Αποκατάσταση βλάβων..Ενόψει αυτού τo Κλιμάκιο κρίνει ότι προκειμένου να οδηγηθεί σε οριστική κρίση για τη νομιμότητα της υποβληθείσας προς έλεγχο προγραμματικής σύμβασης, πρέπει να προσκομισθεί αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης αυτής (υλοποίησης του αντικειμένου της), το οποίο δεν μπορεί να εξαντλείται μόνο στην ως άνω οριζόμενη διάρκεια της σύμβασης, αλλά πρέπει να περιέχει αναλυτικό χρονικό προγραμματισμό των επιμέρους δράσεων (υποέργων και ενεργειών) της προγραμματικής σύμβασης (όπως π.χ. χρόνος έγκρισης των απαιτούμενων μελετών για την εκτέλεση του έργου, χρόνος δημοπράτησης του έργου, διάρκεια εκτέλεσης του έργου κ.λπ.). Το χρονοδιάγραμμα αυτό δύναται είτε να περιληφθεί στο ως άνω άρθρο του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης που αφορά στη διάρκεια αυτής είτε να προσαρτηθεί σε Παράρτημα αυτής, το οποίο θα ορισθεί ότι αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της. Εξυπακούεται τέλος, ότι το κατά τα ανωτέρω νέο σχέδιο προγραμματικής σύμβασης που θα συνταχθεί και στο οποίο θα ενσωματώνεται το σχετικό αναλυτικό χρονοδιάγραμμα ως όρος αυτής, πρέπει να εγκριθεί από τα αρμόδια για τη σύναψη αυτής όργανα των συμβαλλομένων φορέων.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ-Κατασκευή δικτύων αποχέτευσης ακαθάρτων και Εγκατάστασης Επεξεργασίας λυμάτων ..:Ενόψει αυτών, τo Κλιμάκιο κρίνει, κατά πλειοψηφία ότι πρέπει να υποβληθεί αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης της σύμβασης (υλοποίησης του αντικειμένου της), με χρονικό προγραμματισμό των επιμέρους υποέργων και ενεργειών, ο οποίος πρέπει να συμφωνεί με την ανωτέρω συνολική διάρκεια ισχύος της (36 μήνες). Το χρονοδιάγραμμα αυτό πρέπει να προσαρτηθεί στο παράρτημα Ι του σχεδίου της προγραμματικής σύμβασης και να οριστεί ότι αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της. Εξυπακούεται δε, ότι το, κατά τα ανωτέρω, συνταχθέν νέο σχέδιο της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης, στο οποίο θα προσαρτάται και το οικείο αναλυτικό χρονοδιάγραμμα, πρέπει να εγκριθεί από τα αρμόδια για τη σύναψη αυτής όργανα των συμβαλλομένων φορέων και στη συνέχεια να προσκομισθούν στο Κλιμάκιο και οι σχετικές αποφάσεις των οργάνων αυτών...Ενόψει των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι πρέπει να αναβάλει την οριστική του κρίση προκειμένου ο Δήμος … να προσκομίσει, εντός δεκαπέντε (15) ημερών από την κοινοποίηση της παρούσας πράξης, τα ανωτέρω στοιχεία.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ-Ολοκληρωμένη Εγκατάσταση Διαχείρισης Απορριμμάτων..:..Ενόψει αυτών, τo Κλιμάκιο κρίνει, κατά πλειοψηφία, ότι πρέπει να υποβληθεί αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης της σύμβασης (υλοποίησης του αντικειμένου της), με χρονικό προγραμματισμό των επιμέρους υποέργων και ενεργειών, ο οποίος πρέπει να συμφωνεί με την συνολική διάρκεια ισχύος της σύμβασης, το οποίο πρέπει να είναι σύμφωνο με το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης της Πράξης (βλ. παράγραφο 2 του παραρτήματος Ι της απόφασης ένταξης). Το χρονοδιάγραμμα αυτό πρέπει να προσαρτηθεί στο παράρτημα Ι του σχεδίου της προγραμματικής σύμβασης και να οριστεί ότι αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της. Εξυπακούεται δε, ότι το κατά τα ανωτέρω συνταχθέν νέο σχέδιο της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης, στο οποίο θα προσαρτάται και το οικείο αναλυτικό χρονοδιάγραμμα, πρέπει να εγκριθεί από τα αρμόδια για τη σύναψη αυτής όργανα των συμβαλλομένων φορέων και στη συνέχεια να προσκομισθούν στο Κλιμάκιο και οι σχετικές αποφάσεις των οργάνων αυτών. ..το Κλιμάκιο κρίνει ότι πρέπει να αναβάλει την οριστική του κρίση προκειμένου ο Δήμος ... να προσκομίσει, εντός δεκαπέντε (15) ημερών από την κοινοποίηση της παρούσας πράξης, τα ανωτέρω στοιχεία.

Προγραμματική σύμβαση...Το εγκεκριμένο από τα αρμόδια για τη σύναψη της προγραμματικής σύμβασης όργανα των συμβαλλομένων φορέων αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης αυτής, το οποίο, κατ’ άρθρο 100 παρ. 2.α΄ του ν. 3852/2010, περιλαμβάνεται στο ελάχιστο νόμιμο περιεχόμενό της και δεν μπορεί να εξαντλείται μόνο στην οριζόμενη διάρκεια της σύμβασης (βλ. άρθρο 7 του σχεδίου σύμβασης), αλλά πρέπει να περιέχει αναλυτικό χρονικό προγραμματισμό των επιμέρους δράσεων της προγραμματικής σύμβασης (όπως π.χ. χρόνος έγκρισης των απαιτούμενων μελετών για την εκτέλεση του έργου, χρόνος δημοπράτησης του έργου, διάρκεια εκτέλεσης του έργου κ.λπ.)...Ενόψει των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι πρέπει να αναβάλει την οριστική του κρίση προκειμένου η Περιφέρεια ...να προσκομίσει, εντός δεκαπέντε (15) ημερών από την κοινοποίηση της παρούσας πράξης, τα ανωτέρω έγγραφα

Προγραμματική σύμβαση - μονάδα επεξεργασίας λυμάτων..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (σκέψη ΙΙ.Α.), το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση εγκαθιδρύει πραγματική συνεργασία μεταξύ των συμβαλλόμενων φορέων, με σκοπό, δια της συνένωσης των μέσων που διαθέτει ο καθένας από αυτούς, την από κοινού εκτέλεση της δημόσιας αποστολής τους, και ως τέτοια δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ν. 4412/2016, με την επισήμανση ότι στη δεύτερη σελίδα του, εγκριθέντος από το διοικητικό συμβούλιο της Περιβαλλοντικής Αναπτυξιακής …, σχεδίου σύμβασης πρέπει να παρατεθούν οι εγκριτικές αποφάσεις των αντισυμβαλλομένων, συμφώνως προς τα ορθώς αναγραφόμενα στο εγκριθέν με την 491/14.09.2017 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου …, αντίστοιχο. Εντούτοις, στην παράγραφο 8 του Παραρτήματος Ι του σχεδίου, όπου παρατίθεται πίνακας της διάρκειας υλοποίησης του έργου, αναγράφεται μεν η μηνιαία διάρκεια καθενός εκ των τεσσάρων υποέργων (υποέργο 1: 20 μήνες, υποέργο 2: 26 μήνες, υποέργο 3: 3 μήνες και υποέργο 4: 30 μήνες), πλην όμως η διάρκεια αυτών δεν εντάσσεται σε αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης της Πράξης, από το οποίο να προκύπτει η σειρά εκτέλεσης των υποέργων και, ενδεχομένως, ποια εξ αυτών πρόκειται να εκτελεστούν ταυτοχρόνως. Ενόψει αυτών, το Κλιμάκιο κρίνει ότι πρέπει να υποβληθεί αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης της σύμβασης (υλοποίησης του αντικειμένου της), με χρονικό προγραμματισμό των επιμέρους υποέργων και ενεργειών, ο οποίος πρέπει να συμφωνεί με την συνολική διάρκεια ισχύος της σύμβασης, το οποίο πρέπει να είναι σύμφωνο με το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης της Πράξης (βλ. παράγραφο 2 του παραρτήματος Ι της απόφασης ένταξης). Το χρονοδιάγραμμα αυτό πρέπει να προσαρτηθεί στο παράρτημα Ι του σχεδίου της προγραμματικής σύμβασης και να οριστεί ότι αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της. Εξυπακούεται δε ότι το κατά τα ανωτέρω συνταχθέν νέο σχέδιο της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης, στο οποίο θα προσαρτάται και το οικείο αναλυτικό χρονοδιάγραμμα, πρέπει να εγκριθεί από τα αρμόδια για τη σύναψη αυτής όργανα των συμβαλλομένων φορέων και στη συνέχεια να προσκομισθούν στο Κλιμάκιο και οι σχετικές αποφάσεις των οργάνων αυτών. Μειοψήφισε ο Εισηγητής Κωνσταντίνος Ροντογιάννης, κατά τη γνώμη του οποίου, η διαπιστωθείσα έλλειψη του απαιτουμένου χρονοδιαγράμματος συνιστά έλλειψη του ελάχιστου αναγκαίου κατά νόμο περιεχομένου της προγραμματικής σύμβασης, η οποία συνιστά ουσιώδη νομική πλημμέλεια, διακωλυτική της υπογραφής του ελεγχόμενου σχεδίου προγραμματικής σύμβασης (βλ. ΕΣ Ε΄ Κλιμ. πράξεις 168, 227, 354, 398/2017), πλην, όμως, η γνώμη αυτή δεν εκράτησε.

Παροχή υπηρεσιών ενεργειακής αναβάθμισης συστήματος...Ενόψει των ανωτέρω και δεδομένου ότι δεν έχουν τηρηθεί οι όροι που τέθηκαν για την έγκριση του σχεδίου της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης, καθόσον αφενός δεν υπάρχει (και εάν τυχόν υφίσταται, δεν έχει ληφθεί υπόψη) η χρηματοοικονομική ανάλυση που έθεσαν ως προαπαιτούμενο για την υπογραφή αυτής τα Δημοτικά Συμβούλια των αντισυμβαλλόμενων Δήμων .... και .... και αφετέρου στο ελεγχόμενο σχέδιο (στο άρθρο 2 αυτού) δεν γίνεται ρητή αναφορά περί έγκρισης των τευχών δημοπράτησης από τα Δημοτικά Συμβούλια αυτών, το Κλιμάκιο κρίνει ότι πρέπει να αναβάλει την οριστική του κρίση προκειμένου να προσκομισθούν στο Κλιμάκιο οι –άνευ όρων- εγκριτικές του σχεδίου της προγραμματικής σύμβασης αποφάσεις των αρμοδίων οργάνων των αντισυμβαλλομένων (Περιφέρειας και Δήμων), αφού υποβληθούν σε αυτά η ζητηθείσα ως άνω χρηματοοικονομική ανάλυση και νέο επικαιροποιημένο σχέδιο της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης με βάση τα ανωτέρω προαπαιτούμενα.Ενόψει των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι πρέπει να αναβάλει την οριστική του κρίση προκειμένου να προσκομιστούν τα ανωτέρω στοιχεία.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ  ΣΥΜΒΑΣΗ-Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων και Δίκτυα Αποχέτευσης Δήμου ... και Παραλίας..:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (σκέψη ΙΙ), το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση εγκαθιδρύει πραγματική συνεργασία μεταξύ των συμβαλλόμενων φορέων, με σκοπό, δια της συνένωσης των μέσων που διαθέτει ο καθένας από αυτούς, την από κοινού εκτέλεση της δημόσιας αποστολής τους, και ως τέτοια δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ν. 4412/2016, ενώ το γεγονός ότι η ένταξη της ως άνω Πράξης στο ΕΠ - Υ.ΜΕ.ΠΕΡ.Α.Α. 2014-2020 έχει ολοκληρωθεί σε χρόνο προγενέστερο της σύναψης της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης δεν ασκεί επιρροή στη νομιμότητα αυτής ... Εντούτοις, το σχέδιο της προγραμματικής αυτής σύμβασης δεν έχει το ελάχιστο αναγκαίο κατά νόμο περιεχόμενο, καθόσον σ’ αυτό δεν διαλαμβάνεται το απαιτούμενο από τις διατάξεις του άρθρου 100 παρ. 2 του ν. 3852/2010 χρονοδιάγραμμα εκτέλεσής της, το οποίο δεν μπορεί να ταυτίζεται ή να εξαντλείται στη διάρκεια αυτής, αλλά πρέπει να περιέχει αναλυτικό χρονικό προγραμματισμό των επί μέρους δράσεων που απαρτίζουν το αντικείμενο κάθε Υποέργου ξεχωριστά.Κατόπιν αυτών, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, εξαιτίας της διαπιστωθείσας ως άνω ουσιώδους νομικής πλημμέλειας, κωλύεται η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου προγραμματικής σύμβασης.

Παραχώρηση χρήσης διατηρητέου κτιρίου...Περαιτέρω, δεδομένου ότι έχει παρέλθει ο προβλεπόμενος από το άρθρο 5 της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης (με τίτλο «χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του αντικειμένου της σύμβασης») χρόνος για την ολοκλήρωση των μελετών του έργου (έως 31.9.2013), για την έκδοση των σχετικών αδειών και την προκήρυξη ανοικτού διαγωνισμού για την ανάθεση αυτού (έως 30.10.2013), καθώς και ο χρόνος για την υπογραφή του εργολαβικού συμφωνητικού με τον ανάδοχο (έως 31.12.2013), το Κλιμάκιο κρίνει αναγκαία την προσκόμιση νέου σχεδίου προγραμματικής σύμβασης, εγκεκριμένου από τα αρμόδια όργανα των συμβαλλόμενων φορέων, στο οποίο θα ορίζεται νέο -μεταγενέστερο της υπογραφής της προγραμματικής σύμβασης- χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του αντικειμένου αυτής. Ενόψει των ανωτέρω ουσιωδών ελλείψεων, το Κλιμάκιο δεν μπορεί να οδηγηθεί σε οριστική κρίση για τη νομιμότητα του ελεγχόμενου σχεδίου προγραμματικής σύμβασης και κρίνει, συνεπώς, αναγκαία την έκδοση αναβλητικής πράξης, προκειμένου τα στοιχεία του φακέλου να συμπληρωθούν με τα ως άνω ελλείποντα στοιχεία, εντός προθεσμίας δεκαπέντε (15) ημερών από την κοινοποίηση της παρούσας Πράξης στο Δήμο ….

Σχέδιο προγραμματικής σύμβασης...Από το περιεχόμενο του ελεγχόμενου σχεδίου προγραμματικής σύμβασης προκύπτουν τα εξής: Σύμφωνα με το άρθρο 3 αυτής, στον συνολικό προϋπολογισμό της πράξης, ποσού 694.950,00 ευρώ, για τον οποίο δεν υπάρχει περαιτέρω ανάλυση, περιλαμβάνονται και κόστη που αφορούν σε εργολαβικό όφελος, αναθεώρηση και απρόβλεπτα. Τα κόστη αυτά, όμως, μη νομίμως περιλαμβάνονται στον ως άνω προϋπολογισμό καθόσον αυτός αφορά αποκλειστικά στην προμήθεια εξοπλισμού του ΚΑΔΥ (βλ. άρθρο 1 αυτής), για την οποία αυτά δεν προβλέπονται. Περαιτέρω σε κανένα σημείο της σύμβασης δεν παρατίθενται οι αναγκαίοι χρηματοδοτικοί πόροι, από τους οποίους θα καλυφθούν οι αναλαμβανόμενες οικονομικές υποχρεώσεις, ο τρόπος κάλυψης των αναγκαίων για την εκπλήρωση της προγραμματικής σύμβασης λειτουργικών εξόδων, καθώς και οι λεπτομέρειες της καταβολής τους. Τέλος, στο άρθρο 4 αυτής, που αφορά στη διάρκειά της, αναφέρεται αόριστα ότι αυτή αρχίζει από την ημερομηνία υπογραφής της και λήγει με την ολοκλήρωση του έργου και την τοποθέτηση του εξοπλισμού της προμήθειας, χωρίς περαιτέρω να γίνεται καμία χρονική αναφορά ως προς τον εκτιμώμενο χρόνο ολοκλήρωσης του έργου και χωρίς να προσκομίζεται αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης της προγραμματικής σύμβασης, που να περιέχει αναλυτικό χρονικό προγραμματισμό των επιμέρους δράσεων που απαρτίζουν το συμβατικό αντικείμενο.

Ολοκλήρωση αποχέτευσης - προγραμματική σύμβαση...Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα Πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της, υπό τους εξής όρους: α) στα άρθρα 4 (Διάρκεια) και 12 παρ.1 (Τελικές διατάξεις) της σύμβασης πρέπει να προστεθεί όρος ότι «Τυχόν παράταση της χρονικής διάρκειας της προγραμματικής σύμβασης δεν συνεπάγεται επέκταση του φυσικού ή οικονομικού αντικειμένου αυτής. Σε κάθε περίπτωση, οποιαδήποτε τροποποίηση του φυσικού ή οικονομικού αντικειμένου της σύμβασης θα υποβληθεί για τη διενέργεια προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας ενώπιον του Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου» (πρβλ. Ε΄ Κλιμ. 313/2014), β) το από 20.7.2015 χρονοδιάγραμμα, το οποίο εγκρίθηκε από την τεχνική υπηρεσία του Δήμου … και υποβλήθηκε ενώπιον του παρόντος Κλιμακίου με το 80250/2149/οικ/28.3.2016 έγγραφο του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων της Περιφέρειας …. πρέπει να περιληφθεί ως όρος στο περιεχόμενο (στα άρθρα) της προς υπογραφή σύμβασης και να επισυναφθεί ως παράρτημά της και γ) το τροποποιηθέν, κατά τα ανωτέρω, σχέδιο σύμβασης καθώς και το χρονοδιάγραμμα πρέπει να εγκριθούν, πριν από την υπογραφή της σύμβασης, από τα αρμόδια όργανα των συμβαλλομένων φορέων (Επιτροπή Αναπτυξιακής και Κοινωνικής Πολιτικής του Περιφερειακού Συμβουλίου …. και Δημοτικό Συμβούλιο …).