Προγραμματικές συμβάσεις.Συναφθείσα προγραμματική σύμβαση μη νόμιμη, καθόσον η διάθεση υπαλλήλων στο Δήμο, για την εξυπηρέτηση πάγιων αναγκών του, όπως προκύπτει τόσο από την ίδια τη σύμβαση όσο και από την απόφαση τοποθέτησης των υπαλλήλων αυτών, δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο προγραμματικής σύμβασης κατά την έννοια των διατάξεων του άρθρου 35 του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα, εφόσον δεν εξυπηρετεί κάποιο αναπτυξιακό σκοπό, που δεν μπορεί να υλοποιηθεί χωρίς την υπογραφή προγραμματικής σύμβασης.

Προγραμματική σύμβαση...Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν συντρέχει λόγος που να κωλύει την υπογραφή των υποβληθέντων, με το …. έγγραφο του Προέδρου του διοικητικού συμβουλίου του Συνδέσμου Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Νομού …, δύο (2) σχεδίων συμβάσεων, και δη 1) του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Συνδέσμου Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Νομού … και του Δήμου ... για την υλοποίηση της πράξης «Προσωρινή ενδιάμεση λύση μέχρι την υλοποίηση της πράξης με τίτλο “Μονάδα Μηχανικής Ανακύκλωσης και Κομποστοποίησης Νομού … 2018-2020”» και 2) του σχεδίου της εκτελεστικής σύμβασης μεταξύ του Συνδέσμου Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Νομού … και της εταιρείας «…..» για την ανάθεση των σχετικών υπηρεσιών, αντίγραφα των οποίων τηρούνται σε ηλεκτρονική μορφή στη Γραμματεία του παρόντος Κλιμακίου.

Νομιμότητα σχεδίου προγραμματικής σύμβασης:..Με τα δεδομένα αυτά, το υποβληθέν για έλεγχο οικείο σχέδιο σύμβασης, μεταξύ της Δ.Ε.Υ.Α. … και του Συνδέσμου Ύδρευσης Δήμων …, … και Κοινοτήτων περιοχής .., έχει το ελάχιστο κατά νόμο περιεχόμενο, και, ως εκ τούτου, δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή του σχεδίου αυτού, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα Πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της...Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της προγραμματικής σύμβασης μεταξύ  της Δ.Ε.Υ.Α.  …  και   του   Συνδέσμου   Ύδρευσης      Δήμων .., … και Κοινοτήτων περιοχής ...

Προγραμματική σύμβαση....Στην υπό κρίση υπόθεση, υποβάλλεται προς έλεγχο σχέδιο προγραμματικής σύμβασης (άρθρο 100 του ν. 3852/2010) μεταξύ του Συνδέσμου Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων  ... - ... και του Δήμου .... με αντικείμενο την «Υποστήριξη για τη διεξαγωγή στο ΕΣΗΔΗΣ του διαγωνισμού για την παροχή υπηρεσιών - Μεταβατική φάση διαχείρισης απορριμμάτων ΧΥΤΑ ...». Πλην όμως,  στα οικεία σχέδια που επισυνάπτονται στην 330/2019 εγκριτική απόφαση του δημοτικού συμβουλίου .... και την 18/2019 απόφαση του Δ.Σ.  του ανωτέρω Συνδέσμου δεν προσδιορίζεται η προϋπολογισθείσα αξία της προγραμματικής σύμβασης (άρθρο 3),  αλλά  αντιθέτως αναφέρεται ότι η « ... παρούσα προγραμματική σύμβαση είναι  άνευ οικονομικού ανταλλάγματος ...». Δεδομένου ότι  από την προϋπολογιζόμενη δαπάνη  συναρτάται  άμεσα η διάγνωση της αρμοδιότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου προς διενέργεια προσυμβατικού ελέγχου επί συμβάσεων μεγάλης οικονομικής αξίας (άρθρο 98 παρ. 1 β' του Συντάγματος), και το στοιχείο αυτό δεν εξειδικεύεται στο διαβιβαστικό έγγραφο που αναφέρεται στην αρχή της παρούσας ούτε προκύπτει από κάποιον άλλο στοιχείο του φακέλου, το Κλιμάκιο κρίνει ότι απαραδέκτως εισάγεται ενώπιον του προς έλεγχο το οικείο σχέδιο σύμβασης.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ- Έλεγχος νομιμότητας: ..Υπό τα ανωτέρω δεδομένα, πρέπει να γίνει δεκτό ότι είναι επιτρεπτή, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, η σύναψη προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Περιφερειακού Συνδέσμου ΦΟΔΣΑ Περιφέρειας … και της Περιφέρειας … με το ως άνω περιεχόμενο, καθώς η σύμβαση αυτή εγκαθιδρύει πράγματι συνεργασία μεταξύ των δύο ΟΤΑ με σκοπό, δια της συνένωσης των μέσων που διαθέτει ο καθένας από αυτούς, την από κοινού εκτέλεση της δημόσιας αποστολής τους και, ως τέτοια, δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ν. 4412/2016, το δε υποβληθέν για έλεγχο οικείο σχέδιο σύμβασης έχει το ελάχιστο κατά νόμο περιεχόμενο. Ως εκ τούτου, δεν συντρέχει λόγος που να κωλύει την υπογραφή του, αυτό δε επισυνάπτεται στην παρούσα πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της.Το Κλιμάκιο, όμως, επισημαίνει ότι: α) Οι προγραμματικοί στόχοι που περιλαμβάνονται στην αναφορά του προοιμίου του ελεγχόμενου σχεδίου προγραμματικής σύμβασης ότι ο ως άνω Σύνδεσμος και η ως άνω Περιφέρεια « … Στο πλαίσιο της καλόπιστης … συνεργασίας, δεσµεύονται ρητά ότι θα προβούν άµεσα σε κάθε νόµιµη ενέργεια προς όλους τους φορείς, προκειµένου να υλοποιηθούν πρόσθετες δράσεις για την ακόµα µεγαλύτερη διασφάλιση του δηµοσίου συµφέροντος και την προστασία του περιβάλλοντος.(...)β) Το γεγονός ότι, όπως αναφέρεται στο προοίμιο του σχεδίου της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης, ο συμβαλλόμενος στην ως άνω εκτελεστική της σύμβαση ΣΔΙΤ, ως ΙΦΣ, θα έχει την επωνυμία «.....» και όχι «....», με την οποία κρίθηκε ότι δεν κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης ΣΔΙΤ με την 309/2015 πράξη του Κλιμακίου, δεν αφορά στον παρόντα προσυμβατικό έλεγχο της προγραμματικής σύμβασης από το Κλιμάκιο, δεδομένου ότι ο ως άνω ΙΦΣ δεν συμβάλλεται στην προγραμματική αυτή σύμβαση.Τυχόν όμως τροποποίηση όχι απλώς της ως άνω επωνυμίας αλλά της μετοχικής σύνθεσης ή/και του καταστατικού της ως άνω εταιρείας – ΙΦΣ, το οποίο αποτελεί το Παράρτημα Ι και αναπόσπαστο μέρος του σχεδίου της ως άνω σύμβασης ΣΔΙΤ, πριν από την υπογραφή της τελευταίας, συνιστά ουσιώδη τροποποίηση του ελεγχθέντος με την 309/2015 πράξη του Κλιμακίου σχεδίου της, υποβλητέα στο Κλιμάκιο για προσυμβατικό έλεγχο.Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Περιφερειακού Συνδέσμου Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Περιφέρειας … και της Περιφέρειας … για την υλοποίηση του έργου «Ολοκληρωμένη διαχείριση απορριμμάτων Περιφέρειας … με σύμπραξη δημόσιου – ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ)».

Δεν ανακλήθηκε με την ΕΣ/ΤΜ.6/840/2018

Προγραμματικές Συμβάσεις.(..) ζητείται η ανάκληση της 266/2016 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Συνδέσμου Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΣΔΣΑ) του ....και των Δήμων – μελών του, (..) Το Κλιμάκιο κατέληξε στην κρίση του αυτή με την ακόλουθη αιτιολογία: α) η προγραμματική σύμβαση δεν έχει αναπτυξιακό χαρακτήρα, δοθέντος ότι αφορά στον καθορισμό του τρόπου χρηματοδότησης και εν γένει λειτουργίας του εισπρακτικού μηχανισμού μεταξύ των ωφελούμενων Δήμων για την υλοποίηση της εμπίπτουσας στις αρμοδιότητες των Φορέων Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων (Φο.Σ.Δ.Α.) του ....υπηρεσίας διαχείρισης στερεών αποβλήτων, κατά παράβαση των διατάξεων που αφορούν στον καθορισμό της τιμολογιακής πολιτικής των Φο.Σ.Δ.Α. β) Η δυνατότητα σύναψης της προγραμματικής σύμβασης μεταξύ των ΟΤΑ και των Φο.Σ.Δ.Α. δεν έχει την έννοια ότι οι εξυπηρετούμενοι Δήμοι -μέλη του Φο.Σ.Δ.Α. δύνανται να χρηματοδοτούν απευθείας, μέσω των προϋπολογισμών τους, την ανάθεση των υπηρεσιών διαχείρισης των στερεών αποβλήτων, πέραν της υποχρεωτικής ετησίας εισφοράς που καταβάλλουν αυτοί στον Φο.Σ.Δ.Α., διότι αυτό θα είχε ως συνέπεια την μετατροπή του θεσμού της προγραμματικής σύμβασης σε εργαλείο παράκαμψης και καταστρατήγησης των διατάξεων για την τιμολογιακή πολιτική των Φο.Σ.Δ.Α. και γ) η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση δεν δύναται να θεωρηθεί ως τροποποίηση των όρων της ήδη υπαχθείσας στον προσυμβατικό έλεγχο του παρόντος Κλιμακίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Σ.Δ.Σ.Α. του ....και του Δήμου ... (πράξη 259/2015 Ζ Κλιμακίου), αφού οι αντισυμβαλλόμενοι του Σ.Δ.Σ.Α. στις ως άνω δύο περιπτώσεις δεν ταυτίζονται.(..) 7. Με τα δεδομένα αυτά το Τμήμα αποφαίνεται ότι: Από τις ως άνω διατάξεις συνάγεται ότι οι Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων είναι αρμόδιοι στο πλαίσιο του Εθνικού αλλά και των Περιφερειακών Σχεδιασμών Διαχείρισης Αποβλήτων για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων κάθε Διαχειριστικής Ενότητας ή περισσότερων διαχειριστικών ενοτήτων. (..)Όμως οι Δήμοι έχουν «οιονεί συντρέχουσα αρμοδιότητα» με την αρμοδιότητα των Φο.Σ.Δ.Α. για την ως άνω περιγραφόμενη διαχείριση των στερεών αποβλήτων, την οποία ασκούν μόνο κατ’ εφαρμογή της αρχής της επικουρικότητας, ...Ακολούθως, οι Φο.Σ.Δ.Α. μπορούν να συμβάλλονται με Δήμους ως κύρια συμβαλλόμενα μέρη σε προγραμματικές συμβάσεις του άρθρου 100 του ν.3852/2010. (..) Στην προκειμένη υπόθεση, το Τμήμα κρίνει τα ακόλουθα :α) Ο τρόπος χρηματοδότησης της ενδιάμεσης λύσης διαχείρισης των στερεών αποβλήτων του ....έχει ήδη εγκριθεί με την 259/2015 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου,β) Η παρούσα σύμβαση, λειτουργεί ως εκτελεστική της αρχικής προγραμματικής σύμβασης, με την οποία προσδιορίζεται, με ειδικότερο τρόπο, ο τρόπος κατανομής του βάρους της χρηματοδότησης του έργου, ο οποίος, λόγω της ιδιαιτερότητας της περίπτωσης αυτής, δεν ήταν δυνατόν να καθοριστεί με την αρχική προγραμματική σύμβαση. Σε κάθε περίπτωση, ο προϋπολογισμός της παρούσας σύμβασης ταυτίζεται με το εργολαβικό αντάλλαγμα, το οποίο θα καταβληθεί στην ... Α.Ε., η οποία αναδείχθηκε μειοδότρια για την εκτέλεση του υπό κρίση έργου. γ) δεν καταστρατηγήθηκαν οι διατάξεις περί τιμολογιακής πολιτικής των Φο.Σ.Δ.Α., όπως εσφαλμένα έκρινε το Κλιμάκιο, αφού οι διατάξεις αυτές προϋποθέτουν ότι ο Φο.Σ.Δ.Α. θα έχει συσταθεί, θα λειτουργεί και θα ασκεί τις αρμοδιότητες που του έχουν ανατεθεί....γ) Εσφαλμένα το Κλιμάκιο έκρινε ότι η χρηματοδότηση του έργου αυτού γίνεται, μέσω της προγραμματικής σύμβασης, απευθείας από τους προϋπολογισμούς των Δήμων δοθέντος ότι, η χρηματοδότηση θα γίνει από τον προϋπολογισμό του Φο.Σ.Δ.Α. και θα καλυφθεί με χρήματα που θα δοθούν από τους Δήμους με έσοδα από τα ανταποδοτικά τους τέλη και αν αυτά δεν επαρκούν, δύνανται να διατεθούν έσοδα από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους, υπό την προϋπόθεση ότι σχετικό αίτημα του Φο.Σ.Δ.Α θα εγκριθεί από τον Υπουργό Εσωτερικών.(..)Ανακαλεί την 266/2016 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ-ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Να ελέγξει τη νομιμότητα του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Ειδικού Διαβαθμιδικού Συνδέσμου Νομού Αττικής και του Δήμου ... – ... για την υλοποίηση του έργου: «Ανάπτυξη Μεγάλου Πράσινου Σημείου στα όρια του Δήμου ... - ...»(....)Το δε υποβληθέν για έλεγχο οικείο σχέδιο σύμβασης, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα Πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της, έχει το ελάχιστο κατά νόμο περιεχόμενο, και, ως εκ τούτου, δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή του.

ΥΠΕΡΩΡΙΕΣ:Δαπάνη καταβολής αποζημίωσης για απογευματινή υπερωριακή απασχόληση σε τρεις υπαλλήλους Δήμου για το μήνα Δεκέμβριο του έτους 2014.Α)Μη νόμιμη στην περίπτωση  δύο  υπαλλήλων, καθόσον με τις σχετικές αποφάσεις  του Δημάρχου γίνεται γενική αναφορά στις συνήθεις εργασίες και καθήκοντα των συγκεκριμένων υπαλλήλων, χωρίς να αναφέρεται για ποιό λόγο δεν ήταν δυνατή η εκτέλεση των εργασιών αυτών εντός του ωραρίου της.Β)Νόμιμη για έναν  υπάλληλο, καθόσον η σχετική απόφαση του Δημάρχου, κατά το μέρος αυτής που αφορά στην υπερωριακή απασχόληση του συγκεκριμένου υπαλλήλου,  μπορεί να αποτελέσει νόμιμο έρεισμα για την καταβολή αποζημίωσης σε αυτόν και τούτο διότι με την απόφαση αυτή καθιερώνεται η υπερωριακή απασχόληση του ανωτέρω για συνήθεις εργασίες και καθήκοντα, που εμπίπτουν στις αρμοδιότητές του ως υπαλλήλου του Γραφείου Επικοινωνίας και Δημοσίων Σχέσεων και Διαφάνειας, που μπορούν, όμως, να χαρακτηριστούν ως εποχικές, καθόσον, ναι μεν δεν προκύπτουν απρόβλεπτα, αλλά συνδέονται με την ανάγκη πρόσθετης εργασίας κατά τον συγκεκριμένο μήνα (Δεκέμβριο), λόγω των εορτών των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς.

Προγραμματική σύμβαση...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, η υπό έλεγχο προγραμματική σύμβαση έχει το προβλεπόμενο από τις διατάξεις του άρθρου 100 του ν. 3852/2010 (όπως αυτό εφαρμόζεται μέσω του άρθρου 246 παρ 3 του ν. 4555/2018) ελάχιστο αναγκαίο περιεχόμενο, το οποίο είναι σύμφωνο με τις ρυθμίσεις για τη διαχείριση στερεών αποβλήτων. Ως εκ τούτου, εφόσον δεν διαπιστώνονται ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες στην ελεγχόμενη διαδικασία, δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος, με το ....2019 (αριθ πρωτ Ελ Συν ....) έγγραφο του Δημάρχου του Δήμου …, σχεδίου προγραμματικής σύμβασης, αντίγραφο του οποίου τηρείται σε ηλεκτρονική μορφή στη Γραμματεία του Κλιμακίου αυτού

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ-ΜΟΝΑΔΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ (ΜΕΑ) ΚΑΙ ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΧΥΤΥ..:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω .., το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση εγκαθιδρύει πραγματική συνεργασία μεταξύ των συμβαλλόμενων φορέων, με σκοπό, δια της συνένωσης των μέσων που διαθέτει ο καθένας από αυτούς, την από κοινού εκτέλεση της δημόσιας αποστολής τους, και ως τέτοια δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ν. 4412/2016. Εντούτοις, το σχέδιο της προγραμματικής αυτής σύμβασης δεν έχει το ελάχιστο αναγκαίο κατά νόμο περιεχόμενο, καθόσον σ’ αυτό δεν διαλαμβάνεται το απαιτούμενο από τις διατάξεις του άρθρου 100 παρ. 2 του ν. 3852/2010 χρονοδιάγραμμα εκτέλεσής της, το οποίο δεν μπορεί να ταυτίζεται ή να εξαντλείται στη διάρκεια αυτής, αλλά πρέπει να περιέχει αναλυτικό χρονικό προγραμματισμό των επί μέρους δράσεων που απαρτίζουν το αντικείμενο κάθε Υποέργου ξεχωριστά ... Περαιτέρω, επισημαίνεται ότι, προς αποφυγή αμφισβητήσεων κατά την εκτέλεση της σύμβασης, επιβάλλεται τα, εγκριθέντα από τα αρμόδια όργανα των συμβαλλομένων, συμβατικά κείμενα να ταυτίζονται με το ελεγχόμενο-προς υπογραφή σχέδιο σύμβασης. Ενδεικτικά, επισημαίνεται ότι ενώ το εγκριθέν από το Περιφερειακό Συμβούλιο, σχέδιο σύμβασης διαλαμβάνει, μεταξύ άλλων, και ότι «ο Κύριος του έργου πρέπει να διενεργεί τις πληρωµές για το Έργο, καθόσον αφενός αφορά σε πάγια που ανήκουν σε αυτόν, αφετέρου εμπίπτει σε ειδικές διατάξεις περί ΦΠΑ, ιδίας συµµετοχής κ.α.» .., ότι αναλαμβάνει «Την κάλυψη κάθε δαπάνης που απαιτείται για το έργο και δεν αποτελεί δαπάνη που καλύπτεται από Ε.Π.» ..,και ότι «… προκειµένου να δύνανται να αντιστοιχηθούν τα επιµέρους έργα της πράξης στις Προσκλήσεις των Ε.Π. του ΕΣΠΑ 2014-2020 όπως ισχύσουν. (…)Ο Κύριος του έργου καλύπτει εξ ιδίων πόρων κάθε ποσό απαιτούµενης δαπάνης για το Έργο που δεν καλύπτεται από Ε.Π. και βαρύνει σε αυτόν.» .., στο εγκριθέν από το Διοικητικό Συμβούλιο του Ενιαίου Συνδέσμου συμβατικό κείμενο οι προβλέψεις αυτές δεν επαναλαμβάνονται. Αντιστοίχως, το εγκριθέν από το Διοικητικό Συμβούλιο του Ενιαίου Συνδέσμου σχέδιο σύμβασης προβλέπει, στο άρθρο 2, ότι ο κύριος του έργου αναλαμβάνει να διασφαλίσει τη λειτουργία του Έργου μετά την ολοκλήρωσή του «… είτε αναλαμβάνοντας ο ίδιος τη λειτουργία του είτε αναθέτοντας αυτήν σε τρίτο φορέα.» (άρθρο 2.1.), ότι «Ο Φορέας Υλοποίησης στα πλαίσια της οικονομικής διαχείρισης του έργου, μεριμνά για την εξόφληση των παραστατικών, τα οποία έχουν εκδοθεί με στοιχεία οφειλέτη αυτά του Κυρίου του Έργου.» (άρθρο 2.2.) και, στο άρθρο 3, ότι το ποσό του προϋπολογισμού μπορεί να αναπροσαρμοσθεί «… με τη σύμφωνη γνώμη της Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Ε.Π.  …», χωρίς να διαλαμβάνεται κάτι αντίστοιχο από το εγκριθέν από την Περιφέρεια κείμενο. Τέλος, ενόψει του χαρακτήρα των εν λόγω αρμοδιοτήτων, η υλοποίηση των οποίων επιδιώκεται με την ελεγχόμενη σύμβαση .., είναι απαραίτητη η προσκόμιση, μεταξύ άλλων, και στοιχείων σχετικών με το διαδημοτικό ή διαπεριφερειακό χαρακτήρα της προς ένταξη πράξης, καθώς, επίσης, και τη διαχειριστική επάρκεια του Ενιαίου Συνδέσμου.Κατόπιν αυτών, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, εξαιτίας της διαπιστωθείσας ως άνω ουσιώδους νομικής πλημμέλειας, κωλύεται η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου προγραμματικής σύμβασης.