Δημιουρία δικτύου  ΑΜΕΑ...Με δεδομένα τα ανωτέρω και σε συνδυασμό με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, κρίνεται ότι μη νομίμως ο προϋπολογισμός μελέτης του ελεγχόμενου έργου, το οποίο δημοπρατήθηκε με το σύστημα των επιμέρους ποσοστών έκπτωσης, περιέλαβε μόνο μία ομάδα εργασιών (ΕΠΙΣΤΡΩΣΕΙΣ ΔΑΠΕΔΩΝ) με δεκαεπτά (17) είδη εργασιών, χωρίς περαιτέρω ομαδοποίηση αυτών σε υποομάδες και προσφορά επιμέρους ποσοστού έκπτωσης κατά υποομάδα, αντίστοιχα προς το εφαρμοστέο σύστημα δημοπράτησης. Και τούτο, ειδικότερα, διότι, λόγω της μη περαιτέρω ανάλυσης του προϋπολογισμού σε υποομάδες, το εφαρμοσθέν στο ελεγχόμενο έργο σύστημα υποβολής προσφορών μετετράπη αυτομάτως σε αυτό του ενιαίου ποσοστού έκπτωσης, γεγονός που συνιστά ουσιώδη πλημμέλεια της διενεργηθείσας διαγωνιστικής διαδικασίας, αφού η προϋπολογιζόμενη του έργου δαπάνη υπερβαίνει κατά πολύ το οριζόμενο στο άρθρο 125 παρ. 1 του ν.4412/2016 όριο των 60.000 ευρώ, μέχρι του οποίου είναι δυνατή η εφαρμογή του επίμαχου συστήματος. Άλλωστε, η ένταξη όλων των επιμέρους προβλεπόμενων ειδών εργασιών σε μία (1) ομάδα καθιστά δυσχερή (αν όχι ανέφικτο) τον έλεγχο της διαχείρισης των επί έλασσον δαπανών, σύμφωνα με όσα ορίζονται τόσο στο άρθρο 156 παρ. 3 του ν.4412/2016, όσο και στην οικεία διακήρυξη (άρθρο 11.3), ενδέχεται δε να οδηγήσει σε μη νόμιμες τροποποιήσεις του προϋπολογισμού του έργου και, ειδικότερα, σε μη νόμιμες αυξομειώσεις των προϋπολογισθεισών για τα επιμέρους είδη εργασιών δαπανών, μέσω της μείωσης ορισμένων εξ αυτών και, παράλληλα, μέσω της υπέρβασης των προβλεπόμενων για άλλα είδη εργασιών δαπανών, πέραν των ποσοστιαίων ορίων που τίθενται με το άρθρο 11.3 της διακήρυξης. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, συντρέχει νόμιμος λόγος για τον οποίο κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης.

Επέκταση και αναβάθμιση δικτύου ηλεκτροφωτισμού...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (σκ. 3), το Κλιμάκιο κρίνει ότι, στο μέτρο που, για τη δημοπράτηση του ελεγχόμενου έργου, ως σύστημα υποβολής προσφορών είχε προβλεφθεί από τη διακήρυξη αυτό των επιμέρους ποσοστών έκπτωσης κατά ομάδες τιμών ομοειδών εργασιών του άρθρου 95 παρ. 2 περ. α του ν.4412/2016, μη νομίμως ο προϋπολογισμός μελέτης αυτού περιέλαβε μόνον μία (1) ομάδα (της κατηγορίας Οδοφωτισμός και Ηλεκτρομηχανολογικές εργασίες κατ’ ουσία), χωρίς περαιτέρω ομαδοποίηση αυτών σε δύο (2) υποομάδες, όπως προβλέπει το άρθρο 4 της ΔΝΣγ/οικ.38107/ΦΝ466/22.3.2017 υπουργικής απόφασης. Και τούτο διότι, όπως έχει κριθεί (Ε.Σ. VI Τμ. 1286/2018, 16/2019), με τον τρόπο αυτό και δη με τη μη περαιτέρω ανάλυση του προϋπολογισμού σε υποομάδες, το εφαρμοσθέν στο ελεγχόμενο έργο σύστημα υποβολής προσφορών μετετράπη αυτομάτως σε αυτό του ενιαίου ποσοστού έκπτωσης, γεγονός που συνιστά ουσιώδη πλημμέλεια της διενεργηθείσας διαγωνιστικής διαδικασίας, καθόσον, αφενός η προϋπολογιζόμενη του έργου δαπάνη υπερβαίνει κατά πολύ το οριζόμενο στο άρθρο 125 παρ.1 του ν.4412/2016 όριο των 60.000 ευρώ, μέχρι του οποίου είναι δυνατή η εφαρμογή του επίμαχου συστήματος, αφετέρου η ένταξη όλων των επιμέρους προβλεπόμενων ειδών εργασιών σε μία (1) ομάδα καθιστά δυσχερή (αν όχι ανέφικτο) τον έλεγχο της διαχείρισης των επί έλασσον δαπανών, σύμφωνα με όσα ορίζονται τόσο στο άρθρο 156 παρ. 3 του ν.4412/2016, όσο και στην οικεία διακήρυξη (άρθρο 11.3), ενδέχεται δε να οδηγήσει σε μη νόμιμες τροποποιήσεις του προϋπολογισμού του έργου και, ειδικότερα, σε μη νόμιμες αυξομειώσεις των προϋπολογισθεισών για τα επιμέρους είδη εργασιών δαπανών, μέσω της μείωσης ορισμένων εξ αυτών και, παράλληλα, μέσω της υπέρβασης των προβλεπόμενων για άλλα είδη εργασιών δαπανών, πέραν των ποσοστιαίων ορίων που τίθενται με το άρθρο 11.3 της διακήρυξης. Η ως άνω διαπιστωθείσα πλημμέλεια καθιστά μη σύννομη την υποκείμενη διαγωνιστική διαδικασία στο σύνολό της και συνιστά διακωλυτικό λόγο σύναψης της οικείας σύμβασης,

Εκτέλεση έργου- έλεγχος νομιμότητας:..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 2 της παρούσας, το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι, στο μέτρο που, για τη δημοπράτηση του ελεγχόμενου έργου, ως σύστημα υποβολής προσφορών είχε προβλεφθεί από τη διακήρυξη αυτό των επιμέρους ποσοστών έκπτωσης κατά ομάδες τιμών ομοειδών εργασιών του άρθρου 95 παρ. 2 περ. α΄ του ν.4412/2016, μη νομίμως ο προϋπολογισμός μελέτης αυτού περιέλαβε μόνον μία (1) ομάδα (ΑΦΑΛΤΙΚΑ) με πέντε (5) είδη εργασιών, χωρίς περαιτέρω ομαδοποίηση αυτών σε δύο (2) υποομάδες, όπως προβλέπει το άρθρο 4 της ΔΝΣγ/οικ.38107/ΦΝ466/22.3.2017 υπουργικής απόφασης. Και τούτο διότι, όπως έχει κριθεί (Ε.Σ. VI Τμ. 1286/2018), με τον τρόπο αυτό και δη με τη μη περαιτέρω ανάλυση του προϋπολογισμού σε υποομάδες, το εφαρμοσθέν στο ελεγχόμενο έργο σύστημα υποβολής προσφορών μετετράπη αυτομάτως σε αυτό του ενιαίου ποσοστού έκπτωσης, γεγονός που συνιστά ουσιώδη πλημμέλεια της διενεργηθείσας διαγωνιστικής διαδικασίας, καθόσον, αφενός η προϋπολογιζόμενη του έργου δαπάνη υπερβαίνει κατά πολύ το οριζόμενο στο άρθρο 125 παρ.1 του ν.4412/2016 όριο των 60.000 ευρώ, μέχρι του οποίου είναι δυνατή η εφαρμογή του επίμαχου συστήματος, αφετέρου δε η ένταξη όλων των επιμέρους προβλεπόμενων ειδών εργασιών σε μία (1) ομάδα καθιστά δυσχερή (αν όχι ανέφικτο) τον έλεγχο της διαχείρισης των επί έλασσον δαπανών, σύμφωνα με όσα ορίζονται τόσο στο άρθρο 156 παρ. 3 του ν.4412/2016, όσο και στην οικεία διακήρυξη (άρθρο 11.3), ενδέχεται δε να οδηγήσει σε μη νόμιμες τροποποιήσεις του προϋπολογισμού του έργου και, ειδικότερα, σε μη νόμιμες αυξομειώσεις των προϋπολογισθεισών για τα επιμέρους είδη εργασιών δαπανών, μέσω της μείωσης ορισμένων εξ αυτών και, παράλληλα, μέσω της υπέρβασης των προβλεπόμενων για άλλα είδη εργασιών δαπανών, πέραν των ποσοστιαίων ορίων που τίθενται με το άρθρο 11.3 της διακήρυξης. Η ως άνω διαπιστωθείσα πλημμέλεια συνιστά διακωλυτικό λόγο σύναψης της οικείας σύμβασης, ανεξαρτήτως του ισχυρισμού της αναθέτουσας αρχής ότι στο επίμαχο έργο δεν πρόκειται να απαιτηθεί η ενάσκηση της δυνατότητας χρήσης «επί έλασσον δαπανών», λόγω της φύσης των εργασιών που είναι τεχνικά απολύτως αναγκαίες και απαραίτητες για την υλοποίηση του έργου (βλ. 8555/15.10.2018 διαβιβαστικό έγγραφο του Διευθυντή Τεχνικών Έργων της Π.Ε. ... Περιφέρειας ...). 

ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/16/2019

Εκτέλεση εργασιών απόξεσης ασφαλτικού τάπητα:..Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι συντρέχουν ουσιώδεις πλημμέλειες στην ελεγχόμενη διαγωνιστική διαδικασία, οι οποίες κωλύουν την υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου σύμβασης. Ειδικότερα, μολονότι  κατά την οικεία διακήρυξη ως σύστημα υποβολής των οικονομικών προσφορών είχε ορισθεί αυτό των επιμέρους ποσοστών έκπτωσης κατά ομάδες τιμών (άρθρο 95 παρ. 2 α΄ του ν. 4412/2016), εντούτοις ο προϋπολογισμός μελέτης του ελεγχόμενου έργου μη νομίμως περιέλαβε μόνον μία ομάδα εργασιών (ΟΔΟΠΟΙΙΑ) με πέντε είδη εργασιών, χωρίς περαιτέρω ομαδοποίηση αυτών σε δύο υποομάδες, κατά παράβαση της διάταξης του άρθρου 4 της ΔΝΣγ/οικ.38107/ΦΝ466/22.3.2017 υπουργικής απόφασης. Τούτο είχε ως αποτέλεσμα το ελεγχόμενο έργο να δημοπρατηθεί ουσιαστικά με σύστημα υποβολής προσφορών αυτό του ενιαίου ποσοστού έκπτωσης του άρθρου 125 του ν. 4412/2016, γεγονός που συνιστά ουσιώδη πλημμέλεια της διενεργηθείσης διαγωνιστικής διαδικασίας, καθόσον αφενός η προϋπολογιζόμενη για το ελεγχόμενο έργο δαπάνη υπερβαίνει κατά πολύ το κατά τη ρητή διάταξη του άρθρου 125 παρ. 1 του ν. 4412/2016 οριζόμενο ποσό των 60.000 ευρώ, μέχρι του οποίου είναι δυνατή η υποβολή οικονομικών προφορών με ενιαίο ποσοστό έκπτωσης, και αφετέρου η θεώρηση όλων των επιμέρους προβλεπόμενων ειδών εργασιών ως μίας ομάδας – χωρίς άλλωστε τούτο να προκύπτει αναμφίβολα από τη φύση τους .καθιστά δυσχερή (αν όχι ανέφικτο) τον έλεγχο της διαχείρισης των επί έλασσον δαπανών, σύμφωνα με όσα ορίζονται στο νόμο (άρθρο 156 παρ. 3 του ν. 4412/2016) και την οικεία διακήρυξη (άρθρο 11.3), ενδέχεται δε να οδηγήσει σε μη νόμιμες τροποποιήσεις του προϋπολογισμού του έργου και, ειδικότερα, σε μη νόμιμες αυξομειώσεις των προϋπολογιζόμενων για τα επιμέρους είδη εργασιών δαπανών, μέσω της μείωσης των δαπανών κάποιων από αυτά τα είδη εργασιών και, παράλληλα, μέσω της υπέρβασης των προβλεπόμενων για άλλα είδη εργασιών δαπανών, πέραν των ποσοστιαίων ορίων που τίθενται στην υπέρβαση της συμβατικής ομάδας εργασιών δυνάμει του άρθρου 11.3 της διακήρυξης του διαγωνισμού .ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/1286/2018

Ασφαλτοστρώσεις...ζητείται η ανάκληση της 588/2019 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν ερμηνευτικά δεκτά στη σκέψη 3 της παρούσας, το Τμήμα κρίνει ότι ορθώς το Κλιμάκιο με την προσβαλλόμενη Πράξη του διαπίστωσε ότι κωλύεται η υπογραφή της οικείας σύμβασης. Τούτο διότι μη νομίμως ο προϋπολογισμός μελέτης του ελεγχόμενου έργου, το οποίο δημοπρατήθηκε με το σύστημα των επιμέρους ποσοστών έκπτωσης, περιέλαβε μόνο μία ομάδα εργασιών (ΑΣΦΑΛΤΙΚΑ) με πέντε είδη εργασιών, χωρίς περαιτέρω ομαδοποίηση αυτών σε περισσότερες από μία υποομάδες, όπως απαιτείται από το άρθρο 4 της ΔΝΣγ/οικ.38107/ΦΝ466/22.3.2017 υπουργικής απόφασης, προκειμένου να είναι δυνατή η δημοπράτηση του έργου με το σύστημα των επιμέρους ποσοστών έκπτωσης κατά ομάδα (ή υποομάδα) εργασιών και η υποβολή αντίστοιχων οικονομικών προσφορών, ώστε να διασφαλιστεί και η ορθή χρησιμοποίηση της δυνατότητας των «επί έλασσον» δαπανών, δεδομένου ότι η δυνατότητα αυτή ρητώς και με σαφήνεια προβλέπεται στο άρθρο 11.3 της διακήρυξης, ανεξάρτητα αν κατ’ αποτέλεσμα χρησιμοποιηθεί ή όχι, όπως, ειδικότερα, αλυσιτελώς διατείνεται ο αιτών. Η παράλειψη να γίνει διάκριση των επιμέρους ειδών εργασιών σε υποομάδες και η διαχείρισή τους ως μίας ομάδας, έχει ως αποτέλεσμα: α) το ελεγχόμενο έργο να έχει δημοπρατηθεί κατ’ ουσία με σύστημα υποβολής προσφορών αυτό του ενιαίου ποσοστού έκπτωσης, κατά παράβαση του άρθρου 125 του ν. 4412/2016, σύμφωνα με το οποίο, το σύστημα αυτό προβλέπεται μόνο σε έργα με εκτιμώμενη αξία μικρότερη των 60.000 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., περίπτωση που δεν συντρέχει εν προκειμένω, καθώς η προϋπολογιζόμενη δαπάνη του έργου υπερβαίνει κατά πολύ το όριο αυτό, ανερχόμενη στο ποσό των 564.516,13 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., β) να καθίσταται δυσχερής και σε κάθε περίπτωση, ανέφικτος ο έλεγχος της διαχείρισης των επί έλασσον δαπανών, σύμφωνα με όσα ορίζονται στο άρθρο 156 παρ. 3 του ν. 4412/2016 και στην οικεία διακήρυξη (άρθρο 11.3), ανεξαρτήτως αν τεχνικά υπάρξει ή όχι χρήση της δυνατότητας των «επί έλασσον» δαπανών, είτε λόγω της φύσης και της ακρίβειας της προμέτρησης των εργασιών είτε για οποιοδήποτε άλλο λόγο γ) να μην αποκλείονται μη νόμιμες τροποποιήσεις του προϋπολογισμού του έργου, κατά την υλοποίησή του, εντός της προβλεφθείσας, μοναδικής, ομάδας για το σύνολο των εργασιών, και ειδικότερα, μη νόμιμες αυξομειώσεις των προϋπολογισθεισών για τα επιμέρους είδη εργασιών δαπανών, μέσω της μείωσης ορισμένων και της υπέρβασης των προβλεπόμενων για άλλα είδη εργασιών δαπανών, πέραν των ποσοστιαίων ορίων που τίθενται με το άρθρο 11.3 της διακήρυξης, απορριπτομένων όλων των περί του αντιθέτου ισχυρισμών του αιτούντος. Ωστόσο, το Τμήμα κατά πλειοψηφία, συνεκτιμώντας ότι : α) οι εργασίες του ελεγχόμενου έργου, εκ της φύσης τους, ανήκαν μόνο σε μία ομάδα (Ασφαλτικά), ως εκ τούτου, τα αρμόδια όργανα της αναθέτουσας αρχής θεώρησαν συγγνωστώς ότι δεν απαιτείτο υποχρεωτικά ομαδοποίηση των εργασιών σε δύο (2) υποομάδες, παρά μόνο στη περίπτωση που έκαναν πράγματι χρήση της δυνατότητας των «επί έλασσον» δαπανών, β) συντρέχουν λόγοι δημοσίου συμφέροντος που αφορούν στην ασφάλεια των κατοίκων του Δήμου και γενικά στην ασφάλεια της κυκλοφορίας στο Δήμο, οι οποίοι επιβάλλουν την άμεση εκτέλεση των εργασιών και, μάλιστα, κατά τους τρέχοντες καλοκαιρινούς μήνες που προσφέρονται για την ποιοτική εκτέλεσή του, σε αντίθεση με τους χειμερινούς, κρίνει ότι, τα αρμόδια όργανα του αιτούντος είχαν τη δικαιολογημένη πεποίθηση ότι ενεργούσαν νόμιμα ως προς την κατάστρωση του προϋπολογισμού χωρίς περαιτέρω ομαδοποίηση των εργασιών του ελεγχόμενου έργου (βλ. VI Τμήμα 15, 16, 17/2019, 1286/2018, πρβλ. 100/2017). Μειοψήφησε η Σύμβουλος Δέσποινα Καββαδία Κωνσταντάρα, η οποία διατύπωσε τη γνώμη, με την οποία συντάχθηκε και η Πάρεδρος Ελένη Νικολάου, ότι ο λόγος περί συνδρομής συγγνωστής πλάνης είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, αφού οι σχετικές διατάξεις είναι σαφείς και δεν επιδέχονται διαφορετική ερμηνεία έχουν δε σταθερά ερμηνευθεί από το Δικαστήριο αυτό.Ανακαλεί την 588/2019 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.​

Έργα αποκατάστασης...ζητείται η ανάκληση της 397/2019 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου....Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα προς όσα εκτέθηκαν στη σκέψη ΙΙ, το Τμήμα κρίνει ότι δεν έσφαλε το Κλιμάκιο κατά την εκτεθείσα ανωτέρω κρίση του και ειδικότερα: Α) Ο υπό V.Α. λόγος ανάκλησης είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, καθώς ναι μεν ο ν. 4412/2016 δεν αποκλείει την ύπαρξη μίας μόνο ομάδας ομοειδών εργασιών, πλην όμως, σύμφωνα με το άρθρο 4 της ΔΝΣγ/οικ.38107/ΦΝ466/22.3.2017 υπουργικής απόφασης, σε περίπτωση που οι εργασίες ενταχθούν σε μία μόνο ομάδα και προβλεφθεί η δυνατότητα χρησιμοποίησης των επί έλασσον δαπανών, όπως συμβαίνει εν προκειμένω, τότε οι εργασίες του προϋπολογισμού του έργου ομαδοποιούνται υποχρεωτικά σε δύο υποομάδες, οι οποίες θα θεωρούνται ως «Ομάδες εργασιών», για την περίπτωση που κατά την εκτέλεση του έργου χρειαστεί να αξιοποιηθεί η δυνατότητα των επί έλασσον δαπανών. Β) Ο υπό V.Β. λόγος ανάκλησης είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, διότι οι πέντε επιμέρους εργασίες της μοναδικής ομάδας του προϋπολογισμού της ελεγχόμενης σύμβασης έχουν μεν διαχωριστεί σε δύο ευρύτερα είδη, δηλαδή σε εργασίες επένδυσης πρανών και σε εργασίες αγκύρωσης, η διάκριση όμως αυτή δεν συνιστά ομαδοποίηση σε υποομάδες εργασιών (όπως αυτές ορίζονται στο άρθρο 3 της ΔΝΣγ/οικ.38107/ΦΝ466/22.3.2017 υπουργικής απόφασης), για τις οποίες υποβάλλετο διακριτό ποσοστό έκπτωσης, προκειμένου να είναι νόμιμη η χρησιμοποίηση της προβλεπόμενης, στο άρθρο 11.3 της διακήρυξης, δυνατότητας των επί έλασσον δαπανών. Και Γ) Ο υπό V.Γ. λόγος ανάκλησης είναι επίσης απορριπτέος ως αβάσιμος, καθώς η ως άνω θεώρηση όλων των επιμέρους ειδών εργασιών ως μίας ομάδας έχει ως αποτέλεσμα, εκτός του να καθίσταται δυσχερής και, σε κάθε περίπτωση, ανέφικτος ο έλεγχος της διαχείρισης των επί έλασσον δαπανών, σύμφωνα με όσα ορίζονται στο άρθρο 156 παρ. 3 του ν. 4412/2016 και στην οικεία διακήρυξη (άρθρο 11.3), ανεξαρτήτως του ότι λόγω της φύσης των εργασιών δεν θα μπορούσε να υπάρξει χρήση της δυνατότητας αυτής, το ελεγχόμενο έργο να έχει δημοπρατηθεί κατ’ ουσία με σύστημα υποβολής προσφορών αυτό του ενιαίου ποσοστού έκπτωσης, κατά παράβαση του άρθρου 125 του ν. 4412/2016, αφού η προϋπολογιζόμενη δαπάνη του έργου υπερβαίνει το όριο των 60.000 ευρώ χωρίς ΦΠΑ και τέλος να μπορούν να λάβουν χώρα μη νόμιμες τροποποιήσεις του προϋπολογισμού του έργου εντός της μίας προβλεφθείσας ομάδας για το σύνολο των εργασιών, και ειδικότερα, μη νόμιμες αυξομειώσεις των προϋπολογισθεισών για τα επιμέρους είδη εργασιών δαπανών, μέσω της μείωσης ορισμένων εξ αυτών και παράλληλα, μέσω της υπέρβασης των προβλεπόμενων για άλλα είδη εργασιών δαπανών, πέραν των ποσοστιαίων ορίων που τίθενται με το άρθρο 11.3 της διακήρυξης. Ωστόσο, το Τμήμα, συνεκτιμώντας ότι οι εργασίες του ελεγχόμενου έργου, εκ της φύσης τους, φαινόταν ότι ανήκαν μόνο σε μία ομάδα του άρθρου 3 της ΔΝΣγ/οικ.38107/ΦΝ466/22.3.2017 (ΦΕΚ Β΄ 1956) υπουργικής απόφασης (Τεχνικά έργα ανοικτής οδοποιίας) και ότι συντρέχουν προφανείς λόγοι δημοσίου συμφέροντος για την άμεση εκτέλεση των συγκεκριμένων εργασιών αποκατάστασης, κρίνει ότι η διαπιστωθείσα ανωτέρω νομική πλημμέλεια δεν είναι εν προκειμένω ουσιώδης.Ανακαλεί την 397/2019 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.​

Σήμανση οδικού δικτύου...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 4 της παρούσας, το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι, παρόλο που, κατά την οικεία διακήρυξη, ως σύστημα υποβολής των οικονομικών προσφορών είχε οριστεί αυτό των επιμέρους ποσοστών έκπτωσης κατά ομάδες τιμών (άρθρο 95 παρ. 2 α του ν.4412/2016), εντούτοις, ο προϋπολογισμός μελέτης του ελεγχόμενου έργου μη νομίμως περιέλαβε μόνον μία ομάδα εργασιών (ΣΗΜΑΝΣΗ-ΑΣΦΑΛΕΙΑ) με δεκατέσσερα (14) είδη εργασιών, χωρίς περαιτέρω ομαδοποίηση αυτών σε περισσότερες της μίας ομάδες, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 4 της ΔΝΣγ/οικ.38107/ΦΝ466/22.3.2017 υπουργικής απόφασης. Τούτο, δε, είχε ως αποτέλεσμα το ελεγχόμενο έργο να δημοπρατηθεί ουσιαστικά με σύστημα υποβολής προσφορών αυτό του ενιαίου ποσοστού έκπτωσης του άρθρου 125 του ν.4412/2016, γεγονός που συνιστά ουσιώδη πλημμέλεια της ελεγχόμενης διαγωνιστικής διαδικασίας, καθόσον αφενός η προϋπολογιζόμενη για το ελεγχόμενο έργο δαπάνη υπερβαίνει κατά πολύ το κατά τη ρητή διάταξη του άρθρου 125 παρ. 1 του ν.4412/2016 οριζόμενο ποσό των 60.000 ευρώ, μέχρι του οποίου είναι δυνατή η υποβολή οικονομικών προφορών με ενιαίο ποσοστό έκπτωσης, και αφετέρου η θεώρηση όλων των επιμέρους προβλεπόμενων ειδών εργασιών ως μίας ομάδας καθιστά δυσχερή (αν όχι ανέφικτο) τον έλεγχο της διαχείρισης των επί έλασσον δαπανών, σύμφωνα με όσα ορίζονται στο νόμο (άρθρο 156 παρ. 3 του ν.4412/2016) και την οικεία διακήρυξη (άρθρο 11.3), ενδέχεται δε να οδηγήσει σε μη νόμιμες τροποποιήσεις του προϋπολογισμού του έργου και, ειδικότερα, σε μη νόμιμες αυξομειώσεις των προϋπολογιζόμενων για τα επιμέρους είδη εργασιών δαπανών, μέσω της μείωσης των δαπανών κάποιων από αυτά τα είδη εργασιών και, παράλληλα, μέσω της υπέρβασης των προβλεπόμενων για άλλα είδη εργασιών δαπανών, πέραν των ποσοστιαίων ορίων που τίθενται στην υπέρβαση της συμβατικής ομάδας εργασιών δυνάμει του άρθρου 11.3 της διακήρυξης του διαγωνισμού και της ανωτέρω διάταξης της παρ. 3 του άρθρου 156 του ν.4412/2016, κατά την οποία, εξάλλου, απαιτείται η ανάλυση του προϋπολογισμού σε ομάδες εργασιών.Ενόψει της ανωτέρω διαπιστωθείσας ουσιώδους πλημμέλειας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου σύμβασης.

Εκτέλεση έργου-ζητείται παραδεκτώς η ανάκληση της 707/2018 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, το Τμήμα κρίνει ότι ορθώς το Κλιμάκιο με την προσβαλλόμενη Πράξη του διαπίστωσε ότι κωλύεται η υπογραφή της οικείας σύμβασης, δοθέντος ότι μη νομίμως ο προϋπολογισμός μελέτης του ελεγχόμενου έργου, το οποίο δημοπρατήθηκε με το σύστημα των επιμέρους ποσοστών έκπτωσης, περιέλαβε μόνο μία ομάδα εργασιών (ΑΣΦΑΛΤΙΚΑ) με πέντε είδη εργασιών, χωρίς περαιτέρω ομαδοποίηση αυτών σε δύο υποομάδες, όπως απαιτείται από το άρθρο 4 της ΔΝΣγ/οικ.38107/ΦΝ466/22.3.2017 υπουργικής απόφασης (όπως για παράδειγμα, ομαδοποίηση στην ομάδα Δ: Οδοστρωσία και στην Ομάδα Ε: Ασφαλτικά, που προβλέπονται στο άρθρο 3 της υπουργικής αυτής απόφασης για τα έργα οδοποιίας), προκειμένου να είναι νόμιμη η ρητώς προβλεπόμενη στο άρθρο 11.3 της διακήρυξης χρησιμοποίηση της δυνατότητας των «επί έλασσον» δαπανών. Η ως άνω θεώρηση όλων των επιμέρους ειδών εργασιών ως μίας ομάδας, έχει ως αποτέλεσμα: α) το ελεγχόμενο έργο να έχει δημοπρατηθεί κατ’ ουσία με σύστημα υποβολής προσφορών αυτό του ενιαίου ποσοστού έκπτωσης, κατά παράβαση του άρθρου 125 του ν. 4412/2016, σύμφωνα με το οποίο, το σύστημα αυτό προβλέπεται μόνο σε έργα με εκτιμώμενη αξία μικρότερη των 60.000 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., περίπτωση που δεν συντρέχει εν προκειμένω, καθώς η προϋπολογιζόμενη δαπάνη του έργου υπερβαίνει κατά πολύ το όριο αυτό, ανερχόμενη στο ποσό των 806.451,61 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., β) να καθίσταται δυσχερής και σε κάθε περίπτωση, ανέφικτος ο έλεγχος της διαχείρισης των επί έλασσον δαπανών, σύμφωνα με όσα ορίζονται στο άρθρο 156 παρ. 3 του ν. 4412/2016 και στην οικεία διακήρυξη (άρθρο 11.3), ανεξαρτήτως του ότι λόγω της φύσης των εργασιών δεν θα μπορούσε να υπάρξει τεχνικά χρήση της δυνατότητας των “επί έλασσον” δαπανών, δοθέντος ότι εν προκειμένω, κάθε επόμενη εργασία προϋποθέτει αναγκαία την ολοκλήρωση της προηγούμενης, συνεπώς η όποια ελάττωση των προβλεπόμενων εργασιών θα είχε ως συνέπεια τη μη ολοκλήρωση του έργου γ) να μπορούν να λάβουν χώρα μη νόμιμες τροποποιήσεις του προϋπολογισμού του έργου εντός της μίας προβλεφθείσας ομάδας για το σύνολο των εργασιών, και ειδικότερα, μη νόμιμες αυξομειώσεις των προϋπολογισθεισών για τα επιμέρους είδη εργασιών δαπανών, μέσω της μείωσης ορισμένων εξ αυτών και παράλληλα, μέσω της υπέρβασης των προβλεπόμενων για άλλα είδη εργασιών δαπανών, πέραν των ποσοστιαίων ορίων που τίθενται με το άρθρο 11.3 της διακήρυξης, απορριπτομένων όλων των περί του αντιθέτου ισχυρισμών της αιτούσας και της υπέρ αυτής παρεμβαίνουσας εταιρείας. Ωστόσο, το Τμήμα, συνεκτιμώντας ότι : α) οι εργασίες του ελεγχόμενου έργου, εκ της φύσης τους, φαινόταν ότι ανήκαν μόνο σε μία ομάδα (Ασφαλτικά) ως εκ τούτου, τα αρμόδια όργανα της αναθέτουσας αρχής θεώρησαν συγγνωστώς ότι δεν απαιτείτο υποχρεωτικά ομαδοποίηση των εργασιών σε δύο (2) υποομάδες, παρά μόνο στη περίπτωση που έκαναν πράγματι χρήση της δυνατότητας των «επί έλασσον» δαπανών, β) συντρέχουν λόγοι δημοσίου συμφέροντος που αφορούν στην ασφάλεια των κατοίκων της περιοχής, οι οποίοι επιβάλλουν την άμεση εκτέλεση των εργασιών συντήρησης του ορεινού (στο μεγαλύτερο τμήμα του) οδικού δικτύου γ) της πρόσφατης έναρξης ισχύος (15-7-2017) του νέου νομοθετικού πλαισίου για τις ομάδες εργασιών κρίνει ότι, τα αρμόδια όργανα της αναθέτουσας αρχής είχαν τη δικαιολογημένη πεποίθηση ότι ενεργούσαν νόμιμα ως προς την υποχρέωση περαιτέρω ομαδοποίησης των εργασιών του ελεγχόμενου έργου.(βλ. VI Τμήμα 2027/2017 , όπου και μειοψηφία).Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση ανάκλησης και η ασκηθείσα υπέρ αυτής παρέμβαση πρέπει να γίνουν δεκτές, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη Πράξη και να κριθεί ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος για έλεγχο νομιμότητας σχεδίου σύμβασης για την υλοποίηση του έργου «ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΟΔΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑΣ Π.Ε. ... (ΔΗΜΟΣ ...)» μεταξύ της Περιφέρειας Θεσσαλίας και της εργοληπτικής επιχείρησης «... Α.Τ.Ε.».

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά  ανωτέρω (σκ. 3), το Κλιμάκιο κρίνει ότι, στο μέτρο που, για τη δημοπράτηση του ελεγχόμενου έργου, ως σύστημα υποβολής προσφορών είχε προβλεφθεί από τη διακήρυξη αυτό των επιμέρους ποσοστών έκπτωσης κατά ομάδες τιμών ομοειδών εργασιών του άρθρου 95 παρ. 2 περ. α του ν.4412/2016, μη νομίμως ο προϋπολογισμός μελέτης αυτού περιέλαβε μόνον μία (1) ομάδα (της κατηγορίας Οδοφωτισμός και Ηλεκτρομηχανολογικές εργασίες κατ’ ουσία), χωρίς περαιτέρω ομαδοποίηση αυτών σε δύο (2) υποομάδες, όπως προβλέπει το άρθρο 4 της ΔΝΣγ/οικ.38107/ΦΝ466/22.3.2017 υπουργικής απόφασης. Και τούτο διότι, όπως έχει κριθεί (Ε.Σ. VI Τμ. 1286/2018, 16/2019), με τον τρόπο αυτό και δη με τη μη περαιτέρω ανάλυση του προϋπολογισμού σε υποομάδες, το εφαρμοσθέν στο ελεγχόμενο έργο σύστημα υποβολής προσφορών μετετράπη αυτομάτως σε αυτό του ενιαίου ποσοστού έκπτωσης, γεγονός που συνιστά ουσιώδη πλημμέλεια της διενεργηθείσας διαγωνιστικής διαδικασίας, καθόσον, αφενός η προϋπολογιζόμενη του έργου δαπάνη υπερβαίνει κατά πολύ το οριζόμενο στο άρθρο 125 παρ.1 του ν.4412/2016 όριο των 60.000 ευρώ, μέχρι του οποίου είναι δυνατή η εφαρμογή του επίμαχου συστήματος, αφετέρου η ένταξη όλων των επιμέρους προβλεπόμενων ειδών εργασιών σε μία (1) ομάδα καθιστά δυσχερή (αν όχι ανέφικτο) τον έλεγχο της διαχείρισης των επί έλασσον δαπανών, σύμφωνα με όσα ορίζονται τόσο στο άρθρο 156 παρ. 3 του ν.4412/2016, όσο και στην οικεία διακήρυξη (άρθρο 11.3), ενδέχεται δε να οδηγήσει σε μη νόμιμες τροποποιήσεις του προϋπολογισμού του έργου και, ειδικότερα, σε μη νόμιμες αυξομειώσεις των προϋπολογισθεισών για τα επιμέρους είδη εργασιών δαπανών, μέσω της μείωσης ορισμένων εξ αυτών και, παράλληλα, μέσω της υπέρβασης των προβλεπόμενων για άλλα είδη εργασιών δαπανών, πέραν των ποσοστιαίων ορίων που τίθενται με το άρθρο 11.3 της διακήρυξης. Η ως άνω διαπιστωθείσα πλημμέλεια καθιστά μη σύννομη την υποκείμενη διαγωνιστική διαδικασία στο σύνολό της και συνιστά διακωλυτικό λόγο σύναψης της οικείας σύμβασης

Δημόσια έργα:..Με τα δεδομένα αυτά το Τμήμα κρίνει ότι ορθά το Κλιμάκιο απεφάνθη ότι μη νομίμως και ειδικότερα κατά παράβαση του άρθρου 95 παρ.2 του ν.4412/2016 και της ΔΝΣ/οικ.38107/φν 466/22.3.2017 υπουργικής απόφασης, ο προϋπολογισμός μελέτης του ελεγχόμενου έργου που δημοπρατήθηκε με το σύστημα των επιμέρους ποσοστών έκπτωσης, διέκρινε προς υποβολή επιμέρους ποσοστών έκπτωσης σύνολα προϋπολογισμών δηλαδή σύνολα διαφορετικών εργασιών που αντιστοιχούν στο σύνολο της δαπάνης για την αποκατάσταση του κάθε υδατόπυργου αντί υποβολή επιμέρους ποσοστών έκπτωσης ανά ομάδα εργασιών. Επειδή όμως κατά τα προεκτεθέντα ( βλ. σκέψη ΙΙ), η αυξομείωση δαπανών (διαχείριση επί έλασσον δαπανών) προϋποθέτει την ανάλυση του προϋπολογισμού μελέτης ανά ομάδες εργασιών, γεγονός που δεν συνέβη εν προκειμένω, ενώ σε κάθε περίπτωση λαμβανομένων υπόψη των ιδιαίτερα μεγάλων ποσοστών έκπτωσης που δόθηκαν από την ανάδοχο( μέση έκπτωση72,20%) και την αναγκαιότητα συμμόρφωσης με τον Ελληνικό Κανονισμό Οπλισμένου Σκυροδέματος (Ε.Κ.Ο.Σ.) και τον Αντισεισμικό Κανονισμό (Β.Δ. της 19/26.2.1959, ΦΕΚ 36 Α) λόγω της φύσεως των επεμβάσεων για την επιδιόρθωση και την αντισεισμική θωράκιση των ανωτέρω κατασκευών, προκύπτει κατά λογική αναγκαιότητα ότι δεν μπορεί να γίνει χρήση της δυνατότητας χρήσης των επί έλασσον δαπανών, παρά τη σχετική πρόβλεψη στην διακήρυξη του έργου, η οποία καθίσταται πλέον άνευ αντικειμένου και συνακόλουθα γενομένου δεκτού του σχετικού λόγου ανάκλησης, εκλείπει ο διακωλυτικός λόγος της υπογραφής της ελεγχόμενης σύμβασης. Εξάλλου υφίσταται λεπτομερής περιγραφή του τεχνικού αντικειμένου του έργου και των εργασιών στη σχετική μελέτη (βλ. τιμολόγιο μελέτης, τεχνική συγγραφή υποχρεώσεων, τεχνική περιγραφή και τεχνικές προδιαγραφές) γεγονός που επιτρέπει τον έλεγχο της αξιοπιστίας (τεχνικής και οικονομικής επάρκειας) της δανείζουσας εμπειρία εταιρείας .... η οποία σε κάθε περίπτωση έχει καταταχθεί στη 6η τάξη του ... (βλ σχετική βεβαίωση ...). Ειδικότερα κατά το άρθρο 21παρ. 1 της διακήρυξης, όπως νομίμως ερμηνεύεται κατά τα προεκτεθέντα (βλ. σκέψη ΙΙΙ), για τη νόμιμη συμμετοχή στο διαγωνισμό απαιτείται τουλάχιστον να πληρούνται οι προϋποθέσεις οικονομικής και τεχνικής επάρκειας που προβλέπονται για την κατάταξη επιχειρήσεων στη 2η τάξη, προϋπόθεση που υπερκαλύπτεται εν προκειμένω με τη προσφερόμενη δάνεια εμπειρία(6ης τάξης), αποδεικνύεται δε αυτό και διαπιστώνεται τόσο ποιοτικώς όσο και ποσοτικώς από το κατάλογο των υπό εκτέλεση έργων της εταιρείας ... ΑΤΕ, την ενημερότητα πτυχίου της (…..2018) και τις σχετικές συμβάσεις δημοσίων έργων με ιδιαίτερα σημαντικό οικονομικό και τεχνικό αντικείμενο που η τελευταία, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου (βλ. σκέψη ΙΙΙ), κατά νόμο προσκόμισε.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση ανάκλησης και η ασκηθείσα υπέρ αυτής παρέμβαση πρέπει να γίνουν δεκτές, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη πράξη και, δεδομένου ότι δεν διαπιστώθηκε άλλος νόμιμος διακωλυτικός της υπογραφής λόγος, να υπογραφεί η οικεία σύμβαση.Ανακαλεί την 729/2018 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.