ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ-ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:Και τούτο, καθόσον οι αποτελούσες το αντικείμενο της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης εργασίες δεν περιλαμβάνονται στο αντικείμενο της αρχικής σύμβασης, αλλά συνέχονται, ως πρόσθετες, με το τεχνικό αντικείμενο αυτής, χωρίς να αλλάζουν τη φύση της. Περαιτέρω, λόγω του αντικειμένου του έργου ... και της φύσης των ως άνω συμπληρωματικών εργασιών, υφίστανται τεχνικοί λόγοι που δεν επιτρέπουν την αλλαγή αναδόχου χωρίς να δημιουργηθούν μείζονα προβλήματα στην άρτια και έγκαιρη εκτέλεση του έργου, δεδομένου ότι η ανάθεσή τους σε ανάδοχο διαφορετικό από εκείνον της αρχικής σύμβασης θα προκαλούσε σημαντικές τεχνικές δυσχέρειες, αφού θα απαιτούσε τον συντονισμό και την επίβλεψη, από την αναθέτουσα αρχή, διαφορετικών συνεργείων στον τόπο εκτέλεσης του έργου. Επιπλέον, συντρέχουν απρόβλεπτες περιστάσεις ως προς τη δεύτερη εργασία της Σ.Σ.Ε.(...)Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 2ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Αποκαταστάσεις – Ανακατασκευές – Αναπλάσεις Κοινοχρήστων Χώρων του Δήμου Αθηναίων».

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν ανωτέρω (βλ σκ. 1 και 2 της παρούσας), το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι, ανεξαρτήτως του ότι η αρχική σύμβαση του ως άνω έργου υποβλήθηκε σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία που απαιτείται κατά νόμο να προηγηθεί για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης και η οποία, ολοκληρούμενη σε μία και μοναδική φάση, περιλαμβάνει την έκδοση απόφασης ανάθεσης στον ανάδοχο συμπληρωματικών εργασιών και έγκρισης του οικείου Α.Π.Ε., ενώ ουδέν σχέδιο σύμβασης υποβάλλεται προς έλεγχο. Συνεπώς, ο φάκελος με τα στοιχεία της υπόθεσης απαραδέκτως υποβάλλεται στον έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, διότι το παρόν Κλιμάκιο είναι αρμόδιο να ελέγχει τη νομιμότητα ολοκληρωθεισών διαδικασιών σύναψης συμπληρωματικών συμβάσεων και των οικείων σχεδίων σύμβασης και όχι να γνωμοδοτεί επί ερωτημάτων των αναθετουσών αρχών.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν ανωτέρω (βλ σκ. 1 και 2 της παρούσας), το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι, ανεξαρτήτως του ότι η αρχική σύμβαση του ως άνω έργου υποβλήθηκε σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία που απαιτείται κατά νόμο να προηγηθεί για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης και η οποία, ολοκληρούμενη σε μία και μοναδική φάση, περιλαμβάνει την έκδοση απόφασης ανάθεσης στον ανάδοχο συμπληρωματικών εργασιών και έγκρισης του οικείου Α.Π.Ε. και Π.Κ.Τ.Μ.Ν.Ε.. Συνεπώς, ο φάκελος με τα στοιχεία της υπόθεσης απαραδέκτως υποβάλλεται στον έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, διότι το παρόν Κλιμάκιο είναι αρμόδιο να ελέγχει τη νομιμότητα ολοκληρωθεισών διαδικασιών σύναψης συμπληρωματικών συμβάσεων και των οικείων σχεδίων σύμβασης και όχι να γνωμοδοτεί επί προπαρασκευαστικών σταδίων των σχετικών διαδικασιών.

Ασφαλτοστρώσεις Δήμου...Με τα δεδομένα αυτά και κατόπιν συνεκτίμησης του συνόλου των υποβληθέντων ενώπιον του στοιχείων, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν συντρέχουν εν προκειμένω οι προϋποθέσεις σύναψης της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης.4.1. Ειδικότερα, οι εργασίες οδοποιίας επί της οδού από τον Ζωολογικό Κήπο έως τον … συνιστούν ανεπίτρεπτη, εκ των υστέρων, ήτοι μετά τη δημοπράτηση του έργου, ουσιώδη τροποποίηση και επέκταση του τεχνικού του αντικειμένου, καθώς δεν προβλέπονταν στην αρχική σύμβαση, δεν ήταν γνωστές στο σύνολο των διαγωνιζομένων κατά την υποβολή της προσφοράς τους και δεν αποτέλεσαν τη βάση της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου. Ειδικότερα, στο αρχικό έργο είχε προβλεφθεί η πραγματοποίηση εργασιών ηλεκτροφωτισμού σε εντοπισμένες θέσεις επί της «Λεωφόρου του ΌΧΙ», ήτοι,  σύμφωνα με την τεχνική περιγραφή του έργου και τα τοπογραφικά διαγράμματα που προσκομίστηκαν, με σημειωμένες επ’ αυτών τις θέσεις του αρχικού έργου και των νέων εργασιών, «εμπρός του Ναού …, απέναντι δίπλα χώρου πρασίνου, στην είσοδο από το Δήμο … και προς …». Αντιθέτως, με την ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση επιδιώκεται η πραγματοποίηση εκτεταμένων εργασιών άλλης φύσης, ήτοι εργασιών οδοποιίας, σε μεγάλο μήκος της οδού που αποτελεί τη συνέχεια της «Λεωφόρου του ΌΧΙ» εκτός του αστικού ιστού της Δ.Ε. …. Επομένως, οι προτεινόμενες εργασίες συνιστούν ένα νέο, αυτοτελές, τεχνικό έργο, που ουδόλως συνδέεται με τις πραγματοποιηθείσες εργασίες ηλεκτροφωτισμού επί της «Λεωφόρου του ΌΧΙ». Ούτε, προφανώς, πρόκειται για εργασίες που δεν μπορούν να διαχωριστούν από τις εργασίες ηλεκτροφωτισμού επί της «Λεωφόρου του ΌΧΙ» χωρίς βλάβη για την αναθέτουσα αρχή ή που είναι αναγκαίες για την άρτια ολοκλήρωση και λειτουργικότητα του έργου. Τέλος, η ανάγκη άμεσης αποκατάστασης των βλαβών επί της εν λόγω οδού, που επικαλείται η αναθέτουσα αρχή, δεν καθιστά επιτρεπτή τη συμπερίληψη των εργασιών αυτών στην τρέχουσα εργολαβία, αφού δεν πληρούνται οι λοιπές προϋποθέσεις για τη νόμιμη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, οι οποίες πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά.(...)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για την εκτέλεση των ανωτέρω συμπληρωματικών εργασιών και, ως εκ τούτου, κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης.

Συντήρηση και επισκευή δημοτικών κτιρίων...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 2 της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι στην ελεγχόμενη υπόθεση δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις των άρθρων 132 παρ. 1 περ. γ και 156 παρ. 1 του ν.4412/2016 για τη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, καθόσον: (α) Οι περιλαμβανόμενες στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση εργασίες δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, διότι το ανατεθέν με την αρχική σύμβαση έργο, συνιστάμενο στην εκτέλεση, κατόπιν εντολής της αρμόδιας υπηρεσίας, οικοδομικών και ηλεκτρομηχανολογικών εργασιών σε οποιοδήποτε κτίριο του Δήμου ... ή συντηρούμενο από αυτόν, για την αντιμετώπιση μελλοντικών επειγουσών και επικίνδυνων καταστάσεων, ανεξαρτήτως του μεγέθους της επέμβασης (βλ. σκ. 3.1.), αντιστοιχεί σε μεμονωμένες επεμβάσεις στα εν λόγω κτίρια, ήτοι σε πλήθος μη προσδιοριζόμενων μικρότερων έργων στερούμενων ενιαίας οικονομικής και τεχνικής λειτουργίας, εκτελούμενων ανάλογα με τις παρουσιαζόμενες φθορές, βλάβες και ανάγκες, ανεξάρτητα από την αιτία, στην οποία οφείλονται. Επομένως, ο σκοπός της αρχικής σύμβασης είναι διαρκής, καθόσον οι εργασίες που περιλαμβάνει αποσκοπούν στην πάγια και διαρκή ανάγκη να συντηρούνται σταθερά τα ανωτέρω κτίρια και να αίρονται οι ανακύπτουσες μελλοντικές βλάβες, ώστε να είναι αδιαλείπτως λειτουργικά και ασφαλή. Συνεπώς, το φυσικό αντικείμενο της αρχικής σύμβασης, ως εκ της φύσης του, λόγω της επαναληπτικότητας των σχετικών εργασιών και της ανάγκης να εκτελούνται αυτές σε σταθερή βάση, δεν είναι δεκτικό συμπλήρωσης, ούτε, εξάλλου, είναι δυνατή η επέκτασή του με τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης (βλ. σκ. 2). Συναφώς δε οι περιλαμβανόμενες στην ελεγχόμενη σύμβαση εργασίες δεν συμπληρώνουν το αντικείμενο της αρχικής σύμβασης, αλλά αντιθέτως αφορούν στην εκτέλεση των αυτών – χρονικά επαναλαμβανόμενων και αδιαλείπτως εκτελεστέων – εργασιών σε διάδοχο χρόνο μετά τη λήξη του αρχικού έργου και την εξάντληση του συμβατικού αντικειμένου. Ως εκ τούτου, η ανάγκη εκτέλεσής τους δεν ανέκυψε κατά την τεχνική εκτέλεση του έργου, ούτε για την τελειοποίηση της αρτιότητας και λειτουργικότητάς του, αφού ο σκοπός της κύριας σύμβασης είναι διαρκής και, ως εκ τούτου, δε νοείται η ολοκλήρωσή του (Ε.Σ. VI Τμ. 445, 458, 527, 1011/2018, 6064/2015, 285/2012, Ε΄ Κλ. 379/2019, 30, 64, 185, 518/2018, 191, 198, 530, 545/2017), ούτε, εξάλλου, ο διαχωρισμός των εν λόγω εργασιών από την κύρια σύμβαση θα δημιουργούσε μείζονα προβλήματα για την αναθέτουσα αρχή. (β) Σε κάθε περίπτωση, δεν υφίστανται εν προκειμένω απρόβλεπτες περιστάσεις, που δικαιολογούν τη σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης, δεδομένου ότι οι αναφερόμενες στην από 12.3.2019 έκθεση αυτοψίας (βλ. σκ. 3.4) περιστάσεις οφείλονταν σε κακοτεχνίες κατά την κατασκευή των υποστηλωμάτων των στεγάστρων του εν λόγω αμαξοστασίου του Δήμου ... και, ως εκ τούτου, προϋπήρχαν της σύναψης της αρχικής σύμβασης. Εξάλλου, δεν αποδεικνύεται ότι η αρχική μελέτη υπήρξε πλήρης και ακριβής, λαμβανομένου υπόψη ότι από κανένα στοιχείο του φακέλου δεν προκύπτει ότι μελετήθηκε η στατική επάρκεια του φέροντος οργανισμού του εν λόγω αμαξοστασίου, ούτε, βέβαια, ότι ήταν, παρ’ όλα αυτά, αδύνατη κατά το χρόνο εκπόνησής της η διαπίστωση της στατικής ανεπάρκειας του κτιρίου. Ενόψει δε των ανωτέρω, δεν συνιστούν απρόβλεπτη περίσταση που δικαιολογεί τη σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης ούτε οι οχλήσεις των εργαζομένων της Διεύθυνσης Καθαριότητας. (γ) Το κατεπείγον της αναγκαιότητας εκτέλεσης των εν λόγω εργασιών δεν αποτελεί νόμιμη προϋπόθεση για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης και δεν δύναται να δικαιολογήσει την ανάθεση των εργασιών με τις διατάξεις περί συμπληρωματικών συμβάσεων (Ε.Σ. Ε΄ Κλ. 379/2019, 30/2018). Κατόπιν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου σύμβασης.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Να ελέγξει τη νομιμότητα της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης του έργου «Εργασίες Διαμόρφωσης Κυττάρων Β΄ Φάσης».(....)Επομένως, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία που απαιτείται κατά νόμο να προηγηθεί για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης και η οποία, ολοκληρούμενη σε μία και μοναδική φάση, περιλαμβάνει την έκδοση απόφασης ανάθεσης στον ανάδοχο συμπληρωματικής σύμβασης και έγκρισης του σχετικού Α.Π.Ε..Κατόπιν τούτων, το Κλιμάκιο κρίνει ότι προώρως και ως εκ τούτου απαραδέκτως υποβλήθηκε ενώπιόν του για προσυμβατικό έλεγχο το ανωτέρω σχέδιο της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης Εργασιών.

ΒΛΕΠΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/2345/2017.

Εργασίες αποκατάστασης υποδομών...ζητείται η ανάκληση της 380/2019 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Εξάλλου, το γεγονός ότι μετά την ολοκλήρωση των εργασιών της αρχικής σύμβασης και την αντικατάσταση των αγωγών ύδρευσης των οικισμών στους οποίους αφορούσε αυτή, εξαλείφθηκαν τα προβλήματα που παρουσιάζονταν στην τροφοδοσία του νερού και συγκεκριμένα οι μεν βλάβες και διαρροές αποκαταστάθηκαν, η δε πίεση του πόσιμου νερού αυξήθηκε με αποτέλεσμα να αυξηθεί η παροχή νερού  και να αναδειχθούν τα προβλήματα συμβατότητας των παλαιωμένων χαλυβδοσωλήνων του δικτύου ύδρευσης των οικισμών ... και ... με το νέο αποκατασταθέν δίκτυο ύδρευσης των ως άνω λοιπών οικισμών, όχι μόνο δεν στοιχειοθετεί την  απρόβλεπτη περίσταση, που δικαιολογεί την εκτέλεση των ως άνω συμπληρωματικών εργασιών επέκτασης του έργου στους εν λόγω δύο οικισμούς, τουναντίον  αποτελεί το φυσικό επακόλουθο της εκτέλεσης του αρχικού έργου. Εκ τούτων  προκύπτει ότι, ουδεμία απρόβλεπτη περίσταση συντρέχει εν προκειμένω, αλλά αντιθέτως τα όργανα του αιτούντος δεν εκτίμησαν ορθώς για την συνέχεια του υδρευτικού κλάδου, ούτε την αλληλεπίδραση μεταξύ των εργασιών αντικατάστασης αγωγών ύδρευσης που θα εκτελούντο σε περισσότερους οικισμούς, ούτε την αντοχή του υφιστάμενου δικτύου ύδρευσης των δύο οικισμών, στους οποίους εμφανίστηκαν  τα προβλήματα, μετά την ολοκλήρωση του αρχικού έργου. Επιπροσθέτως, οι οψίμως με την  αίτηση προβαλλόμενοι ισχυρισμοί ότι κατά τους χειμερινούς μήνες των ετών 2017-2018 σημειώθηκαν έντονες βροχοπτώσεις, οι οποίες είχαν ως συνέπεια την καθίζηση και κατολίσθηση των οδών κατά μήκος των οποίων διέρχεται ο αγωγός και την εξ αυτών πρόκληση βλαβών διαρροής μεγάλων ποσοτήτων νερού, δεν ανατρέπουν τα ως άνω κριθέντα, τα οποία στηρίζονται στην ανάγκη εκτέλεσης των ως άνω εργασιών, όπως αυτή αποτυπώθηκε στην αιτιολογική έκθεση του 3ου ΑΠΕ. Απορριπτέος ως αλυσιτελώς προβαλλόμενος είναι και ο ισχυρισμός ότι η εκτέλεση των επίμαχων εργασιών, που αποτελούν αντικείμενο της συμπληρωματικής σύμβασης επιβάλλεται, προκειμένου να καταστεί όλο το έργο λειτουργικό αφού διαφορετικά ούτε το ήδη αποκατασταθέν δίκτυο ύδρευσης στους λοιπούς οικισμούς μπορεί να αποδώσει· Τούτο διότι, ναι μεν, η επιχειρηματολογία αυτή θα μπορούσε να δικαιολογήσει την ανάθεση των επίμαχων εργασιών με ξεχωριστή σύμβαση, πλην όμως δεν μπορεί να αποτελέσει λόγο νόμιμης προσφυγής στις διατάξεις περί συμπληρωματικών συμβάσεων, που είναι εξαιρετικές, αφού ελλείπει η βασική προϋπόθεση που πρέπει σωρευτικώς να πληρούται για τη σύναψη αυτών, ήτοι οι εργασίες αυτές να ανέκυψαν  λόγω  περιστάσεων, οι οποίες δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν εκ των προτέρων. Ούτε περαιτέρω, η επικαλούμενη αβεβαιότητα ως προς την  δυνατότητα εξεύρεσης πόρων για την συμπερίληψη και των δύο επιπλέον οικισμών στο συμβατικό αντικείμενο του αρχικού έργου δύναται να δικαιολογήσει τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης.Δεν ανακαλεί την 380/2019 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι ως άνω εργασίες δεν δύνανται να αποτελέσουν νομίμως αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, κατά την έννοια των άρθρων 132 και 156 του ν.4412/2016, όπως οι διατάξεις αυτές ερμηνεύθηκαν ανωτέρω. Ειδικότερα, ενόψει της γενικής περιγραφής του τεχνικού αντικειμένου του έργου της αρχικής σύμβασης, οι εργασίες της συμπληρωματικής σύμβασης δεν μπορεί να θεωρηθούν αναγκαίες για την τελειοποίηση της αρτιότητας και λειτουργικότητας του έργου αυτού, αφού, στο μέτρο που δεν πρόκειται για ενιαίο έργο με λειτουργική αυτοτέλεια, ολοκλήρωση του αντικειμένου του δεν νοείται. Οι εργασίες της συμπληρωματικής σύμβασης δεν έχουν ενιαία οικονομική και τεχνική λειτουργία, αλλά συνίστανται σε μεμονωμένες επεμβάσεις - εργασίες που, στην πραγματικότητα, αποτελούν το σύνολο πολλών μικρότερων έργων, ούτως ώστε να μην μπορεί να γίνει λόγος για τελειοποίηση της αρτιότητας και λειτουργικότητας του αρχικού έργου. Οι προς ανάθεση, με τη συμπληρωματική σύμβαση, εργασίες είναι αυτοτελείς και η τελευταία δεν συμπληρώνει το αντικείμενο της κύριας σύμβασης, αντιθέτως, αφορά στην εκτέλεση των αυτών - επαναλαμβανόμενων και συνεχώς εκτελεστέων - εργασιών συντήρησης και αποκατάστασης βλαβών σε επόμενο χρόνο μετά την εξάντληση του συμβατικού αντικειμένου του αρχικού έργου. Περαιτέρω, ο διαχωρισμός των εργασιών της συμπληρωματικής σύμβασης από την κύρια σύμβαση δεν θα δημιουργήσει μείζονα προβλήματα στην αναθέτουσα αρχή (βλ. ΕλΣυν Ολ. 1311/2022, Έβδομο Τμ. 578/2022, Ε΄ Κλ. 1/2022). Τέλος, αλυσιτελώς επικαλείται η αναθέτουσα αρχή ότι οι συμπληρωματικές εργασίες κατέστησαν αναγκαίες λόγω της αδυναμίας ανάδειξης αναδόχου κατά την επόμενη χρονικά διαγωνιστική διαδικασία, καθώς η ίδια η επιλογή της ...να αναθέτει σε τρίτους το σημαντικό, για τους προαναφερόμενους λόγους, αντικείμενο της αρμοδιότητάς της για το σύντομο χρονικό διάστημα των δώδεκα μηνών, ενέχει τον κίνδυνο, σε περίπτωση ανώμαλης εξέλιξης των διαγωνιστικών διαδικασιών, ως εν προκειμένω, να μη συμπίπτει χρονικά η έναρξη της νέας εργολαβίας με τη λήξη της προηγούμενης και να μην εξασφαλίζεται η αδιάλειπτη εκτέλεση από τους οικείους αναδόχους των απαραίτητων για τη λειτουργία του δικτύου εργασιών συντήρησης και αποκατάστασης των βλαβών του. Χαρακτηριστικό δε είναι ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση η προθεσμία περαίωσης της εκτέλεσης της εργολαβίας Νο 61, η οποία είχε αρχικώς ορισθεί για τις 8.6.2022, χρειάσθηκε να παραταθεί για ένα επιπλέον έτος (ήτοι έως τις 8.6.2023), χωρίς κατά τον χρόνο του ελέγχου να έχει ολοκληρωθεί η διαγωνιστική διαδικασία ανάθεσης των χρονικά επόμενων εργασιών συντήρησης.

Συμπληρωματική σύμβαση έργου- Επισκευή και συντήρηση σχολικών κτιρίων...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 2 της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει τα ακόλουθα: Οι αποτελούσες αντικείμενο της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης εργασίες, στις οποίες περιλαμβάνονται και νέες τιμές εργασιών, στα συμπεριληφθέντα στην αρχική σύμβαση κτίρια σχολείων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης του Δήμου ... (Γυμνάσια: 1ο, 2ο, 3ο, 5ο, 6ο, 7ο, 8ο, 10ο, 12ο, 14ο, Εσπερινό και Ειδικό, Λύκεια: 5ο, 6ο & 8ο, 7ο & 10ο και 13ο) συνέχονται με το τεχνικό αντικείμενο της αρχικής σύμβασης, που συνίσταται στη συντήρηση και επισκευή των εν λόγω κτιρίων, κατέστησαν δε αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την εκτέλεση του αρχικώς ανατεθέντος έργου, συνιστάμενων στον σεισμό που έλαβε χώρα στην .... στις 19.7.2019, ήτοι μόλις κάποιες ημέρες μετά την υπογραφή της αρχικής σύμβασης (4.7.2019) και, προφανώς, δεν ήταν εφικτό να προβλεφθούν κατά τη σύνταξη της μελέτης και των συμβατικών τευχών της αρχικής σύμβασης, ούτε να αντιμετωπιστούν επαρκώς με την αρχικώς εκτελούμενη σύμβαση. Είναι δε οι εργασίες αυτές αναγκαίες για την ολοκλήρωση της αρχικής σύμβασης, αποσκοπώντας να καταστήσουν τα υπό συντήρηση και επισκευή σχολικά κτίρια ασφαλή και πλήρως λειτουργικά. Εξάλλου, οι εργασίες αυτές δεν μπορούν από τεχνική και οικονομική άποψη να διαχωριστούν από την αρχική σύμβαση, χωρίς να δημιουργηθούν μείζονα προβλήματα για την αναθέτουσα αρχή, καθώς συνέχονται με το υπό κατασκευή έργο και είναι απαραίτητες για τη λειτουργικότητα, καθώς και για την άρτια και έντεχνη ολοκλήρωση του αντικειμένου αυτής. Τέλος, η υπό κρίση συμπληρωματική σύμβαση νομίμως καταρτίζεται σύμφωνα με τις προπαρατεθείσες διατάξεις, διότι η αξία της εν λόγω σύμβασης ανέρχεται στο ποσό των 72.798,67 ευρώ (μη συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.), το οποίο αντιστοιχεί σε ποσοστό 35,26% της αρχικής σύμβασης και, ως εκ τούτου, δεν υπερβαίνει το ποσοστό του 50% του ποσού αυτής (206.451,55 ευρώ, χωρίς Φ.Π.Α.). Ωστόσο, όσον αφορά στις εργασίες που αντιστοιχούν σε μη συμπεριληφθέντα στην αρχική σύμβαση σχολικά κτίρια και συγκεκριμένα στα κτίρια των σχολείων 3ο ΣΕΚ, 17ο Δημοτικό, 45ο Δημοτικό, 9ο & 50ο Νηπιαγωγείο, δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις των άρθρων 132 παρ. 1 περ. γ και 156 παρ. 1 του ν.4412/2016 για τη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης. Και τούτο, διότι η ένταξη των εργασιών αυτών στο αντικείμενο του αρχικού έργου συνιστά ανεπίτρεπτη εκ των υστέρων μεταβολή και επέκταση του τεχνικού αντικειμένου του έργου, δεδομένου ότι αυτό, όπως οριοθετήθηκε με τη Διακήρυξη, την Τεχνική Έκθεση και τα οικεία συμβατικά τεύχη και αποτέλεσε τη βάση της διαδικασίας δημοπράτησης, αφορούσε στην επισκευή και συντήρηση κτιρίων συγκεκριμένων κατονομαζόμενων σχολείων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης του Δήμου .... Επομένως, κατά τούτο, με την ελεγχόμενη σύμβαση ανατίθεται αντικείμενο που εκουσίως είχε παραλειφθεί από τις εργασίες της αρχικής εργολαβίας, οι δε εργασίες της δεν ολοκληρώνουν αλλά επεκτείνουν το αντικείμενο της αρχικής σύμβασης, κατά παράβαση των νόμιμων προϋποθέσεων σύναψης συμπληρωματικών συμβάσεων (βλ. Ε.Σ. VI Tμ. 122/2020, 847/2017, πρβλ. Ε΄ Κλ. 145/2020, 906, 337/2019). Ως εκ τούτου, εφόσον δεν προκύπτει οποιαδήποτε λειτουργική διασύνδεση των εν λόγω εργασιών της συμπληρωματικής σύμβασης με το αντικείμενο του έργου, ούτε είναι αναγκαίες οι εργασίες αυτές για την έντεχνη ολοκλήρωση και τελειοποίησή του, μπορούν δε ευχερώς να διαχωριστούν τεχνικά και οικονομικά από αυτό, συντρέχει περίπτωση ανεπίτρεπτης επέκτασης του τεχνικού και φυσικού αντικειμένου του αρχικού έργου και μη νόμιμης ανάθεσης των συγκεκριμένων εργασιών με συμπληρωματική σύμβαση. Το δε κατεπείγον της αναγκαιότητας εκτέλεσης των εν λόγω εργασιών δεν αποτελεί νόμιμη προϋπόθεση για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης και δεν δύναται να δικαιολογήσει την ανάθεση των εργασιών με τις διατάξεις περί συμπληρωματικών συμβάσεων (Ε.Σ. Ε΄ Κλ. 922, 379/2019, 30/2018).

Υπογραφή σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης...Με τα δεδομένα αυτά, το Τμήμα κρίνει ότι συντρέχουν, εν προκειμένω, οι νόμιμες προϋποθέσεις σύναψης της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης, δεδομένου ότι οι επικαλούμενες βλάβες οφείλονται σε απρόβλεπτες περιστάσεις που συνέτρεξαν μετά τη σύνταξη της αρχικής μελέτης και την κατάρτιση της αρχικής σύμβασης. Ειδικότερα, τα επικαλούμενα περιστατικά στο σχολικό συγκρότημα όπου συστεγάζονται το 6ο Νηπιαγωγείο ... και το 1ο Δημοτικό Σχολείο ... (ενανθράκωση σκυροδέματος και οξείδωση οπλισμού), καθώς και στο 2ο-3ο Νηπιαγωγείο ... (κακή κατάσταση θερμομονωτικών στρώσεων), ανάγονται σε φαινόμενα μη ορατά και άρα μη δυνάμενα να διαπιστωθούν μακροσκοπικά προγενέστερα, ήτοι κατά το χρόνο σύνταξης της οικείας μελέτης, τα οποία εκδηλώθηκαν ως προφανείς φθορές μόλις κατά το χρόνο εκτέλεσης της σύμβασης, για το λόγο δε αυτό οι απαιτούμενες για την αντιμετώπισή τους εργασίες δεν συμπεριλήφθηκαν στην αρχική μελέτη και δεν ενσωματώθηκαν στην αρχική σύμβαση. Ομοίως, δε, η αποκόλληση των πολυκαρβονικών φύλλων επιστέγασης του κεντρικού στεγάστρου στο σχολικό συγκρότημα όπου συστεγάζονται το 2ο Νηπιαγωγείο ... και τα 2ο-3ο Δημοτικά Σχολεία ..., η πρόκληση της οποίας στην αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει τον 1ο Α.Π.Ε. συσχετίζεται μάλιστα και με ακραία καιρικά φαινόμενα (πολύ δυνατός αέρας), ανάγεται άμεσα σε μη δυνάμενη να διαπιστωθεί μακροσκοπικά προϋπάρχουσα καταπόνηση της κατασκευής, η οποία δεν είχε εντοπιστεί και αντιμετωπιστεί με τη μελέτη καθόσον αφορούσε σε φθορά, όχι των πολυκαρβονικών φύλλων καθεαυτών, αλλά των συνδέσμων τους. Εξάλλου, απορριπτέοι ως αλυσιτελείς παρίστανται οι ισχυρισμοί του αιτούντος σχετικά με την ανάλωση του κονδυλίου των απροβλέπτων της αρχικής σύμβασης, καθόσον αυτό δεν αφορά στη νομιμότητα της εν προκειμένω ελεγχόμενης υπό σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης αλλά στην εκτέλεση της αρχικής. Ενόψει των ανωτέρω και λαμβανομένων περαιτέρω υπόψη α) της άμεσης ανάγκης εκτέλεσης των ως άνω εργασιών προς αποτροπή κινδύνων για τη σωματική ακεραιότητα και ασφάλεια των χρηστών των κτιρίων, β) της αδυναμίας τεχνικού διαχωρισμού των επίμαχων εργασιών από αυτές της αρχικής σύμβασης, η οποία δε δύναται να θεωρηθεί ολοκληρωμένη και εντέχνως εκτελεσθείσα ούτε οι αρχικές εργασίες (δύνανται) να παραληφθούν και οι χώροι να παραδοθούν προς χρήση, προ της περάτωσης του συνόλου των εργασιών, οι οποίες θα είναι ημιτελείς, άνευ των εργασιών αποκατάστασης της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, καθώς και γ) της προσκόμισης των 149 και 150/2019 αποφάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου ..., που αφορούν στην τροποποίηση του τεχνικού προγράμματος έτους 2019 και την αναμόρφωση του προϋπολογισμού έτους 2019, ομοίως δε και της 19796/5.8.2019 βεβαίωσης της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου, περί μη εκτέλεσης των εργασιών της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, το Τμήμα κρίνει ότι πρέπει να γίνει δεκτή η ένδικη αίτηση, να ανακληθεί η προσβαλλομένη και, μη συντρέχοντος πλέον διακωλυτικού λόγου, να επιτραπεί η υπογραφή του σχεδίου της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης του έργου «ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΣΚΕΥΗ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ-ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΕΤΟΥΣ 2018-2019», μεταξύ του Δήμου ... και της εταιρείας με την επωνυμία «....» και διακριτικό τίτλο «....».