ΕΣ/ΚΛ.Ζ/166/2019
Τύπος: Νομολογία Ελεγκ. Συνεδρίου
Σύμφωνα με τα γενόμενα δεκτά στη σκέψη 5 της παρούσας, ο όρος 2.2.5. της διακήρυξης περί χρηματοοικονομικής επάρκειας είναι μη νόμιμος, κατά το μέρος που, ειδικώς για τις ενώσεις οικονομικών φορέων, ορίζει ότι το κριτήριο χρηματοοικονομικής επάρκειας (μέσος ετήσιος κύκλος εργασιών των ετών 2015, 2016 και 2017) αφορά σε έκαστο οικονομικό φορέα που συμμετέχει στην ένωση. Ωστόσο, το Κλιμάκιο, συνεκτιμώντας: α) το χαμηλό ζητούμενο ποσό χρηματοοικονομικής επάρκειας (100.000 ευρώ) σε σχέση με την ετήσια προϋπολογιζόμενη δαπάνη της σύμβασης (681.000/3 έτη = 227.000, άνευ Φ.Π.Α.), β) ότι στον όρο 2.2.8 προβλέπεται ότι και οι ενώσεις μπορούν να στηρίζονται σε τρίτους για την πλήρωση κριτηρίων της οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας και γ) ότι εκ των τριών προσφερόντων οι δύο ήταν ενώσεις εταιρειών και δ) ότι δεν έχουν ασκηθεί κατά της διακήρυξης του διαγωνισμού προδικαστικές προσφυγές (βλ. την 2455/22.2.2019 σχετική βεβαίωση του Γενικού Γραμματέα του ΕΔΣΝΑ), κρίνει ότι στην συγκεκριμένη περίπτωση δεν περιορίστηκε υπέρμετρα ο ανταγωνισμός με αποτέλεσμα η εν λόγω πλημμέλεια της διαδικασίας να παρίσταται μη ουσιώδης.Περαιτέρω, σύμφωνα με τον όρο 2.2.6 της διακήρυξης, είχε ορισθεί, ως κριτήριο τεχνικής και επαγγελματικής ικανότητας για την ανάθεση της σύμβασης, ότι οι προσφέροντες έπρεπε να διαθέτουν τον απαιτούμενο εξοπλισμό (διαπιστευμένα εργαστήρια) και τεχνογνωσία για την πραγματοποίηση των εργασιών της σύμβασης που συνίστανται κυρίως σε δειγματοληψίες στους χώρους ευθύνης του ΕΔΣΝΑ και σε αναλύσεις των δειγμάτων. Εναλλακτικώς, ο ως άνω όρος, σε συνδυασμό με τους όρους 2.2.8. (Στήριξη στην ικανότητα τρίτων) και 2.2.9.2. (Β9), παρείχε στους προσφέροντες τη δυνατότητα να στηριχθούν στις ικανότητες τρίτων και συγκεκριμένα να απευθυνθούν σε εταιρείες που διαθέτουν τα απαιτούμενα για τις εργασίες τις σύμβασης διαπιστευμένα εργαστήρια, προς απόδειξη δε της εξασφάλισης των μέσων αυτών απαιτούσε την προσκόμιση των σχετικών συμβάσεων/βεβαιώσεων συνεργασίας. Συνεπώς, εκ των ανωτέρω όρων της διακήρυξης, σε συνδυασμό με όσα έχουν γίνει ερμηνευτικώς δεκτά στη σκέψη 4 της παρούσας, προκύπτει ότι τυχόν χρησιμοποίηση εργαστηρίων τρίτων φορέων για την ανάλυση των δειγμάτων από τους χώρους ευθύνης του ΕΔΣΝΑ συνιστά χρήση εκ μέρους του προσφέροντος δάνειας ικανότητας τρίτου, η οποία συνεπάγεται: α) υποχρέωση δήλωσης στο υποβληθέν ΕΕΕΣ του προσφέροντος περί στήριξής του στις ικανότητες τρίτου, β) υποχρέωση επισύναψης ΕΕΕΣ των τρίτων «δανειστών ικανότητας» και γ) έλεγχο των τελευταίων από την αναθέτουσα αρχή, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 79 του ν. 4412/2016 και στον όρο 2.2.9.2. (Β9) της διακήρυξης. Τούτων δοθέντων, στην συγκεκριμένη περίπτωση, μολονότι η ανάδοχος ένωση έχει προσκομίσει τέσσερα συμφωνητικά συνεργασίας με τρίτους οικονομικούς φορείς προκειμένου να στηριχθεί στην ικανότητά τους (διαπιστευμένα εργαστήρια), ώστε να της ανατεθεί η ελεγχόμενη σύμβαση, δεν δήλωσε στο υποβληθέν ΕΕΕΣ τη στήριξή της σε ικανότητα τρίτων, ούτε βεβαίως προσκόμισε τα σχετικά ΕΕΕΣ των τρίτων «δανειστών ικανότητας», με αποτέλεσμα αυτοί να μην έχουν ελεγχθεί από την αναθέτουσα αρχή, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 79 του ν. 4412/2016 και στον όρο 2.2.9.2. (Β9) της διακήρυξης. Συνεπώς, στη συγκεκριμένη περίπτωση, κατά παράβαση των ανωτέρω διατάξεων νόμου και διακήρυξης, έχουν εμπλακεί εμμέσως στη σύμβαση -και δη για ουσιώδες μέρος αυτής- οικονομικοί φορείς χωρίς να έχουν ελεγχθεί. Η εν λόγω δε πλημμέλεια, αναγόμενη στην εξασφάλιση των συμφερόντων της αναθέτουσας αρχής και σχετιζόμενη με την ομαλή εξέλιξη της σύμβασης, παρίσταται ουσιώδης.
ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/824/2019
Ιστορικό Αναθεωρήσεων (Πιλοτική Εφαρμογή)
Σχετικά Έγγραφα
ΣΤΕ/1612/2022
ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:ανοικτός ηλεκτρονικός διαγωνισμός για την ανάδειξη αναδόχων σε τριάντα επτά (37) Εργολαβίες (Έργα) κατασκευής και συντήρησης δικτύων Διανομής ηλεκτρικής ενέργειας στο σύνολο των διοικητικών περιοχών του ΔΕΔΔΗΕ και τους ΤΚΣΔ/ΔΠΑ και ΤΤΕΔ/ΔΠΝ αυτού, συνολικής προϋπολογισθείσας αξίας 2.400.000.000,00€, πλέον Φ.Π.Α.(....)Δηλαδή, η δήλωση στο ΕΕΕΣ περί στήριξης στην τεχνική και επαγγελματική ικανότητα τρίτου φορέα, η οποία έχει, κατά τη διακήρυξη, συγκεκριμένες έννομες συνέπειες, που συνίστανται στην υποχρέωση εκτέλεσης των εργασιών από τον τρίτο, στην επαγγελματική και τεχνική ικανότητα του οποίου στηρίζονται οι υποψήφιοι, σε συνδυασμό με τη φύση του ΕΕΕΣ, δεν επιτρέπουν να αποδοθεί η επίμαχη δήλωση περί στήριξης στις ικανότητες τρίτου φορέα σε ασάφεια, δυνάμενη να διευκρινισθεί με τη διαδικασία του άρθρου 310 του ν. 4412/2016(....)Επειδή, ενόψει των ανωτέρω, ο ανωτέρω λόγος ακυρώσεως πρέπει να απορριφθεί, εφόσον η άρση της φερομένης ασάφειας του ΕΕΕΣ δεν είναι δυνατή με την απλή εναρμόνιση ή αντιπαραβολή δικαιολογητικών ή των ήδη υποβληθέντων ΕΕΕΣ, αλλά προϋποθέτει την αντικατάσταση του υποβληθέντος από την αιτούσα ΕΕΕΣ του τρίτου οικονομικού φορέα «...-... ΑΕ», κατά το μέρος που περιλαμβάνει δήλωση περί συμμετοχής του ως τρίτου προς στήριξη της τεχνικής και επαγγελματικής ικανότητας της αιτούσας (και) για το επίμαχο Τμήμα 12 «ΔΙΚΤΥΑ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ... ΚΑΙ ...».Απορρίπτει την αίτηση.
ΕΣ/ΚΛ.Ζ/133/2022
ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Να ελέγξει τη νομιμότητα της διαδικασίας ανάθεσης και των σχεδίων συμβάσεων της Περιφέρειας Αττικής για τα τμήματα 1, 2 και 3 του διαγωνισμού με τίτλο «Υπηρεσίες συντήρησης ηλεκτρονικών εγκαταστάσεων φωτεινής σηματοδότησης Ν. Αττικής (2022 – 2024)», προϋπολογιζόμενης δαπάνης 6.451.575 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. και 7.999.953 ευρώ με Φ.Π.Α.(....)η πλημμέλεια που αναφέρεται ανωτέρω υπό (Α), σε σχέση με τα ΕΕΕΣ των αναδόχων των τμημάτων 1 έως 3 του διαγωνισμού και των οικονομικών φορέων στους οποίους αυτοί στηρίζονται για την κάλυψη της ελάχιστης απαιτούμενης τεχνικής ικανότητας, είναι ουσιώδης (βλ. σκέψη 5), ενώ δεν είναι δυνατή, κατά τις οικείες ρυθμίσεις του ν. 4700/2020, η υποβολή ελλείποντος ΕΕΕΣ προσφέροντος το πρώτον κατά τη διαδικασία προσυμβατικού ελέγχου ενώπιον του Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου(....)Κωλύεται η σύναψη των σχεδίων συμβάσεων της Περιφέρειας Αττικής για τα τμήματα 1, 2 και 3 του διαγωνισμού με τίτλο «Υπηρεσίες συντήρησης ηλεκτρονικών εγκαταστάσεων φωτεινής σηματοδότησης Ν. Αττικής (2022 – 2024)».
ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/940/2022.
ΕΣ/ΚΛ.Ε/703/2020
Συντήρηση - αποκατάσταση τεχνικών και λοιπών έργων ρεμάτων και ποταμών...Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει, ως προς τη νομιμότητα της ελεγχόμενης διαδικασίας, τα ακόλουθα: Ο περιλαμβανόμενος στο άρθρο 21 όρος της διακήρυξης, που ορίζει ότι δικαίωμα συμμετοχής στον ελεγχόμενο διαγωνισμό έχουν φυσικά ή νομικά πρόσωπα, ή ενώσεις αυτών, που δραστηριοποιούνται σε έργα κατηγορίας ΥΔΡΑΥΛΙΚΩΝ τάξης 2ης σε Κ/ξια ή 3ης τάξης και άνω του Μ.Ε.ΕΠ., παρίσταται, σύμφωνα με όσα προεκτέθηκαν στη σκέψη ΙΙΙ, αντίθετος προς τη διάταξη του άρθρου 76 του ν.4412/2016, περιορίζοντας ανεπίτρεπτα τον κύκλο των συμμετεχόντων στον διαγωνισμό, εφόσον σε αυτόν δύνανται να συμμετέχουν μόνον εταιρείες που είναι εγγεγραμμένες στην 3η τάξη και άνω του Μ.Ε.ΕΠ. ή, εάν συμμετέχουν με τη μορφή κοινοπραξίας, εταιρείες εγγεγραμμένες στη 2η τάξη του Μ.Ε.ΕΠ.. Συνεπεία δε του όρου αυτού, ο οποίος έρχεται σε αντίθεση και προς τις υποσημειώσεις Ixxi και Ixxxiv της διακήρυξης (οι οποίες αποτελούν διατάξεις του επικαιροποιημένου προτύπου τευχών της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων), αποκλείστηκε μη νομίμως η πρώτη μειοδότρια εταιρεία με μόνη την αιτιολογία ότι δεν ήταν εγγεγραμμένη στην 3η τάξη του Μ.Ε.ΕΠ., χωρίς να εξεταστεί, περαιτέρω, αν πληροί, είτε ατομικώς είτε μέσω της δάνειας εμπειρίας, τις προϋποθέσεις οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας και τεχνικής και επαγγελματικής ικανότητας που τίθενται από τη διακήρυξη (πρβλ Ε.Σ. VI Τμ. 17/2019).
ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/451/2023
Κατασκευή βρεφονηπιακού σταθμού.(...)Επί του λόγου αυτού και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στη σκέψη 8 σε συνδυασμό με όσα αναφέρθηκαν στις σκέψεις 13 και 14, το Δικαστήριο κρίνει τα εξής: (i) Καίτοι το άρθρο 22 της διακήρυξης, επαναλαμβάνοντας τη διατύπωση του άρθρου 19 παρ.2 εδ. γ΄ του ν. 4412/2016 (που δεν εφαρμόζεται επί συμβάσεων έργων) ότι οι απαιτήσεις οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας «αρκεί να ικανοποιούνται από ένα εκ των μελών της ένωσης» δεν αποκλείει από μόνο του το δικαίωμα της τελευταίας να στηριχθεί για την πλήρωση του ως άνω κριτηρίου καταλληλότητας στην οικονομική επάρκεια των μελών της, το ίδιο άρθρο, όπως ερμηνεύθηκε (διευκρινίσθηκε) από την αναθέτουσα αρχή, απέκλεισε το δικαίωμα της ένωσης οικονομικών φορέων να αθροίσει την πιστοληπτική ικανότητα των μελών της, απαιτώντας μόνον ένας οικονομικός φορέας να πληροί αυτοτελώς τις τεθείσες απαιτήσεις οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας. Δοθέντος όμως ότι στον ελεγχόμενο διαγωνισμό συμμετείχαν επτά οικονομικοί φορείς και ενώσεις οικονομικών φορέων και συνεπώς αναπτύχθηκε επαρκής ανταγωνισμός με μεγάλες εκπτώσεις, η πλημμέλεια, που εντοπίζεται στον μη νόμιμο αποκλεισμό της ως άνω συμμετέχουσας ένωσης, θα μπορούσε να αρθεί αν η αναθέτουσα αρχή επαναλάμβανε τη διαδικασία από το σημείο κατά το οποίο εμφιλοχώρησε ο μη νόμιμος αποκλεισμός της.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω η κρινόμενη προσφυγή πρέπει να απορριφθεί στο σύνολό της ως αβάσιμη.Για τους λόγους αυτούς Απορρίπτει την από 13.2.2023 προσφυγή του Δήμου ...Δεν ανακαλεί την 51/2023 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1281/2023
Υπηρεσίες συντήρησης ηλεκτρονικών εγκαταστάσεων φωτεινής σηματοδότησης.(...)Υπό τα δεδομένα αυτά, πλημμελώς έγινε δεκτός ο οικείος ισχυρισμός της παρεμβαίνουσας εταιρείας από την Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ., της οποίας η προσβαλλόμενη απόφαση καθίσταται κατά τούτο ακυρωτέα», ήτοι κατά λογική αναγκαιότητα, κατά το σκέλος με το οποίο έγινε δεκτό από την ΕΑΔΗΣΥ ότι η ήδη προσφεύγουσα και ο τρίτος οικονομικός φορέας …. όφειλαν να δηλώσουν στο ΕΕΕΣ ότι ο τελευταίος φέρει την ιδιότητα του υπεργολάβου και το ποσοστό της υπεργολαβίας (άρθρα 58 του ν. 4412/2016 και 2.2.8.2. για την υπεργολαβία, σε συνδυασμό με τα άρθρα 2.2.9, 2.2.9.1. και 2.4.6 της διακήρυξης). Επομένως, με την εν λόγω απόφαση του Διοικητικού Εφετείου ούτε κρίθηκε ούτε ήταν αναγκαίο να κριθεί είτε ως κύριο είτε ως παρεμπίπτον ζήτημα το μη εισφερθέν ενώπιόν του όλως διακριτό διοικητικής φύσεως νομικό και πραγματικό ζήτημα της σχέσης μεταξύ της προσφεύγουσας και των στελεχών που πρότεινε ο .. ήτοι της .. και .., δηλαδή εάν οι τελευταίοι αποτελούν «τρίτους» σε σχέση με αυτήν και έπρεπε να υποβληθεί και ως προς αυτούς ΕΕΕΣ και δικαιολογητικά κατακύρωσης, ζήτημα που αναδείχθηκε ως ουσιώδης πλημμέλεια με την προσβαλλόμενη 437/2023 Πράξη του Κλιμακίου και αφορά σε άλλο λόγο αποκλεισμού (βλ. σκέψη 21 της Πράξης του Κλιμακίου και άρθρα 78 του ν. 4412/2016 και 2.2.8.1. της διακήρυξης για τη δάνεια εμπειρία, σε συνδυασμό με τα άρθρα 2.2.9, 2.2.9.1, 2.4.6 και 3.2 αυτής), επί του οποίου αποφάνθηκε αποκλειστικά η ΕΑΔΗΣΥ με το πρώτο και μη προσβληθέν ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου σκέλος της Σ55/2022 απόφασης της. Κατόπιν αυτών, νομίμως έκρινε το Κλιμάκιο ότι ως προς την συγκεκριμένη πλημμέλεια δεν δεσμευόταν από το δεδικασμένο της ως άνω 1002/2023 απόφασης του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών. Άλλο δε είναι το ζήτημα εάν το Κλιμάκιο θα έπρεπε, συνεκτιμωμένων των σχετικών κρίσεων της ΕΑΔΗΣΥ και χωρίς να δεσμεύεται από αυτήν (βλ. την απόφαση 940/2022 απόφαση του παρόντος Τμήματος που επικύρωσε την σχετική ερμηνεία του Κλιμακίου και ΕλΣυνΟλ 310/2022, ΣτΕ 28, 29 και 30/2020) αλλά και ενόψει της θετικής για την προσφεύγουσα δικαστικής έκβασης της υπόθεσης, να εξετάσει αφενός τον βαθμό σαφήνειας της οικείας ρήτρας της διακήρυξης (βλ. άρθρο 73 παρ. 4 του ν. 4820/2021 για την επιρροή του βαθμού σαφήνειας των κανόνων στο ερμηνευτικό περιθώριο εκτίμησης των ελεγχόμενων φορέων), ως προς την έννοια του «τρίτου» φορέα και το εύρος των προσώπων που έχουν υποχρέωση υποβολής ΕΕΕΣ και δικαιολογητικών κατακύρωσης και κατά πόσον η τυχόν ασάφεια και η εξαιτίας αυτής αρνητική κρίση του Κλιμακίου για την υπογραφή του σχεδίου συμβάσεως θα λειτουργούσε σε βάρος της προσφεύγουσας και υπέρ του συνυποψηφίου της, συναφώς δε και το ενδεχόμενο υποχρεωτικής εφαρμογής από την αναθέτουσα αρχή του άρθρου 102 του ν. 4412/2016 περί συμπλήρωσης των ελλείψεων του ΕΕΕΣ των υπόχρεων σε υποβολή τους, υπό όρους διαφάνειας και ίσης μεταχείρισης των διαγωνιζομένων (βλ. αποφ. ΔΕΕ της 7.9.2021, C- 927/19, «Klaipėdos regiono atliekų tvarkymo centras» UAB», σκ. 93 και κατ’ αναλογίαν, της 29.3.2012, C- 599/10, SAG ELV Slovensko κ.λπ., σκ. 40, της 10.10.2013, C- 336/12, Manova, σκ. 36 και 40, και της 28.2.2018, C‑523/16 και C‑536/16, MA.T.I. SUD και Duemme SGR, σκ. 51 και 52).Για τους λόγους αυτούς Δέχεται την από 14.8.2023 προσφυγή ανάκλησης της εταιρείας με την επωνυμία «..».Ανακαλεί την 437/2023 πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
ΑΕΠΠ/215/2020
Στέγαση φοιτητών πανεπιστημίου...Σε αντίθεση δε με όσα ο πρώτος προσφεύγων δια της παρέμβασης του προβάλλει, ο δεύτερος προσφεύγων ουδόλως συνομολογεί ότι δια των ως άνω φορολογικών εντύπων ο πρώτος προσφεύγων απέδειξε την πλήρωση του οικείου κριτηρίου. Εξάλλου, ασχέτως όλων των ανωτέρω, ο ως άνω όρος 2.2.9.1 της διακήρυξης προέβλεπε ειδικό προς προκαταρκτική, κατά την υποβολή, προσφοράς αποδεικτικό μέσο ως προς την πλήρωση του συνόλου των κριτηρίων επιλογής, ήτοι το ΕΕΕΣ, το οποίο μάλιστα αποτελούσε επί ποινή αποκλεισμού, κατά τον όρο 2.4.3.1.α στοιχείο της προσφοράς και δη του υπο-φακέλου δικαιολογητικών συμμετοχής και άρα, προφανώς δεν αρκούσε η ελλιπής υποβολή του ούτε η τυχόν συνδυαστική συμπλήρωση του δια στοιχείων της τεχνικής προσφοράς, που εξάλλου δεν συνιστούν, όπως κατά νόμο ισχύει για το ΕΕΕΣ, υπεύθυνη δήλωση. Αλλά αντίθετα, η πλήρης συμπλήρωση του προς απόδειξη πλήρωσης των κριτηρίων επιλογής και της μη συνδρομής λόγων αποκλεισμού, τόσο όσον αφορά τον προσφέροντα, όσο και τυχόν τρίτο στις ικανότητες του οποίου ο τελευταίος στηρίζεται ή και μη παρέχοντος στήριξη, υπεργολάβου με ποσοστό εκτέλεσης άνω του 30%, κατ΄ άρ. 131 παρ. 6 Ν. 4412/2016, αποτελούσε προϋπόθεση πληρότητας των δικαιολογητικών συμμετοχής και άρα, επί ποινή αποκλεισμού όρο. Άρα, η προσφορά του πρώτου προσφεύγοντος ήταν και προς τούτο απορριπτέα κατά τους ιδρύοντες λόγους αποκλεισμού όρους 2.4.6.α (με παραπομπή και στον όρο 2.4.3), 2.4.6.β (αφού η μη υποβολή απαιτούμενου ΕΕΕΣ, η ελλιπής συμπλήρωση και υποβολή του και η μη δι’ αυτού απόδειξη πλήρωσης κριτηρίων επιλογής και μη συνδρομής λόγων αποκλεισμού συνιστούν ουσιώδεις ελλείψεις που δεν δύνανται να καλυφθούν, δια κατ’ άρ. 102 Ν. 4412/2016, διευκρινίσεων, βλ. ενδεικτικά, Απόφαση ΑΕΠΠ 89/2017) και 2.4.6.θ της διακήρυξης. Περαιτέρω, σε αντίθεση με όσα ο πρώτος προσφεύγων επικαλείται δια της παρέμβασης του, βλ. και αμέσως προηγούμενη σκέψη, ουδεμία αρχή αναλογικότητας και επιλογής ηπιότερων μέσων υφίσταται στο πλαίσιο των διαδικασιών ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων, κατά την οποία δύναται να διασωθεί κατά την αξιολόγηση προσφορά, η οποία τελεί σε ουσιώδη έλλειψη και δη τη μη προσήκουσα, κατά τα οριζόμενα εκ του νόμου και της διακήρυξης αποδεικτικά μέσα, απόδειξη των επί ποινή αποκλεισμού προσόντων των διαγωνιζομένων. Αντίθετα, κατ’ άρ. 102 παρ. 3-4 Ν. 4412/2016, αποκλείεται η δυνατότητα διευκρινίσεων και συμπληρώσεων, όταν αυτή οδηγεί στην το πρώτον υποβολή νέων στοιχείων και πληροφοριών που έπρεπε εξαρχής να έχουν υποβληθεί ή παρασχεθεί με την προσφορά, αλλά οι διευκρινίσεις επιτρέπονται μόνο προς αποσαφήνιση ή διόρθωση προδήλων τυπικών σφαλμάτων επί στοιχείων και πληροφοριών που ήδη έχουν υποβληθεί με την προσφορά, διαφορετική δε ερμηνεία θα προσέκρουε και στις αρχές της διαφάνειας, της ίσης μεταχείρισης και της τυπικότητας και θα συνιστούσαν απαγορευμένη κατά τις ως άνω διατάξεις ευνοϊκή μεταχείριση του καλούμενου προς διευκρίνιση οικονομικού φορέα, εις βάρος των λοιπών μετεχόντων. Συνεπώς, και ο δεύτερος λόγος της πρώτης προσφυγής πρέπει να γίνει δεκτός και δη, και τούτος μόνος του αρκεί για τον αποκλεισμό της προσφοράς του πρώτου προσφεύγοντος. Επομένως, η δεύτερη προσφουγή πρέπει να γίνει δεκτή κατ’ αμφότερους τους λόγους της, έκαστος εκ των οποίων μόνος του αρκούσε για την απόρριψη της προσφοράς του πρώτου προσφεύγοντος, ούτως ή άλλως. Κατ’ αποτέλεσμα, η προσβαλλομένη προκύπτει ως μη νόμιμη και ακυρωτέα, καθ’ ο μέρος έκρινε ως αποδεκτή την προσφορά του τελευταίου.
ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ-ΕΠΤΑΜ.ΣΥΝΘ/1264/2019
Παροχή υπηρεσιών:..ζητείται η αναθεώρηση της 824/2019 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Από τα προεκτεθέντα συνάγεται ότι το συμβατικό αντικείμενο αφορά σε επιστημονικές υπηρεσίες τεχνικού - περιβαλλοντικού συμβούλου, οι οποίες προσφέρονται από οικονομικούς φορείς των οικείων επιστημονικών κλάδων. Τμήμα των υπηρεσιών αυτών σχετίζεται με τη χρήση των αποτελεσμάτων εξειδικευμένων εργαστηριακών αναλύσεων, οι οποίες κατά το άρθρο 2.2.6 της διακήρυξης μπορούσαν, εναλλακτικά, να πραγματοποιηθούν σε διαπιστευμένο από τον Εθνικό Φορέα Διαπίστευσης (...) εργαστήριο, οπότε στην περίπτωση αυτή ο υποψήφιος οικονομικός φορέας όφειλε να προσκομίσει σχετικές βεβαιώσεις συνεργασίας.Ενόψει της ειδικότητας του ως άνω όρου της διακήρυξης και της ταυτόσημης ερμηνείας του τόσο από την αναθέτουσα αρχή, όσο και από τους ενδιαφερόμενους, όλοι οι συμμετασχόντες οικονομικοί φορείς υπέβαλαν τις ζητούμενες βεβαιώσεις συνεργασίας με τα διαπιστευμένα εργαστήρια. Η βάση συνεργασίας με τα δηλωθέντα διαπιστευμένα εργαστήρια συνίσταται στη χρήση των αποτελεσμάτων των αναλύσεων από τον ανάδοχο οικονομικό φορέα για την υλοποίηση του σχετικού τμήματος των συμβατικών υπηρεσιών, η δε ευθύνη της διαχείρισης και επεξεργασίας των αναλύσεων παραμένει αποκλειστικά στο πεδίο του. Ως εκ τούτου ο προεκτεθείς όρος της διακήρυξης δεν έρχεται σε αντίθεση με το άρθρο 78 παρ. 1 του ν. 4412/2016, κατά τους ορισμούς του οποίου η “δάνεια εμπειρία” συνεπάγεται τη χρήση από τον δανειζόμενο πόρων και μέσων τρίτης επιχειρηματικής δομής, προκειμένου να εκτελέσει ο ίδιος (δανειζόμενος) τη σύμβαση. Με την ερμηνευτική αυτή εκδοχή, η οποία συνάδει με το αντικείμενο της εξεταζόμενης σύμβασης, δεν συνέτρεχε υποχρέωση των συμμετασχόντων οικονομικών φορέων προς υποβολή χωριστού ΕΕΕΣ για τα συνεργαζόμενα εργαστήρια, αλλά αρκούσε η προσκομιδή των σχετικών συμβάσεων - βεβαιώσεων συνεργασίας. Η γνώμη, όμως, αυτή δεν ίσχυσε.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η αίτηση αναθεώρησης και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να απορριφθούν.
ΕΣ/ΚΛ.Ζ/437/2023
Υπηρεσίες συντήρησης ηλεκτρονικών εγκαταστάσεων φωτεινής σηματοδότησης-Δάνεια εμπειρία: 1. Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι συντρέχουν οι ακόλουθες πλημμέλειες, ως προς τις οποίες δεν έχει παραχθεί δεδικασμένο, όπως προκύπτει από τις προπαρατεθείσες κρίσεις του Διοικητικού Εφετείου στην 1002/2023 απόφασή του: Τα φυσικά πρόσωπα που δηλώθηκαν από την ανάδοχο του Τμήματος 4, ως επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό για την κάλυψη των ελάχιστων απαιτήσεων τεχνικής ικανότητας του άρθρου 2.2.6 περ. Β.1.4, Β.2.4, Β.2.4.1 και Β.2.4.2 της διακήρυξης, ήτοι η …. και ο…., αποτελούν τρίτους - δανείζοντες οικονομικούς φορείς κατά την έννοια του άρθρου 78 του ν. 4412/2016 και του άρθρου 2.2.8.1 της διακήρυξης. Τούτο, διότι τα ανωτέρω φυσικά πρόσωπα, χωρίς να είναι υπάλληλοι ή διευθυντικά στελέχη της αναδόχου ή του τρίτου-δανείζοντος «….», δεσμεύτηκαν με υπεύθυνες δηλώσεις τους να παρέχουν σε αυτούς την τεχνική ικανότητα και εμπειρία, που δεν διέθεταν αυτοδυνάμως ούτε η ανάδοχος ούτε ο δανείζων αυτήν τεχνική και επαγγελματική ικανότητα οικονομικός φορέας, προκειμένου να καλύψουν τις σχετικές απαιτήσεις της διακήρυξης για το τμήμα 4. Η ιδιότητα δε των ανωτέρω ως φυσικών προσώπων, ο τρόπος παροχής της συνδρομής τους (μέλη της ομάδας παροχής υπηρεσιών της αναδόχου) και η μορφή της δέσμευσής τους προς τον δανείζοντα τεχνική ικανότητα ....... (υπεύθυνη δήλωση) και μέσω αυτού προς την δανειζόμενη ανάδοχο, δεν ασκούν επιρροή ως προς τον χαρακτηρισμό τους ως τρίτων – δανειζόντων οικονομικών φορέων (βλ. και ΕλΣυν Ολ. 310/2022, Τμ. Μείζ.- Επτ. Συνθ. 1264/2019). Κατά συνέπεια, η ανάδοχος και ο «…» θα έπρεπε να δηλώσουν στα ΕΕΕΣ, που συνυπέβαλαν με τα δικαιολογητικά συμμετοχής τους, ότι στηρίζονται στις ικανότητες των ανωτέρω φυσικών προσώπων και να συνυποβάλλουν ξεχωριστό ΕΕΕΣ για καθένα από αυτά στα οποία στηρίζονται, σύμφωνα με τα άρθρα 2.2.8.1, 2.2.9 και 2.2.9.1 της διακήρυξης. Περαιτέρω, για τα ίδια φυσικά πρόσωπα, εφόσον αποτελούν τρίτους - δανείζοντες οικονομικούς φορείς για την κάλυψη των ελάχιστων απαιτήσεων τεχνικής ικανότητας από την ανάδοχο, θα έπρεπε να υποβληθούν τα δικαιολογητικά κατακύρωσης των άρθρων 2.2.9 και 2.2.9.2 περ. Α της διακήρυξης, προκειμένου να ελεγχθεί η συνδρομή ή μη των όρων αποκλεισμού του άρθρου 2.2.3 της διακήρυξης. Οι πλημμέλειες αυτές, κατά την κρίση του Κλιμακίου, παρίστανται ουσιώδεις (βλ. σκέψεις 5 και 16). Περαιτέρω, δεδομένου ότι για το Τμήμα 4 του διαγωνισμού συμμετείχαν στην οικεία διαδικασία δύο οικονομικοί φορείς, δεν είναι δυνατό να παρασχεθεί εν προκειμένω η δυνατότητα που αναγνωρίστηκε στην Αναθέτουσα Αρχή με την προαναφερθείσα 940/2022 απόφαση του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου (βλ. σκέψη 16 της παρούσας), καθώς τούτο θα συνιστούσε παραβίαση των αρχών της ίσης μεταχείρισης των διαγωνιζομένων και του ανταγωνισμού. ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1281/2023
ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ(Δ΄ ΔΙΑΚΟΠΩΝ)/1243/2021
Παροχή υπηρεσιών καθαριότητας των κτιριακών εγκαταστάσεων: ζητείται η ανάκληση της 272/2021 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου Με την προσφυγή και την παρέμβαση προβάλλεται ότι, οι διαπιστωθείσες με την προσβαλλόμενη πράξη πλημμέλειες δεν είναι ουσιώδεις, δεδομένου ότι κατά των σχετικών όρων και προβλέψεων της διακήρυξης, δεν υποβλήθηκαν ενστάσεις και προσφυγές, ούτε εξαιτίας τους επλήγη η αντικειμενική ακεραιότητα της διαγωνιστικής διαδικασίας. Ο λόγος αυτός ανάκλησης είναι απορριπτέος ως αβασιμος δεδομένου ότι οι προαναφερόμενες πλημμέλειες της διαγωνιστικής διαδικασίας, πλήττουν, για τους ειδικότερους λόγους που προαναφέρθηκαν, την αντικειμενική ακεραιότητα της διαγωνιστικής διαδικασίας, και ιδίως τις αρχές της διαφάνειας, της ισότητας των μερών και του υγιούς ανταγωνισμού. Η μη υποβολή ενστάσεων και προσφυγών κατά των κρίσιμων όρων της διακήρυξης, δεν συνιστά αυτοτελώς λόγο που καθιστά τις εν λόγω πλημμέλειες μη ουσιώδεις, λόγω της φύσης του ασκούμενου από το Ελεγκτικό Συνέδριο, ελέγχου νομιμότητας της διαγωνιστικής διαδικασίας, που αποβλέπει στη θεραπεία της αντικειμενικής ακεραιότητας των διαγωνιστικών διαδικασιών. Αυτό έχει ως συνέπεια να διατυπώνεται αρνητική κρίση ως προς την υπογραφή ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης, σε κάθε περίπτωση που διαπιστώνονται πλημμέλειες που πλήττουν τις αρχές της διαφάνειας, της ισότητας των μερών και του υγιούς ανταγωνισμού, επί των οποίων στηρίζεται το σύνολο της οικείας νομοθεσίας, ανεξαρτήτως της υποβολής διοικητικών ή δικαστικών προσφυγών από τους ενδιαφερόμενους.Δεν ανακαλεί την 272/2021 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
ΕΑΔΗΣΥ/1233/2022
ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Επειδή, σε συνέχεια της προηγούμενης σκέψης και για τους λόγους που αναλυτικά παρατίθενται σε αυτή, βασίμως υποστηρίζει η προσφεύγουσα ότι, η απλή αναφορά στο Μέρος ΙΙ - Α του ΕΕΕΣ από τον παρεμβαίνοντα του αριθμού μητρώου και της βεβαίωσης εγγραφής του στο ΜΕΕΠ δεν δύναται να εκληφθεί ως η προσήκουσα προαπόδειξη όλων των κριτηρίων επιλογής. Περαιτέρω και ειδικότερα όσον αφορά την απαίτηση προαπόδειξης του ανεκτέλεστου υπολοίπου εργολαβικών συμβάσεων ως στοιχείου της απαιτούμενης οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας, οι ισχυρισμοί Αριθμός απόφασης: 1233 / 2022 17 της προσφεύγουσας, ότι δηλαδή η απλή μνεία στο ΕΕΕΣ του παρεμβαίνοντος ότι «το ανεκτέλεστο υπόλοιπο των εργολαβικών συμβάσεων του δεν υπερβαίνει τα ανώτατα επιτρεπτά όρια που ορίζονται στο άρθρο 20 παρ. 4 του ν. 3669/2008 όπως ισχύει» δεν αρκεί, καθώς, ρητώς, η οικεία διακήρυξη απαιτεί την αναγραφή του ακριβούς ποσού του ανεκτέλεστου, πρέπει να γίνουν δεκτοί ως βάσιμοι. Και τούτο διότι η ως άνω έλλειψη στη συμπλήρωση του ΕΕΕΣ του παρεμβαίνοντος δεν μπορεί να αναπληρωθεί αφενός μεν ούτε από τη δήλωση περί ακρίβειας και ορθότητας των επικαλούμενων στοιχείων που περιλαμβάνεται στο Μέρος V του υποβληθέντος ΕΕΕΣ, ούτε από τη γενική δήλωση του Μέρους ΙΙ περίπτωση δ ότι η εγγραφή στους καταλόγους καλύπτει τα κριτήρια επιλογής, που εν προκειμένω μάλιστα κατά τα ως άνω κριθέντα, είναι εσφαλμένη. Και τούτο διότι στην υπόψη διακήρυξη ορίζεται ρητώς ότι απαιτείται η προαπόδειξη της πλήρωσης του κριτηρίου που αναφέρεται στη μη υπέρβαση των ανωτάτων επιτρεπόμενων ορίων ανεκτέλεστου υπολοίπου εργολαβικών συμβάσεων με τη ρητή δήλωση του υποψηφίου στο ΕΕΕΣ (βλ. ad hoc ΔΕφ Κομ. 49/2018). Σημειώνεται δε ότι ο ισχυρισμός της αναθέτουσας αρχής στην έκθεση των απόψεων της ότι «Η Ε.Δ. έκρινε ότι ο εν λόγω οικ. φορέας απέδειξε σε προκαταρκτικό στάδιο ότι πληροί τις προϋποθέσεις συμμετοχής στο διαγωνισμό και ότι δεν πρέπει να απορριφθεί η προσφορά του. Σε κάθε περίπτωση η προσκόμιση της υπεύθυνης δήλωσης περί ανεκτέλεστου, εξετάζεται εκτενώς από την Επιτροπή Διαγωνισμού στο επόμενο στάδιο του διαγωνισμού, που αφορά την προσκόμιση των δικαιολογητικών κατακύρωσης του προσωρινού αναδόχου, τόσο κατά το χρόνο υποβολής προσφορών, όσο και κατά το χρόνο υποβολής των δικαιολογητικών κατακύρωσης. Με το σκεπτικό της προσφυγής όλοι οι οικονομικοί φορείς που υποβάλλουν προσφορά, πρέπει εκ των προτέρων να υποβάλλουν δικαιολογητικά που ζητούνται σε μεταγενέστερη φάση του διαγωνισμού, μόνο από τον προσωρινό ανάδοχο.» είναι απορριπτέοι ως αβάσιμοι και ερειδόμενοι σε εσφαλμένη αφετηρία. Και τούτο διότι η εν λόγω δήλωση περί ανεκτέλεστου προβλέπεται στο κανονιστικό πλαίσιο της διακήρυξης, όφειλε συνεπώς ο παρεμβαίνων και κατά τα ανωτέρω ορισθέντα, στο ΕΕΕΣ του, να προβεί σε ακριβή αναφορά του ποσού (ανεκτέλεστου υπολοίπου). Επομένως, εκ των ανωτέρω συνάγεται ότι η αναθέτουσα αρχή έπρεπε, κατά δέσμια αρμοδιότητα αυτής, να αποκλείσει την προσφορά του Αριθμός απόφασης: 1233 / 2022 18 παρεμβαίνοντος λόγω παράλειψης προαπόδειξης δια του υποβληθέντος ΕΕΕΣ (και) της πλήρωσης του κριτηρίου του όρου 22.Γ της οικείας διακήρυξης περί μη υπέρβασης των ανωτάτων επιτρεπόμενων ορίων ανεκτέλεστου υπολοίπου εργολαβικών συμβάσεων, κατά παράβαση των προβλεπόμενων στον όρο 23.5 της διακήρυξης.