ΔΑΝΕΙΑΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Να ελέγξει τη νομιμότητα της διαδικασίας σύναψης δανειακής σύμβασης μεταξύ του Δήμου … και του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, ποσού 238.208,96 ευρώ, για τη χρηματοδότηση της προμήθειας εξοπλισμού παιδικής χαράς, αστικού εξοπλισμού και δαπέδων ασφαλείας για τη δημιουργία παιδικής χαράς επί της οδού …, στο πλαίσιο του έργου «Παρεμβάσεις δημιουργίας παιδικών χαρών Δήμου …».(....)ο υπ’ αριθμ. 1 του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου όρος πρέπει να διορθωθεί ώστε η διάρκεια εξόφλησης του δανείου, που ορίστηκε σε 10 έτη, να αρχίζει από την 1η Ιανουαρίου του επόμενου της ολοκλήρωσης της προμήθειας έτους, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην 172/22.5.2018απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου …, και όχι από την 1/1 του επόμενου της συνομολόγησης της σύμβασης έτους(....)Δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος ... σχεδίου δανειακής σύμβασης μεταξύ του Δήμου … και του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, ποσού 238.208,96 ευρώ, για τη χρηματοδότηση της προμήθειας-εξοπλισμού παιδικής χαράς, αστικού εξοπλισμού και δαπέδων ασφαλείας για τη δημιουργία παιδικής χαράς επί της οδού …, στο πλαίσιο του έργου «Παρεμβάσεις δημιουργίας παιδικών χαρών Δήμου …», με τις επισημάνσεις που διατυπώθηκαν στο σκεπτικό (σκ. 4) της παρούσας.

Εννοια Δημοσίων έργων-Κατάτμηση δαπάνης:θεώρηση των (....) χρηματικών ενταλμάτων πληρωμής, του Λιμενικού Ταμείου του ιδίου ως άνω νομού, συνολικού ποσού 30.107,04 Ευρώ, που αφορούν πληρωμή δαπανών για προμήθειες υλικών και τις αντίστοιχες εργασίες για την ανάπλαση της πλατείας «Δένδρων Άμμου» και της ευρισκόμενης σ΄ αυτήν παιδικής χαράς(....)Τα έργα αυτά είναι κοινά και παρεμφερή, αφού έγιναν στον ίδιο χώρο και κατά τον ίδιο χρόνο, η συνολική δε δαπάνη εκτελέσεώς τους (μόνο με τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα ανέρχεται στο ποσό των 30.107,04 Ευρώ) υπερβαίνει το ποσό των 15.000 Ευρώ, και, συνεπώς, θα έπρεπε να γίνει πρόχειρος διαγωνισμός, σύμφωνα με όσα προβλέπονται στην προαναφερθείσα Υπουργική απόφαση. Κατόπιν των ανωτέρω, η εντελλόμενη με τα υπό κρίση χρηματικά εντάλματα δαπάνη δεν είναι νόμιμη, αφού η πλακόστρωση της πλατείας Δένδρων Άμμου και η κατασκευή της επ΄ αυτής παιδικής χαράς έχουν ως αντικείμενο την εκτέλεση ομοίων ή ομοειδών εργασιών στο συγκεκριμένο χώρο και, κατά συνέπεια, αποτελούν ένα ενιαίο έργο, για την ανάθεση του οποίου έπρεπε να τηρηθεί η διαδικασία του πρόχειρου διαγωνισμού, και όχι της απευθείας ανάθεσης μετά από κατάτμηση της συνολικής δαπάνης του έργου. Επομένως, τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα δεν πρέπει να θεωρηθούν.

Με τα δεδομένα αυτά το Τμήμα κρίνει ότι η παραπάνω δαπάνη δεν είναι νόμιμη, αφού πρόκειται για προμήθεια υλικών εξοπλισμού παιδικής χαράς τα οποία δεν συνδέονται με το έδαφος κατά τρόπο που να μην μπορούν να αποχωρισθούν από αυτό χωρίς ουσιαστική βλάβη και αλλοίωσή τους, ενώ οι σχετικές εργασίες τοποθέτησής τους δεν απαιτούν ειδικές τεχνικές γνώσεις και εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό καλύπτουν δε μικρό μέρος της συνολικής δαπάνης και επομένως δεν πρόκειται για εκτέλεση δημοσίου έργου για τα οποία αποκλειστικά όπως προελέχθη είναι νόμιμη η καταβολή εργολαβικού οφέλους. Εξάλλου ο ισχυρισμός του Δήμου ότι η εν λόγω προμήθεια δεν είναι μεμονωμένη αλλά συνδέεται αναπόσπαστα με το υπόλοιπο έργο και αποτελεί προϋπόθεση για την ολοκλήρωσή του δεν είναι βάσιμος αφού όπως προκύπτει από την από 31.1.2005 τεχνική έκθεση το έργο αφορά σε αναπλάσεις διαφόρων περιοχών του Δήμου με εργασίες χωματουργικές, οικοδομικές περιφράξεις πλατειών, πλακοστρώσεις, ηλεκτροφωτισμός κ.λπ., οι οποίες σε καμμία περίπτωση δεν συνδέονται αναπόσπαστα με την προμήθεια οργάνων παιδικής χαράς η οποία είναι αυτοτελής (σε αντίθεση με προμήθειες άλλων υλικών όπως πλακών, σκυροδέματος κ.λπ.) και δεν αποτελεί προϋπόθεση για την ολοκλήρωση των εργασιών ανάπλασης.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ:Νόμιμη η καταβολή αμοιβής από Δήμο σε ιδιωτική εταιρεία για την εκ μέρους της προμήθεια οργάνων παιδικής χαράς σε τοπικό διαμέρισμα του Δήμου, καθόσον, σύμφωνα με την τεχνική έκθεση χωροθέτησης, η οποία είχε εκδοθεί πριν από την απευθείας ανάθεση της προμήθειας των οργάνων στην ανάδοχο εταιρεία, προκύπτει ότι υπάρχει συγκεκριμένος και εγκεκριμένος χώρος (ο οποίος είναι ο αύλειος χώρος πρώην δημοτικού σχολείου), όπου θα εγκατασταθούν τα προμηθευθέντα όργανα (28492/2009 απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, ΦΕΚ Β 931/2009).

Προμήθεια και τοποθέτηση εξοπλισμού για την αναβάθμιση της παιδικής χαράς του Παυσιλύπου και δημιουργία νέας παιδικής χαράς.(...)Το Δικαστήριο κρίνει ότι δεν παραβιάστηκαν οι αρχές του ενωσιακού δικαίου από την απαίτηση των τεχνικών προδιαγραφών της διακήρυξης οι διαστάσεις του εξοπλισμού των παιδικών χαρών να είναι συγκεκριμένες. Τούτο διότι όπως προκύπτει από την 28492/18.5.2009 υπουργική απόφαση, όπως ισχύει, αλλά και την τεχνική έκθεση της διακήρυξης ο χώρος έκαστης παιδικής χαράς είναι εκ των προτέρων οριοθετημένος και  με συγκεκριμένες διαστάσεις εισόδου και ζωνών όδευσης στο εσωτερικό του . Ως εκ τούτου ο εξοπλισμός που θα τοποθετηθεί εντός αυτών, μόνο εάν διαθέτει συγκεκριμένες διαστάσεις διασφαλίζει ότι θα εξυπηρετούνται με άνεση και ασφάλεια οι ανάγκες των ανήλικων χρηστών και των συνοδών τους. Πέραν των ανωτέρω η αναθέτουσα αρχή προκειμένου να αποτρέψει τον περιορισμό των δυνητικά ενδιαφερόμενων οικονομικών φορέων στην πρόσβαση της εν λόγω προμήθειας προέβλεψε ότι οι διαστάσεις του εξοπλισμού των παιδικών χαρών δύνανται να έχουν απόκλιση έως 5% από τις προσδιορισμένες στην τεχνική περιγραφή. Συνεπώς, ο συγκεκριμένος όρος παρίσταται επαρκώς αιτιολογημένος και πρόσφορος για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού της προμήθειας κατάλληλου εξοπλισμού και της ασφαλούς διαμόρφωσης των παιδικών χαρών του Δήμου .., οι δε σχετικές απαιτήσεις ως προς τις προβλεπόμενες διαστάσεις δεν είναι υπερβολικές, ούτε φωτογραφικές, ούτε δύναται να υποστηριχθεί βασίμως ότι εμπόδισαν τη συμμετοχή τυχόν ενδιαφερομένων στον διαγωνισμό (ΕλΣυν Τμ.VI 640/2016).Kατ’ ακολουθίαν των προεκτεθέντων, πρέπει να γίνει δεκτή η κρινόμενη προσφυγή στο σύνολό της,  να ανακληθεί η προσβαλλόμενη 10/2022 πράξη της Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Περιφερειακή Ενότητα Καρδίτσας και να υπογραφεί το σχέδιο σύμβασης.

«Προμήθεια οργάνων και αστικού εξοπλισμού για την αναβάθμιση παιδικών χαρών και δημιουργία νέας παιδικής χαράς», προϋπολογισθείσας δαπάνης 361.016,80 ευρώ (πλέον ΦΠΑ).(....)Πέραν τούτων και δεδομένου ότι κάθε ζήτημα που σχετίζεται με την αιτιολογία της υποδιαίρεσης κρίνεται εντός του πλαισίου στο οποίο εντάσσεται και βάσει των ιδιαιτεροτήτων της εκάστοτε σύμβασης, η μη υποδιαίρεση αυτής σε τμήματα ενδείκνυται, εν προκειμένω, ενόψει της δυνατότητας συγκεντρωτικής παραγγελίας ανταλλακτικών, σε περίπτωση βλαβών ή φθοράς των υπό προμήθεια οργάνων και της δυνατότητας –κατά τεκμήριο- ταχύτερης ανταπόκρισης ενός αναδόχου στις ανάγκες τριών διαφορετικών εγκαταστάσεων, όταν σε αυτές δεν υφίσταται ποικιλία οργάνων. Εξάλλου, υπέρ της μη υποδιαίρεσης συνηγορούν και λόγοι δημοσίου συμφέροντος, υπό την έννοια ότι για την ασφαλή ψυχαγωγία και άθληση ανηλίκων (νηπίων και μικρών παιδιών) που πρόκειται να κάνουν χρήση των εγκαταστάσεων, απαιτείται συνεχής προληπτική συντήρηση με βάση κανονιστικό πλαίσιο που πρέπει να τηρείται απαρέγκλιτα και, ως εκ τούτου, η ανάδειξη ενός αναδόχου, προσφέροντος όργανα του ίδιου κατασκευαστή διευκολύνει τις υπηρεσίες του Δήμου στην μετά την προμήθεια συντήρηση και διατήρηση των παιδικών χαρών σε υψηλό λειτουργικό επίπεδο. Συνεπώς, ο προσφεύγων Δήμος δεν υπερέβη τα άκρα όρια της διακριτικής του ευχέρειας ως προς την υποδιαίρεση ή μη της σύμβασης σε τμήματα, ο δε σχετικός λόγος της προσφυγής ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτός.Ανακαλεί την προσβαλλόμενη 22/2023 Πράξη του Επιτρόπου στην Υπηρεσία Επιτρόπου ΟΤΑ IV του Ελεγκτικού Συνεδρίου στον Δήμο Αμαρουσίου.

Παροχή υπηρεσιών ενεργειακής αναβάθμισης συστήματος...Ενόψει των ανωτέρω και δεδομένου ότι δεν έχουν τηρηθεί οι όροι που τέθηκαν για την έγκριση του σχεδίου της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης, καθόσον αφενός δεν υπάρχει (και εάν τυχόν υφίσταται, δεν έχει ληφθεί υπόψη) η χρηματοοικονομική ανάλυση που έθεσαν ως προαπαιτούμενο για την υπογραφή αυτής τα Δημοτικά Συμβούλια των αντισυμβαλλόμενων Δήμων .... και .... και αφετέρου στο ελεγχόμενο σχέδιο (στο άρθρο 2 αυτού) δεν γίνεται ρητή αναφορά περί έγκρισης των τευχών δημοπράτησης από τα Δημοτικά Συμβούλια αυτών, το Κλιμάκιο κρίνει ότι πρέπει να αναβάλει την οριστική του κρίση προκειμένου να προσκομισθούν στο Κλιμάκιο οι –άνευ όρων- εγκριτικές του σχεδίου της προγραμματικής σύμβασης αποφάσεις των αρμοδίων οργάνων των αντισυμβαλλομένων (Περιφέρειας και Δήμων), αφού υποβληθούν σε αυτά η ζητηθείσα ως άνω χρηματοοικονομική ανάλυση και νέο επικαιροποιημένο σχέδιο της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης με βάση τα ανωτέρω προαπαιτούμενα.Ενόψει των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι πρέπει να αναβάλει την οριστική του κρίση προκειμένου να προσκομιστούν τα ανωτέρω στοιχεία.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ-Ολοκληρωμένη Εγκατάσταση Διαχείρισης Απορριμμάτων..:..Ενόψει αυτών, τo Κλιμάκιο κρίνει, κατά πλειοψηφία, ότι πρέπει να υποβληθεί αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης της σύμβασης (υλοποίησης του αντικειμένου της), με χρονικό προγραμματισμό των επιμέρους υποέργων και ενεργειών, ο οποίος πρέπει να συμφωνεί με την συνολική διάρκεια ισχύος της σύμβασης, το οποίο πρέπει να είναι σύμφωνο με το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης της Πράξης (βλ. παράγραφο 2 του παραρτήματος Ι της απόφασης ένταξης). Το χρονοδιάγραμμα αυτό πρέπει να προσαρτηθεί στο παράρτημα Ι του σχεδίου της προγραμματικής σύμβασης και να οριστεί ότι αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της. Εξυπακούεται δε, ότι το κατά τα ανωτέρω συνταχθέν νέο σχέδιο της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης, στο οποίο θα προσαρτάται και το οικείο αναλυτικό χρονοδιάγραμμα, πρέπει να εγκριθεί από τα αρμόδια για τη σύναψη αυτής όργανα των συμβαλλομένων φορέων και στη συνέχεια να προσκομισθούν στο Κλιμάκιο και οι σχετικές αποφάσεις των οργάνων αυτών. ..το Κλιμάκιο κρίνει ότι πρέπει να αναβάλει την οριστική του κρίση προκειμένου ο Δήμος ... να προσκομίσει, εντός δεκαπέντε (15) ημερών από την κοινοποίηση της παρούσας πράξης, τα ανωτέρω στοιχεία.

Προγραμματική σύμβαση:Με δεδομένα αυτά, από το περιεχόμενο της επίμαχης φερόμενης ως προγραμματικής σύμβασης, προκύπτει ότι οι ουσιαστικές, ήτοι καθορίζουσες την αληθινή φύση της συμβατικής σχέσης, υποχρεώσεις των μερών, εξαντλούνται α) στην παροχή εκ μέρους του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου - Ειδικού Λογαριασμού Κονδυλίων Ερευνών (Ε.Μ.Π./Ε.Λ.Κ.Ε.) υπηρεσιών αξιολόγησης και εκτίμησης πλημμυρικού κινδύνου σε δήμους της Περιφερειακής Ενότητας Τρικάλων της Περιφέρειας Θεσσαλίας, επί τη βάσει του ήδη εκπονηθέντος γενικού σχεδίου διαχείρισης κινδύνου πλημμύρας στο σύνολο της Περιφέρειας και β) στην καταβολή από καθέναν από τους ανωτέρω Δήμους της, προϋπολο-γισθείσας για τις εν λόγω υπηρεσίες, δαπάνης [76.000 ευρώ (19.000 ευρώ Χ 4 Δήμοι), πλέον Φ.Π.Α. (24%) ποσού 18.240 ευρώ, ήτοι συνολικά 94.240 ευρώ), δηλαδή στην πληρωμή στο Ε.Μ.Π./Ε.Λ.Κ.Ε. ισόποσης αμοιβής. Με το περιεχό-μενο αυτό, η επίμαχη σύμβαση δεν αποτελεί γνήσια προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν. 3852/2010 αλλά συνιστά, κατ’ ουσία, σύμβαση απευθείας ανάθεσης υπηρεσιών μεταξύ του καθενός εκ των τεσσάρων (4) Δήμων αφενός και του Ε.Μ.Π./Ε.Λ.Κ.Ε. αφετέρου. Η σύμβαση όμως αυτή μεταξύ του Δήμου .....-... και του Ε.Μ.Π./Ε.Λ.Κ.Ε., νομίμως συνήφθη σύμφωνα με το άρθρο 118 παρ. 1 του ν. 4412/2016 καθώς η εκτιμώμενη αξία της δεν υπερβαίνει το ποσό των 20.000 ευρώ, σύμφωνα δε με τον Οργανισμό της Εσωτερικής του Υπηρεσίας (Β΄ 2276/2011) ο Δήμος δεν διαθέτει εξειδικευμένο προσωπικό για την παροχή των εν λόγω υπηρεσιών. Τέλος, από πλάνη και χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των διατάξεων που αφορούν στην κανονικότητα της δαπάνης, ο Δήμος εξέδωσε την απόφαση ανάληψης του ποσού της σύμβασης (δημοσιονομική δέσμευση) μετά την απόφαση έγκρισης σύναψης της σύμβασης (νομική δέσμευση).

Προμήθειες-μεικτές συμβάσεις. (..) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, με δεδομένο ότι η επίμαχη από 27.10.2016 σύμβαση, κατ’ ορθό νομικό χαρακτηρισμό συνιστά σύμβαση προμηθειών, στην οποία περιλαμβάνονται παρεμπιπτόντως και εργασίες τοποθέτησης (άρθρο 2 παρ. 1 περ. 8 του ν. 4412/2016), το Κλιμάκιο κρίνει, κατά πλειοψηφία, ότι, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από την Επίτροπο, μη νομίμως το αντικείμενο της σύμβασης παρελήφθη από την αναρμόδια  προς τούτο επιτροπή παραλαβής «ΣΥΝΤΗΡΗΣΕΩΝ ΚΤΗΡΙΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΑΦΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ» (βλ. το από 3.11.2016 «ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΠΑΡΑΛΑΒΗΣ ΕΡΓΟΥ & ΒΕΒΑΙΩΣΗΣ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗΣ ΥΛΙΚΩΝ-ΕΞΑΡΤΗΜΑΤΩΝ-ΑΝΤΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ» της τελευταίας). Ωστόσο, το Κλιμάκιο, συνεκτιμώντας το γεγονός ότι δεν αμφισβητείται από την Επίτροπο η καλή εκτέλεση της επίμαχης σύμβασης, κρίνει ότι πρέπει να αναγνωριστεί η συνδρομή συγγνωστής πλάνης υπέρ των αρμοδίων οργάνων του ....., τα οποία, ένεκα του προαναφερθέντος αντικειμένου της σύμβασης,  που περιλαμβάνει και εργασίες τοποθέτησης, χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των κείμενων διατάξεων, θεώρησαν ως αρμόδια επιτροπή παραλαβής του την επιτροπή παραλαβής «ΣΥΝΤΗΡΗΣΕΩΝ ΚΤΗΡΙΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΑΦΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ»...I. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, οι εντελλόμενες δαπάνες δεν είναι νόμιμες, πλην όμως τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα θα μπορούσαν να θεωρηθούν, λόγω συγγνωστής πλάνης, αν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος τις πιστώσεις του οποίου βαρύνουν.