Αποκατάσταση αναχώματος- συμπληρωματική σύμβαση..Με δεδομένα τα ανωτέρω, τα προσκομιζόμενα έγγραφα, την από 9.11.2016 βεβαίωση της Προϊσταμένης του Τμήματος Δομών Περιβάλλοντος της Περιφέρειας ότι οι εργασίες που περιλαμβάνονται στην 1η Σ.Σ.Ε δεν έχουν εκτελεστεί και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι νομίμως περιλήφθησαν στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση οι εργασίες, που αναλυτικά αναφέρονται στον 1ο Α.Π.Ε. Τούτο διότι, οι ως άνω εργασίες αφορούν σε περαιτέρω εκτεταμένες ζημιές, που προκλήθηκαν στα αναχώματα της ως άνω εργολαβίας, κατόπιν έναρξης ισχύος της αρχικής σύμβασης, οι οποίες δεν περιλαμβάνονταν στις εργασίες αποκατάστασης των ζημιών, που προβλέφθηκαν στο πλαίσιο της εργολαβίας αυτής, αλλά κατέστησαν αναγκαίες μεταγενέστερα λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την εκτέλεση του έργου και συγκεκριμένα λόγω των ως άνω νέων πλημμυρών που προκλήθηκαν, εξαιτίας των οποίων, παρατάθηκε η κήρυξη του νομού ... σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, η αποκατάστασή τους, δε, είναι απολύτως αναγκαία για την ολοκλήρωση του έργου «Αποκατάσταση του κυρίως και υπερβλητού αναχώματος …» (βλ. πρ. Ελ Κλιμ. 201/2015 και απόφ. VI Τμημ. 3688/2012).

Συντήρηση, αποκατάσταση αναχωμάτων ποταμού- συμπληρωματική σύμβαση έργου...Με δεδομένα τα ανωτέρω και την από 9.12.2016 βεβαίωση της Προϊσταμένης του Τμήματος Δομών Περιβάλλοντος της ανωτέρω Περιφερειακής Ενότητας ότι οι εργασίες που περιλαμβάνονται στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση δεν έχουν εκτελεστεί, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της σύμβασης αυτής, υπό τον όρο ότι μέχρι και την υπογραφή της θα έχει εγκριθεί η αιτηθείσα με την με αριθ. πρωτ. Η-13004/30.12.2016 αίτηση της αναδόχου εταιρείας παράταση της προθεσμίας περαίωσης των εργασιών της αρχικής σύμβασης, που έληξε στις 31.12.2016.

Κατασκευή εργασιών φράγματος - συμπληρωματική σύμβαση..Με τα δεδομένα αυτά, και εκτός του ότι δεν προσκομίστηκαν ενώπιον του Κλιμακίου οι βεβαιώσεις α) περί έναρξης ή μη εκτέλεσης των εργασιών της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, όπως αυτές περιγράφονται στον 5ο Α.Π.Ε. και β) περί υπογραφής ή μη της ελεγχόμενης 3ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου, στοιχεία που ζητήθηκαν με την ως άνω αναβλητική πράξη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι στην προκειμένη περίπτωση δεν συντρέχουν οι προβλεπόμενες στις ανωτέρω διατάξεις νόμιμες προϋποθέσεις για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης, διότι, ενόψει του ότι οι εργασίες αποδοτικής λειτουργίας των Ε.Ε.Ν. παρασχέθηκαν από 1.12.2015 έως 31.11.2016, για 12 μήνες, το οποίο είναι το προβλεπόμενο από τη διακήρυξη του έργου, χρονικό διάστημα για την παροχή των ως άνω υπηρεσιών, η παροχή των υπηρεσιών αυτών περατώθηκε και το αντικείμενο της σύμβασης έχει εξαντληθεί χωρίς να καταλείπεται περιθώριο για συμπλήρωσή της με πρόσθετες εργασίες. Ειδικότερα, δεν χωρεί η κατάρτιση συμπληρωματικής σύμβασης, δεδομένου ότι, εκτός από τις λοιπές εργασίες που προβλέπονται από τα συμβατικά τεύχη του έργου, οι οποίες περατώθηκαν, όπως περιγράφεται ανωτέρω στις 31.12.2014, ολοκληρώθηκε και η δωδεκάμηνη αποδοτική λειτουργία του έργου, με συνέπεια να έχει ολοκληρωθεί το προβλεπόμενο από τη διακήρυξη του έργου φυσικό αντικείμενο και ο συμβατικός δεσμός του επίμαχου έργου να μην είναι ενεργός, ώστε να δύναται να συναφθεί συμπληρωματική σύμβαση. Ανεξαρτήτως των ανωτέρω, οι ως άνω εργασίες, που αποτελούν το αντικείμενο της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, δεν αποδεικνύεται ότι οφείλονται σε απρόβλεπτες περιστάσεις κατά την τεχνική εκτέλεση του αρχικού έργου, αφού το επικαλούμενο «απρόβλεπτο γεγονός» (καθυστέρηση ολοκλήρωσης διαγωνισμού που προκηρύχθηκε με την 2534/31.5.2015 Διακήρυξη) δεν συνδέεται με την τεχνική εκτέλεση του έργου, αλλά αναφέρεται σε περιστάσεις που είναι άσχετες και δεν συνάπτονται με αυτήν. Πέραν τούτου σημειώνεται ότι αν επιδεικνυόταν η απαιτούμενη επιμέλεια, ο εν λόγω διαγωνισμός θα είχε προκηρυχθεί εγκαίρως και όχι κατά τη λήξη της διάρκειας του έργου «Ύδρευση … από το φράγμα … – Κατασκευή υπολειπομένων εργασιών φράγματος και έργων αγωγών μεταφοράς και Διυλιστηρίων».Κατ’ ακολουθία, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για την εκτέλεση των ανωτέρω συμπληρωματικών εργασιών και, ως εκ τούτου, κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης.

Κατασκευή οδικής σύνδεσης περιοχής...Υπό τα ανωτέρω δεδομένα και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, πρέπει να γίνει δεκτό ότι είναι νόμιμη η σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης, με προσφυγή, κατ’ άρθρο 125 περ. δ΄, στη διαδικασία με διαπραγμάτευση χωρίς δημοσίευση προκήρυξης διαγωνισμού, καθόσον αποδεικνύεται ότι πληρούνται, εν προκειμένω, οι προβλεπόμενες, στις εν λόγω διατάξεις, προϋποθέσεις για τη σύναψη δημόσιας σύμβασης συμπληρωματικών έργων. Όμως, στις δαπάνες της σύμβασης αυτής μη νομίμως συμπεριλαμβάνεται και δαπάνη ποσού 200.000,00 ευρώ για την πληρωμή της εκπόνησης της μελέτης «Αστοχία Ορύγματος από Χ.Θ. 18+150 έως Χ.Θ. 18+400», καθόσον δεν αφορά στις περιλαμβανόμενες στο αντικείμενο της σύμβασης συμπληρωματικές εργασίες και, ως εκ τούτου, δεν μπορεί να πληρωθεί από τις πιστώσεις της.

Βελτίωση τμήματος οδού...Ως προς τις εργασίες σήμανσης, δεν αποδεικνύεται ότι κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων, δηλαδή δεν οφείλονται σε αιφνίδια πραγματικά γεγονότα που δεν ανάγονται στο χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης, τα οποία επηρεάζουν την τεχνική αρτιότητα του έργου και αντικειμενικά δεν μπορούσαν να προβλεφθούν στο στάδιο της μελέτης και να ενταχθούν στον αρχικό προϋπολογισμό του έργου. Αντίθετα, οι εργασίες αυτές ανάγονται σε όλως προβλέψιμα γεγονότα και μάλιστα, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, αποτελούν σφάλματα της αρχικής μελέτης, δοθέντος ότι η ανωτέρω αναφερθείσα στην αιτιολογική έκθεση ανάγκη μείωσης του υφιστάμενου πλάτους ασφάλτου και η κατασκευή μεγαλύτερου ερείσματος, καθώς και η χρήση διαφορετικών τύπων Συστημάτων Αναχαίτισης Οχημάτων (ΣΑΟ), έπρεπε να είχαν προβλεφθεί, εντοπιστεί και ληφθεί υπόψη, με την εκπόνηση της αρχικής μελέτης. Εξάλλου, τυχόν επικινδυνότητες ορισμένων τμημάτων της υφιστάμενης οδού αποτελούν συνθήκες γνωστές στην αναθέτουσα αρχή. Σύμφωνα δε με το .... έγγραφο του μελετητή του έργου (.... Α.Ε.) «Το πρανές του επιχώματος δεν συνιστά εμπόδιο και εκ τούτου δεν απαιτείται κάποιο ελάχιστο πλάτος ερείσματος για να λειτουργήσει το στηθαίο, ούτε η τοποθέτηση βαρέως τύπου στηθαίων (μειωμένου λειτουργικού πλάτους), των οποίων η λειτουργική παραμόρφωση να εξαντλείται εντός του εύρους του ερείσματος» και επομένως,, σύμφωνα με το ως άνω έγγραφο για τον υπάρχοντα δρόμο «δεν τίθεται κατά συνέπεια θέμα ελάχιστου πλάτους ερείσματος», είναι δε «απαραίτητο να τοποθετηθούν στηθαία ασφαλείας λόγω των μεγάλων και απότομων φυσικών πρανών, έντονο ορεινό έδαφος, τύποι στηθαίων N2W4». Τέλος, η επικαλούμενη αύξηση του κυκλοφοριακού φόρτου της οδού, πέραν του ότι έπρεπε να έχει ληφθεί υπόψη κατά τη σύνταξη της αρχικής μελέτης, δεδομένου ότι στην από Μάρτιο 2016 τεχνική περιγραφή αναφέρεται ότι «με την κατασκευή του έργου θα διευκολυνθούν οι μετακινήσεις μεταξύ οικισμών, θα αυξηθεί η ασφάλεια στις μετακινήσεις και θα μειωθεί ο κίνδυνος τροχαίων ατυχημάτων και ο χρόνος διαδρομής», συνιστά συνθήκη προβλέψιμη και αναμενόμενη και δεν δύναται να αποτελέσει, άνευ ετέρου, απρόβλεπτη περίσταση, η οποία δικαιολογεί τη σύναψη της συμπληρωματικής σύμβασης. Οι δε προβαλλόμενοι ισχυρισμοί περί ασφάλειας των χρηστών της οδού δεν δύνανται να δικαιολογήσουν την ανάθεση των εν λόγω εργασιών με τις διατάξεις περί συμπληρωματικών συμβάσεων. Εξάλλου, ο προβαλλόμενος από την αναθέτουσα αρχή ισχυρισμός ότι οι ως άνω εργασίες δεν μπορούν τεχνικά ή οικονομικά να διαχωριστούν από την κύρια σύμβαση, χωρίς να δημιουργήσουν μείζονα προβλήματα, δεν αρκεί για να καταστήσει νόμιμη την υπογραφή της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης εργασιών, αφού για τη νόμιμη κατάρτιση συμπληρωματικής σύμβασης εργασιών, σύμφωνα με τις προαναφερόμενες διατάξεις, απαιτείται, σε κάθε περίπτωση, να συντρέχουν σωρευτικά οι προβλεπόμενες από τις διατάξεις αυτές προϋποθέσεις.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει, αφενός μεν ότι συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις για τη σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης και δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης, κατά το μέρος που περιλαμβάνει: i) τις εργασίες αποστράγγισης και ii) τις εργασίες προστασίας λόγω πτώσεως βράχων (κατά πλειοψηφία), αφετέρου δε ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης, κατά το μέρος που περιλαμβάνει iii) τις εργασίες σήμανσης, κατά τα ανωτέρω εκτιθέμενα.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Να ελέγξει τη νομιμότητα της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου και του σχεδίου σύμβασης του έργου «Εγνατία Οδός: Κατασκευή Σταθμών Διοδίων Παμβώτιδας, Μέστης, Ιεροπηγής και Ευζώνων επί της Εγνατίας Οδού και των καθέτων αυτής Αξόνων (2.2, 15.2, 45.5 και 55.3)»(....)Ενόψει των ανωτέρω και δοθέντος ότι από την υπ΄αριθμ. πρωτ. 38090/15.2.2017 βεβαίωση της Διευθύντριας Συμβάσεων της Αναθέτουσας Αρχής προκύπτει ότι κατά του κύρους του διαγωνισμού δεν εκκρεμούν ενστάσεις, ένδικα βοηθήματα ή μέσα, σε οποιοδήποτε στάδιο, το Κλιμάκιο αποφαίνεται ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου σύμβασης, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα Πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος αυτής.

Κατασκευή πρότυπου δημοτικού γηροκομείου...Υπό τα ανωτέρω δεδομένα και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, πρέπει να γίνει δεκτό ότι είναι νόμιμη η σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης, με προσφυγή, κατ’ άρθρο 28 περ. β΄ του Κ.Δ.Ε., στη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης, καθόσον αποδεικνύεται ότι πληρούνται, εν προκειμένω, οι προβλεπόμενες στο άρθρο 57 παρ. 1 του Κ.Δ.Ε. προϋποθέσεις για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης. Μετά από όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, από τον έλεγχο των υποβληθέντων στο Κλιμάκιο στοιχείων δεν διαπιστώθηκε ότι συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος για προσυμβατικό έλεγχο –με το Φ6στ/2411/7.3.2017 έγγραφο του Δημάρχου ..., σε αντικατάσταση του αρχικώς υποβληθέντος– σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος αυτής.

Επέκταση δικτύου αποχέτευσης- συμπληρωματική σύμβαση..Με δεδομένα τα ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος για έλεγχο σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος αυτής.

Αποχέτευση ακαθάρτων υδάτων-συμπληρωματική σύμβαση:..Με δεδομένα τα ανωτέρω και την 3735/31.1.2017 βεβαίωση του Διευθυντή των Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου … ότι οι εργασίες που περιλαμβάνονται στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση δεν έχουν εκτελεστεί, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της σύμβασης αυτής, υπό τον όρο ότι μέχρι και την υπογραφή της θα εγκριθεί η παράταση της προθεσμίας περαίωσης του έργου, η οποία σημειωτέον έληξε μετά την υποβολή στις 22.12.2016 στο παρόν Κλιμάκιο για προσυμβατικό έλεγχο της συμπληρωματικής σύμβασης και την έκδοση της αναβλητικής Πράξης του Κλιμακίου (22.1.2017).

Επικαιροποίηση ή συμπλήρωση υδραυλικών μελετών...Με αυτά τα δεδομένα και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη υπό στοιχείο ΙΙ της παρούσας, δεν προκύπτει στην υπό κρίση υπόθεση η συνδρομή όλων των σωρευτικά απαιτούμενων από το άρθρο 29 παρ. 1 του ν. 3316/2005 προϋποθέσεων για τη νόμιμη σύναψη της συμπληρωματικής σύμβασης. Ειδικότερα, η εκπόνηση των μελετών (οριστικών υδραυλικών μελετών, τοπογραφικών και περιβαλλοντικών μελετών), που αποτελούν αντικείμενο της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης και αφορούν σε έργα εκβολής του ρέματος … στο … και του ρέματος στους … στην περιοχή του Ελληνικού, καθώς και σε έργα προστασίας πρανών και κοίτης του ρέματος … στο ύψος της οδού … στο …, δεν δύναται να θεωρηθεί ότι δεν μπορεί να διαχωριστεί από την αρχική σύμβαση, ούτε ότι είναι απολύτως αναγκαία για την ολοκλήρωσή της, δεδομένου ότι αφενός μεν η από 14.4.2016 συμφωνία – πλαίσιο (άρθρ. 8 του ν. 3316/2005) είχε ως αντικείμενο τη διενέργεια υδραυλικών, περιβαλλοντικών και τοπογραφικών μελετών σε οποιαδήποτε περιοχή της …, κατόπιν εντολής της Διεύθυνσης Υδραυλικών Έργων (Δ10) της Περιφέρειας, αφετέρου δε στο πλαίσιο αυτής έχουν συναφθεί τρεις (3) επιμέρους συμβάσεις, οι οποίες αφορούν σε διαφορετικά σημεία της … (ρέματα «…» στην περιοχή … του Δήμου …, … του Δήμου …. και … του Δήμου …). Περαιτέρω, δεν αποδεικνύεται η συνδρομή εν προκειμένω απρόβλεπτων, κατά την έννοια που προαναφέρθηκε (βλ. σκέψη υπό στοιχείο ΙΙ.Β της παρούσας), περιστάσεων, οι οποίες κατέστησαν αναγκαία την ελεγχόμενη σύμβαση. Επομένως, η ανάθεση των ως άνω μελετών με προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της κατάρτισης συμπληρωματικής σύμβασης παρίσταται, όπως ορθά κρίθηκε με την προσβαλλόμενη Πράξη, μη νόμιμη, τα δε περί του αντιθέτου προβαλλόμενα είναι απορριπτέα. Εξάλλου, ο ισχυρισμός της αιτούσας ότι συντρέχουν λόγοι δημοσίου συμφέροντος για τη σύναψη της ελεγχόμενης 1ης συμπληρωματικής σύμβασης, οι οποίοι ανάγονται στην ανάγκη άμεσης εκπόνησης των συγκεκριμένων μελετών, προβάλλοντας ότι η δημοπράτησή τους με τις διαδικασίες του ν. 4412/2016 θα επιφέρει καθυστερήσεις, προβλήματα στην αναθέτουσα αρχή και επιπλέον κόστος, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, δοθέντος ότι το δημόσιο συμφέρον εξυπηρετείται προεχόντως με την τήρηση της νομιμότητας στις διαδικασίες ανάθεσης των δημοσίων συμβάσεων (Ε.Σ. Τμ. Μείζ. – Επταμ. Συνθ. 763/2019, VI Τμ. 1605, 2227/2016, 668/2017, 482/2018, 979, 1254/2019).