου οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης και συνίσταται στην παροχή εξειδικευμένης τεχνικής και συμβουλευτικής υποστήριξης για την ωρίμανση και υλοποίηση του τεχνικού προγράμματος του Δήμου Ηράκλειας Σερρών για τα έτη 2024-2028 και στην συνδρομή του στην εκπόνηση μελετών έργων υποδομής εν γένει, οι οποίες θα συμβάλλουν στην εφαρμογή της αναπτυξιακής πολιτικής που έχει προγραμματιστεί από τον ως άνω Δήμο προς όφελος της τοπικής κοινωνίας.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει να γίνει δεκτή η προσφυγή και η ασκηθείσα υπέρ αυτής παρέμβαση, να ανακληθεί η προσβαλλομένη Πράξη, να υπογραφεί η οικεία σύμβαση 

ΜΕΛΕΤΕΣ-Προγραμματική σύμβαση, με αντικείμενο την ωρίμανση προτάσεων μέσω της ολοκλήρωσης ή επικαιροποίησης υφιστάμενων μελετών για την ένταξη έργων αρμοδιότητας Δήμου ..... σε χρηματοδοτικά εργαλεία: Με τα δεδομένα αυτά η ελεγχόμενη δαπάνη είναι νόμιμη, δεδομένου ότι η προπεριγραφείσα σύμβαση καθιερώνει οριζόντια συνεργασία μεταξύ αναθετουσών Αρχών, σύμφωνα με το άρθρο 12 παρ. 4 του ν. 4412/2016 και, συνεπώς, εξαιρείται από το πεδίο εφαρμογής του νόμου αυτού. Και τούτο,  διότι: i) Πρόκειται για σύμβαση που έχει συναφθεί αποκλειστικά μεταξύ αναθετουσών Αρχών (περί του χαρακτήρα της εταιρείας ..... Α.Ε. ως αναθέτουσας Αρχής βλ. Τμ. VII 45/2018, σκέψεις 13, 14 και 15), οι οποίες  έχουν ως κοινό στόχο την ανάπτυξη της κοινής κατά το μέρος που αλληλοκαλύπτεται γεωγραφικής περιοχής ευθύνης τους. Συνεπώς, με τη συγκεκριμένη σύμβαση, οι αντισυμβαλλόμενοι αποβλέπουν στην από κοινού (συνεργατική) εκτέλεση των υπηρεσιών που κάθε φορέας είναι αρμόδιος, σύμφωνα με το νόμο και τις καταστατικές του διατάξεις, να παρέχει, στο μέτρο που του αναλογεί, για τη διασφάλιση της επίτευξης του ως άνω κοινού σκοπού δημοσίου συμφέροντος, που εν προκειμένω εξειδικεύεται στην ανάπτυξη των δημόσιων υποδομών, χώρων και κτιρίων στην ίδια γεωγραφική περιοχή. Η δε παροχή, δυνάμει της συνεργασίας αυτής, τεχνικής υποστήριξης στη Διεύθυνση Τεχνικών Έργων Έδρας Περιφέρειας ..... από την «..... Α.Ε.» συνιστά απλώς το μέσο, που αυτή θέτει σε εφαρμογή, για την επίτευξη  της κοινής θεσμικής αποστολής τους. ii) Η υλοποίηση της συνεργασίας  αυτής εξυπηρετεί αποκλειστικά σκοπούς δημοσίου συμφέροντος στο μέτρο που επιδιώκεται η βελτίωση και επιτάχυνση του έργου της ανωτέρω Διεύθυνσης    για λογαριασμό του Δήμου ..... και κατ’ επέκταση η επιτυχέστερη διεκδίκηση πόρων για την ανάπτυξη των υποδομών, κοινοχρήστων χώρων και κτιρίων του Δήμου αυτού. iii) Οι συμβαλλόμενες αναθέτουσες Αρχές δεν εκτελούν τις κρίσιμες δραστηριότητές τους στην ελεύθερη αγορά (βλ. ειδικώς  ως προς την εταιρεία ..... Α.Ε. Τμ. VII 45/2018, σκέψη 14.1.Β.). iv) Με τη σύναψη της σύμβασης αυτής κανένας ιδιωτικός πάροχος υπηρεσιών δεν περιέρχεται σε πλεονεκτική θέση έναντι των ανταγωνιστών του δεδομένου ότι η ως άνω αναπτυξιακή επιχείρηση, ως αναθέτουσα Αρχή, κατά τους όρους του άρθρου 2 παρ. 1 του ν. 4412/2016 (βλ. Τμ. VII 45/2018 σκέψη 15),  οφείλει, κατά τις συναλλαγές της με τρίτους, οι οποίες είναι, ενδεχομένως, αναγκαίες   για την επιτέλεση των καθηκόντων που της ανατίθενται με την ελεγχόμενη σύμβαση, να τηρεί τις διατάξεις περί σύναψης δημοσίων συμβάσεων (βλ. ad hoc Τμ. VII 45/2018). 

Οδηγός διαδικασιών ωρίμανσης Λιμενικών και θαλάσσιων έργων

ΜΕΛΕΤΕΣ:Για την ανάκληση της 23/2022 Πράξης προσυμβατικού ελέγχου του  Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Με την προσβαλλόμενη πράξη κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του  σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ α) της Περιφέρειας Θεσσαλίας, β) του Υπουργείου Περιβάλλοντος & Ενέργειας, γ) του Δήμου …, δ) του Δήμου … και ε) της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας με την επωνυμία «…» (εφεξής …)  για την ωρίμανση του φακέλου και την εκπόνηση των μελετών του έργου με τίτλο «ΑΝΤΛΗΣΗ ΝΕΡΟΥ ΑΠΌ ΤΟΝ ΠΟΤΑΜΟ ΠΗΝΕΙΟ ΓΙΑ ΑΡΔΕΥΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ Τ.Κ. … Δ.Ε. … ΔΗΜΟΥ … & T.K. … Δ.Ε. … ΔΗΜΟΥ …», προϋπολογιζόμενης δαπάνης 1.692.600,00 ευρώ συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.(....)H σύναψη της σύμβασης νομίμως εξαιρείται από τις διαγωνιστικές διαδικασίες ανάθεσης του ενωσιακού δικαίου, καθώς αποτελεί σύμβαση οριζόντιας συνεργασίας πληρούσα όλους τους όρους της παρ. 4 του άρθρου 12 του ν. 4412/2016, εφόσον με αυτή  υλοποιείται συνεργασία για την επίτευξη κοινών στόχων εξυπηρετούντων σκοπό δημοσίου συμφέροντος και, όπως εξετέθη ανωτέρω στη σκέψη 18, το συμμετέχον …. έχει εκτελέσει στην ελεύθερη αγορά μόλις 3,41%, ήτοι λιγότερο από το 20%  των  δραστηριοτήτων που αφορούν στο αντικείμενο της προς σύναψη προγραμματικής σύμβασης. Δέχεται την προσφυγή ανάκλησης.

ΜΕΛΕΤΕΣ:Με την προσβαλλόμενη πράξη κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του  σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ α) της Περιφέρειας Θεσσαλίας, β) του Υπουργείου Περιβάλλοντος & Ενέργειας, γ) του Δήμου … και δ) της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας με την επωνυμία «…» (εφεξής …)  για την ωρίμανση του φακέλου και την εκπόνηση των μελετών του έργου με τίτλο «ΕΡΓΑ ΤΕΧΝΗΤΟΥ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΥ ΣΤΉΝ ΠΕΡΙΟΧΗ … – … – … – … ΛΑΡΙΣΑΣ», προϋπολογιζόμενης δαπάνης 614.250,00 ευρώ συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.(....)H σύναψη της σύμβασης νομίμως εξαιρείται από τις διαγωνιστικές διαδικασίες ανάθεσης του ενωσιακού δικαίου, καθώς αποτελεί σύμβαση οριζόντιας συνεργασίας πληρούσα όλους τους όρους της παρ. 4 του άρθρου 12 του ν. 4412/2016, εφόσον με αυτή  υλοποιείται συνεργασία για την επίτευξη κοινών στόχων εξυπηρετούντων σκοπό δημοσίου συμφέροντος και, όπως εξετέθη ανωτέρω στη σκέψη 18, το συμμετέχον … έχει εκτελέσει στην ελεύθερη αγορά μόλις 3,41%, ήτοι λιγότερο από το 20%  των  δραστηριοτήτων που αφορούν στο αντικείμενο της προς σύναψη προγραμματικής σύμβασης. Δέχεται την προσφυγή ανάκλησης.Ανακαλεί την 1ΠΣ/2022 Πράξης προσυμβατικού ελέγχου της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στη 2η Υπηρεσία Επιτρόπου αυτού στην Π.Ε. Λάρισας.

Διοικητική και Τεχνική Υποστήριξη του Δήμου .(...)	Υπό τα ως άνω πραγματικά δεδομένα της υπόθεσης και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, πρέπει να γίνουν δεκτά τα ακόλουθα: Η ελλιπής τεχνική επάρκεια της τεχνικής υπηρεσίας του Δήμου για την υλοποίηση των έργων και μελετών που προβλέπονται στο Τεχνικό Πρόγραμμα του, η οποία δικαιολογεί, κατ’ άρθρα 44 παρ. 1 περ. α΄ του ν. 4412/2016 και 4 παρ. 1 του ν. 4674/2020, τη σύναψη της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης αιτιολογείται επαρκώς i) με τη Δ.Υ./21.6.2024 βεβαίωση του Δημάρχου Παρανεστίου περί φόρτου εργασίας της Τεχνικής Υπηρεσίας και τη σχετική από 21.6.2024 εισήγηση του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών και Περιβάλλοντος του Δήμου «περί αδυναμίας υποστήριξης χρηματοδοτούμενων έργων» (βλ. ανωτέρω σκ. 12), με τις οποίες διαπιστώνεται ότι η υλοποίηση του Τεχνικού Προγράμματος του Δήμου δημιουργεί αυξημένες υποχρεώσεις στη Τεχνική Υπηρεσία, στις οποίες, εξαιτίας μεγάλης μείωσης του προσωπικού της, αδυνατεί να ανταπεξέλθει,	Επομένως, όπως βασίμως προβάλλεται με την κρινόμενη προσφυγή, εσφαλμένως κρίθηκε με την προσβαλλόμενη Πράξη ότι δεν τεκμηριώνεται ελλιπής τεχνική επάρκεια της τεχνικής υπηρεσίας του Δήμου που να δικαιολογεί τη σύναψη της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης.	Εντούτοις, τόσο από το περιεχόμενο της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης όσο και από τα στοιχεία του φακέλου, δεν προκύπτει επαρκής τεκμηρίωση του ύψους της αναφερόμενης στο άρθρο 3 του σχεδίου σύμβασης συνολικής προϋπολογισθείσας δαπάνης. Τούτο διότι ο καθορισμός της συνολικής προϋπολογισθείσας δαπάνης της σύμβασης αυτής εξαντλείται στην παράθεση μόνο των αριθμητικών δεδομένων της, στο άρθρο 3, όπου ορίζεται στο συνολικό ποσό των 382.554,27 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α. και προσδιορίζεται στο «Τεύχος ανάλυσης κόστους» σε δαπάνη 332.655,87 ευρώ, που αφορά στο κόστος απασχόλησης των έξι (6) μηχανικών που θα προσληφθούν («Άμεσες δαπάνες έκτακτου προσωπικού») και σε δαπάνη 49.898,41 ευρώ, που υπολογίζεται σε 15% επί του ως άνω ποσού των άμεσων δαπανών και αφορά στο λειτουργικό κόστος της σύμβασης («Έμμεσες Δαπάνες»). Στη δε επιχειρούμενη τεκμηρίωση των άμεσων δαπανών έκτακτου προσωπικού στο «Τεύχος ανάλυσης κόστους», παρατίθενται θεωρητικώς μόνο διάφορες δυνητικές μέθοδοι υπολογισμού τους, όχι όμως ο ακριβής υπολογισμός του κόστους μισθοδοσίας του προσωπικού, με αναφορά συγκεκριμένων και επαληθεύσιμων στοιχείων που ελήφθησαν υπόψη για την κοστολόγηση των παρεχόμενων υπηρεσιών, χωρίς να καθίσταται επαληθεύσιμη η ακρίβεια και ορθότητα των τελικών ποσών που κοστολογούνται, ώστε να γίνεται σαφές πώς προκύπτει το τελικό κόστος της σύμβασης. Ούτε, επίσης, ο υπολογισμός ποσοστού 15% ως έμμεσου λειτουργικού κόστους, το οποίο είναι το ανώτερο ποσοστό που μπορεί να υπολογιστεί επί των άμεσων δαπανών προσωπικού, σύμφωνα με τον Κανονισμό του Δ.Ε.Π.ΑΝ., συνοδεύεται από περαιτέρω ανάλυση και τεκμηρίωση, ώστε να αιτιολογείται ότι δεν υπερβαίνει το εύλογο διοικητικό κόστος που συνεπάγεται η εκπλήρωση εκ μέρους του Δ.Ε.Π.ΑΝ. των συμβατικών του υποχρεώσεων. Λαμβανομένου υπόψη του συνόλου των ανωτέρω σκέψεων, δεδομένου ότι, παρά τη βασιμότητα ορισμένων από τους ισχυρισμούς της προσφεύγουσας, εξακολουθούν να συντρέχουν λόγοι που κωλύουν την υπογραφή του σχεδίου της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης, πρέπει η κρινόμενη προσφυγή ανάκλησης να απορριφθεί και να μην ανακληθεί η προσβαλλόμενη (Πράξη.25/2024 Πράξη της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου )

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ (...)Περαιτέρω, από το σύνολο των στοιχείων του φακέλου το Δικαστήριο κρίνει ότι η ελεγχόμενη σύμβαση αποτελεί γνήσια προγραμματική σύμβαση, αφού ο ρόλος που ανατίθεται μ’ αυτήν στον ως άνω Αναπτυξιακό Οργανισμό είναι επικουρικός του αντισυμβαλλόμενου ΟΤΑ και συνίσταται στην παροχή εξειδικευμένης τεχνικής και συμβουλευτικής υποστήριξης για την ωρίμανση και υλοποίηση του τεχνικού προγράμματος του Δήμου ...για τα έτη 2024-2028 και στην συνδρομή του στην εκπόνηση μελετών έργων υποδομής εν γένει, οι οποίες θα συμβάλλουν στην εφαρμογή της αναπτυξιακής πολιτικής που έχει προγραμματιστεί από τον ως άνω Δήμο προς όφελος της τοπικής κοινωνίας (πρβλ. ΕλΣυν Έβδομο Τμ. 1057/2024, σκ. 14).  Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω η κρινόμενη προσφυγή και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να απορριφθούν για το λόγο που αναπτύσσεται στη σκέψη 23 περ. ε..Για τους λόγους αυτούς.Απορρίπτει την προσφυγή ανάκλησης και την υπέρ αυτής παρέμβαση. 
	

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ AT09 ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Ανάπτυξης και Αλληλεγγύης για την Τοπική Αυτοδιοίκηση «ΑΝΤΩΝΗΣ ΤΡΙΤΣΗΣ» ΜΕ ΤΙΤΛΟ: «Ωρίμανση έργων και δράσεων για την υλοποίηση του Προγράμματος» ΑΔΑ:Ψ6ΘΞ46ΜΤΛ6-1ΩΕ

ΥΠ.ΕΣ/22719/20201η τροποποίηση πρόσκλησης AT09 για την υποβολή αιτήσεων χρηματοδότησης στο πρόγραμμα Ανάπτυξης και Αλληλεγγύης για την Τοπική Αυτοδιοίκηση «ΑΝΤΩΝΗΣ ΤΡΙΤΣΗΣ» στον άξονα προτεραιότητας: «Πολιτική Προστασία-Προστασία της Δημόσιας Υγείας-Τεχνική Βοήθεια» με τίτλο: «Ωρίμανση έργων και δράσεων για την υλοποίηση του Προγράμματος».  ΑΔΑ: 6ΦΞΖ46ΜΤΛ6-1Χ2

Αποκατάσταση και ενίσχυση διατηρητέου κτιρίου....Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, κατά παράβαση της παραγράφου 5 του άρθρου 100 του ν.3852/2010, όπως ισχύει μετά την αντικατάστασή της με την παράγραφο 10 του άρθρου 8 του ν.4071/2012, δεν περιλαμβάνεται στα συμβαλλόμενα μέρη το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού (ήδη Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού), αν και τούτο πρέπει να συμμετέχει υποχρεωτικά σε προγραμματικές συμβάσεις πολιτισμικής ανάπτυξης, που έχουν ως αντικείμενο την υλοποίηση έργων πολιτιστικού χαρακτήρα, όπως οι παρεμβάσεις σε διατηρητέα κτίρια, η ανέγερση και η λειτουργία χώρων πολιτισμικών λειτουργιών, η υποστήριξη δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων που αφορούν την επιστήμη, τα γράμματα και τις τέχνες. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας … και της Ανώτατης Σχολής … για το έργο «Αποκατάσταση και Ενίσχυση Διατηρητέου Διώροφου Κτιρίου της ...».

Προγραμματική σύμβαση....Στην υπό κρίση υπόθεση, υποβάλλεται προς έλεγχο σχέδιο προγραμματικής σύμβασης (άρθρο 100 του ν. 3852/2010) μεταξύ του Συνδέσμου Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων  ... - ... και του Δήμου .... με αντικείμενο την «Υποστήριξη για τη διεξαγωγή στο ΕΣΗΔΗΣ του διαγωνισμού για την παροχή υπηρεσιών - Μεταβατική φάση διαχείρισης απορριμμάτων ΧΥΤΑ ...». Πλην όμως,  στα οικεία σχέδια που επισυνάπτονται στην 330/2019 εγκριτική απόφαση του δημοτικού συμβουλίου .... και την 18/2019 απόφαση του Δ.Σ.  του ανωτέρω Συνδέσμου δεν προσδιορίζεται η προϋπολογισθείσα αξία της προγραμματικής σύμβασης (άρθρο 3),  αλλά  αντιθέτως αναφέρεται ότι η « ... παρούσα προγραμματική σύμβαση είναι  άνευ οικονομικού ανταλλάγματος ...». Δεδομένου ότι  από την προϋπολογιζόμενη δαπάνη  συναρτάται  άμεσα η διάγνωση της αρμοδιότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου προς διενέργεια προσυμβατικού ελέγχου επί συμβάσεων μεγάλης οικονομικής αξίας (άρθρο 98 παρ. 1 β' του Συντάγματος), και το στοιχείο αυτό δεν εξειδικεύεται στο διαβιβαστικό έγγραφο που αναφέρεται στην αρχή της παρούσας ούτε προκύπτει από κάποιον άλλο στοιχείο του φακέλου, το Κλιμάκιο κρίνει ότι απαραδέκτως εισάγεται ενώπιον του προς έλεγχο το οικείο σχέδιο σύμβασης.