Συνδρομητική Υπηρεσία. Για να έχετε πλήρη πρόσβαση στο mydocman.gr πρέπει να συνδεθείτε: Είσοδος

ΕλΣυν/Τμ 7/96/2009

Τύπος: Νομολογία Ελεγκ. Συνεδρίου

ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ: 3669/2008

Δεν είναι νόμιμη η δαπάνη που αφορά στην εξόφληση λογαριασμού για την εκτέλεση β΄ φάσης έργου, το οποίο μολονότι αποτελεί αύξηση ποσοτήτων της α΄ φάσης, αποκόπηκε από αυτό, προκειμένου να ανατεθεί απευθείας, καθόσον η αύξηση αυτή οφείλεται στην μεταβολή της εδαφικής επιφάνειας εκτέλεσης του έργου σε βαθμό τέτοιο, ώστε να μην είναι δυνατή πλέον η εφαρμογή της αρχικής μελέτης. Στην περίπτωση αυτή απαιτείται είτε διάλυση της αρχικής εργολαβίας, είτε η τήρηση της νόμιμης διαδικασίας τροποποίησης της μελέτης, έτσι ώστε να προσδιοριστεί εξ αρχής το τεχνικό και οικονομικό αντικείμενο του έργου και να προϋπολογιστεί αυτό ενόψει των νέων δεδομένων (ν. 1418/84, άρθρο 291 παρ.4 του π.δ.410/1995, όπως αυτό τροποποιήθηκε με την παρ. 12 του άρθρου 19 του ν.3242/2004).


Ιστορικό Αναθεωρήσεων (Πιλοτική Εφαρμογή)

Σχετικά Έγγραφα

ΕΣ/Τ7/249/2009

Ανάθεση κατατμημένου έργου.Η μετατόπιση του γηπέδου σε άλλη εδαφική επιφάνεια ανέτρεψε πλήρως τα δεδομένα και, συνεπώς, τις εκτιμήσεις της αρχικής μελέτης, μεταβάλλοντας κατ' ουσία το φυσικό αντικείμενο του αρχικού έργου, για το οποίο, θα έπρεπε είτε να συνταχθεί νέα μελέτη, προκειμένου αυτό να ανατεθεί με νέα διαδικασία βάσει διαφορετικού προϋπολογισμού, αφού προηγουμένως διαλυόταν η υφιστάμενη εργολαβία είτε να ακολουθηθεί η προβλεπόμενη από το νόμο διαδικασία τροποποίησης της αρχικής μελέτης


ΕΣ/ΚΛ.Ε/357/2016

Συμπληρωματική σύμβαση έργου- περιφερειακή οδός...Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ Γ της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι περιστάσεις που επικαλείται η αναθέτουσα αρχή, εξ αιτίας των οποίων κατέστησαν αναγκαίες οι εργασίες που περιλαμβάνονται στην 1η Σ.Σ., δεν είναι απρόβλεπτες κατά την έννοια του νόμου και δεν δικαιολογούν τη σύναψη τέτοιας.Ειδικότερα, ως προς τις εργασίες για την πρόσθετη εξυγίανση του εδάφους (πρόσθετες χωματουργικές εργασίες για αφαίρεση ακατάλληλων εδαφών, προμήθεια πρόσθετου υλικού Ε4 και εργασίες θεμελίωσης, καθώς και τοποθέτηση γεωυφάσματος), η Περιφέρεια επικαλείται την αποσάθρωση του εδάφους που συντελέστηκε μετά την εκπόνηση της αρχικής γεωτεχνικής μελέτης (2009), εξαιτίας της απρόβλεπτης αύξησης του ύψους των βροχοπτώσεων στην περιοχή εκτέλεσης του έργου. Ωστόσο, όπως προκύπτει από τα προσκομιζόμενα αναλυτικά στοιχεία, η αύξηση των βροχοπτώσεων δεν ήταν μεγάλης έκτασης, ώστε να δικαιολογείται η προβαλλόμενη έκτακτη ανατροπή των συνθηκών εκτέλεσης του έργου (τα περισσότερα έτη η αύξηση είναι μικρότερη του 10%). Επιπλέον, ανεξαρτήτως του χρόνου εκπόνησης της αρχικής γεωτεχνικής μελέτης, η επικαλούμενη κλιματική μεταβολή είχε ήδη εκδηλωθεί κατά το χρόνο δημοπράτησης του έργου (βλ. αυξημένες βροχοπτώσεις έτους 2009-2010 και 2010-2011), ώστε η αναθέτουσα αρχή είχε τη δυνατότητα να επικαιροποιήσει τη μελέτη και να επανεξετάσει τις προδιαγραφές κατασκευής του έργου πριν από την ανάθεσή του. 


ΕλΣυν/Τμ.6/288/2012

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτίθενται στις προηγούμενες σκέψεις το Τμήμα κρίνει ότι οι εργασίες που περιλαμβάνει η προς σύναψη συμπληρωματική σύμβαση αποτέλεσαν αντικείμενο της αρχικής σύμβασης. Συγκεκριμένα, οι συμπληρωματικές εργασίες: είτε α. αποτέλεσαν εξαρχής τμήμα των ομάδων εργασιών του αρχικού συμβατικού αντικειμένου και αυξήθηκαν κατά ποσότητα με τον 1ο Α.Π.Ε. (εργασίες εξυγίανσης) είτε β. εντάχθηκαν και ενσωματώθηκαν στο αρχικό έργο ήδη με τον 1ο ΑΠΕ και για την κάλυψη της δαπάνης τους (ειδικώς, εργασίες εξυγίανσης, για τις οποίες συντάχθηκε το 1ο Π.Κ.Τ.Μ.Ν.Ε.) διατέθηκε το ποσό των απροβλέπτων –ανεξαρτήτως αν τούτο διατέθηκε νομίμως ή μη, εφόσον με το ποσό των απροβλέπτων δεν επιτρέπεται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 57 παρ. 3 της κωδικοποίησης της νομοθεσίας κατασκευής δημοσίων έργων να καλύπτονται δαπάνες από νέες εργασίες ή από προβλεπόμενες συμβατικές εργασίες των οποίων αυξήθηκε η ποσότητα για την αρτιότητα και λειτουργικότητα του έργου, χωρίς να έχουν εφαρμοσθεί πλήρως οι σχετικές προδιαγραφές κατά την κατάρτιση των μελετών, όπως εν προκειμένω, δεδομένου ότι της κατάρτισης της μελέτης του αρχικού έργου δεν προηγήθηκε εκπόνηση γεωτεχνικής μελέτης, παρότι από το ισχύον νομοθετικό καθεστώς δεν προβλέπεται τέτοια εξαίρεση, ενώ δεν γίνεται επίκληση απρόβλεπτων περιστάσεων που μετέβαλαν τις συνθήκες εκτέλεσης του έργου σε σχέση με αυτές που επικρατούσαν κατά την εκπόνηση της μελέτης δημοπράτησής του- γ. είτε προβλέπονταν ως συμβατικό αντικείμενο, περικόπηκαν δε στη συνέχεια προκειμένου να αντιμετωπιστεί το κόστος των εργασιών εξυγίανσης –ανεξάρτητα αν μπορούσαν νομίμως ή μη να μειωθούν, καθώς οι συμβατικές ποσότητες εργασιών δεν επιτρέπεται να μειώνονται αν θίγεται η πληρότητα, λειτουργικότητα, και ποιότητα του έργου, όπως εν προκειμένω προκύπτει- και μέσω της συμπληρωματικής σύμβασης επιχειρείται η επανένταξή τους στο προς κατασκευή έργο, προκειμένου αυτό να είναι λειτουργικό και ασφαλές (εργασίες επιστρώσεων).


ΕλΣυν.Τμ.6/27/2017

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ-ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:ζητείται η ανάκληση της 357/2016 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Mε τα δεδομένα αυτά το Τμήμα κρίνει όλες οι ανωτέρω εργασίες που περιλαμβάνονται στη 1η συμπληρωματική σύμβαση ανάγονται σε πλημμέλειες και ελλείψεις της αρχικής μελέτης. Ειδικότερα η επικαλούμενη κλιματική αλλαγή είχε ήδη εκδηλωθεί πολύ πριν το χρόνο δημοπράτησης του έργου (από τα έτη 2009-2010) και η αναθέτουσα αρχή μπορούσε να επικαιροποιήσει την μελέτη πριν την ανάθεση του έργου. Σε κάθε περίπτωση, όπως προκύπτει από τις μετρήσεις του σταθμού Δίου .. η αύξηση των βροχοπτώσεων δεν ήταν τόσο μεγάλης έκτασης (το έτος 2013-2014 το ύψος της βροχής ήταν 356,0, μικρότερο δηλαδή από κάθε άλλη χρονιά κατά το χρονικό διάστημα 2007-2016, ενώ κατά τα έτη 2011, 2012, 2014, 2015 η αύξηση των βροχοπτώσεων σε σχέση με τα έτη 2007, 2008 και 2009 δεν υπερέβη το 10% περίπου), ούτε ο νομός κηρύχθηκε σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, ώστε να δικαιολογείται η ανατροπή των συνθηκών εκτέλεσης του έργου. Περαιτέρω, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι στο επίμαχο τμήμα ΧΘ 4±000 έως ΧΘ 10±300 δεν είχαν διενεργηθεί γεωτρήσεις και δεν είχε ερευνηθεί η καταλληλότητα των εδαφών ώστε να μπορεί να αποδειχθεί ότι η αλλοίωση της σύστασής τους ήταν πράγματι επιγενόμενη. Επίσης, η επικαλούμενη από τον αιτούντα αλλοίωση της σύστασης του εδάφους λόγω της αύξησης του ριζικού συστήματος των καλλιεργούμενων στη περιοχή ακτινιδίων, πέραν του ότι δεν αποδεικνύεται από κανένα στοιχείο του φακέλου, συνιστά και γεγονός που έπρεπε να είχε προβλεφθεί εξ αρχής δεδομένου ότι το έργο κατασκευάζεται σε εκτάσεις με κύριο προορισμό την αγροτική καλλιέργεια.(..)Συνεπώς, η κρινόμενη αίτηση ανάκλησης και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να απορριφθούν.

Μη αναθεωρητέα με την ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ/681/2017.

 

ΕΣ/Τμ.7(ΚΠΕ)303/2013

Συμπληρωματικές συμβάσεις.Καταβολή ποσού 126.998,00 ευρώ στη φερόμενη ως δικαιούχο εργοληπτική εταιρεία «......», σε εξόφληση του 3ου λογαριασμού του έργου «Συντήρηση και αξιοποίηση Μετοχίου Ιεράς Σκήτης Αγίου Ανδρέα». Ως αιτιολογία της άρνησής του ο Επίτροπος προέβαλε ότι η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη, κατά το ποσό των 30.837,06 ευρώ, που αφορά στην 1η συμπληρωματική σύμβαση του εν λόγω έργου, καθόσον δεν στοιχειοθετείται η συνδρομή απρόβλεπτων περιστάσεων που να δικαιολογούν την προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της ανάθεσης συμπληρωματικών εργασιών στον ανάδοχο του αρχικού έργου, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 57 του ν. 3669/2008. (...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη νομική σκέψη που προηγήθηκε, μη νόμιμα, ο πρώην Δήμος ...... προέβη στη σύναψη της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης εργασιών του οικείου έργου, καθόσον δεν αποδεικνύεται η συνδρομή αιφνίδιων πραγματικών γεγονότων, που ανέκυψαν κατά την τεχνική εκτέλεση του έργου, τα οποία δεν μπορούσαν αντικειμενικά, να προβλεφθούν και να ενταχθούν στο τεχνικό αντικείμενο της κύριας σύμβασης, όπως αυτό προσδιορίστηκε με βάση την αρχική μελέτη του έργου, προϋπόθεση η οποία, πρέπει να συντρέχει σωρευτικά με τις λοιπές προϋποθέσεις του νόμου, που αφορούν στην αδυναμία διαχωρισμού των συμπληρωματικών εργασιών από την κύρια σύμβαση και στην αναγκαιότητά τους για την τελειοποίηση του έργου. Και ναι μεν ο Δήμος ......, (βλ. το 29324/29.7.2013 έγγραφο του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών), προβάλλει ότι ήταν οι διαπιστωθείσες κατά τις εκσκαφές και μετά την αποκάλυψη των θεμελίων και της φέρουσας τοιχοποιΐας συνθήκες που είχαν σαν αποτέλεσμα την συμπλήρωση του φυσικού αντικειμένου της αρχικής μελέτης και, κατ’ επέκταση, την εκτέλεση των επίμαχων συμπληρωματικών εργασιών, οι επικαλούμενες, όμως, εκ μέρους του Δήμου καταστάσεις, που ανάγονται στις ήδη υπάρχουσες κατά το χρόνο σύναψης της αρχικής σύμβασης συνθήκες, δεν στοιχειοθετούν κατά την κρίση του Κλιμακίου απρόβλεπτες περιστάσεις, δοθέντος ότι η παλαιότητα των κτιρίων συνιστά αναγκαία παράμετρο που πρέπει να λαμβάνεται υποχρεωτικά υπόψη, κατά τη σύνταξη μελέτης αναπαλαίωσης – συντήρησης, η οποία άλλωστε καθορίζει την έκταση των αναγκαίων εργασιών. Υπό το πρίσμα αυτό, η αδυναμία ακριβούς προμέτρησης των εργασιών συνιστά λογικό μεν ενδεχόμενο, δικαιολογεί, όμως, μία εύλογη απόκλιση - αστοχία της μελέτης, στο μέτρο που δεν υπερβαίνει το κονδύλιο των απροβλέπτων της εργολαβικής σύμβασης, το οποίο εν προκειμένω ανερχόταν σε ποσοστό 15% επί του συνολικού προϋπολογισμού και το οποίο αναλώθηκε για την κάλυψη σφαλμάτων της προμέτρησης της αρχικής μελέτης ως προς την ποσότητα ορισμένων εργασιών. Σε κάθε δε περίπτωση λόγω της παλαιότητας του κτιρίου και του γεγονότος ότι μέρος αυτού είχε καταστραφεί, η κατάσταση της φέρουσας κατασκευής και της θεμελίωσης αυτού έπρεπε να είχε ερευνηθεί επισταμένως και με κάθε δυνατή επιμέλεια στην αρχική μελέτη. Περαιτέρω, μη νομίμως περιελήφθη στην συμπληρωματική σύμβαση η αύξηση του Φ.Π.Α. από 19% σε 23%, καθώς η εφαρμογή νέων κανόνων που καθιερώνονται ως υποχρεωτικοί μετά την ανάθεση του έργου, όπως η αύξηση του Φ.Π.Α., καλύπτονται αποκλειστικά από το κονδύλιο των απροβλέπτων που περιλαμβάνεται στην αρχική σύμβαση. Εξάλλου, ο ισχυρισμός του Δήμου, σύμφωνα με τον οποίο το Ελεγκτικό Συνέδριο, κατά τον προληπτικό έλεγχο δαπάνης που αφορά στην εξόφληση λογαριασμού συμπληρωματικής σύμβασης, δεν μπορεί να ελέγξει παρεμπιπτόντως ούτε τη νομιμότητα της σύμβασης αυτής ούτε τη νομιμότητα του συνταχθέντος Α.Π.Ε., καθόσον πρόκειται για πράξεις οι οποίες δεν έχουν ανακληθεί ή ακυρωθεί δικαστικώς και κατά συνέπεια καλύπτονται από το τεκμήριο νομιμότητας, είναι απορριπτέος το μεν ως μη νόμιμος, καθόσον ο έλεγχος που ασκείται από το Δικαστήριο εκτείνεται σε όλα τα ζητήματα που άπτονται της νομιμότητας και κανονικότητας της δαπάνης, εφόσον δεν έχουν κριθεί από το αρμόδιο δικαστήριο με ισχύ δεδικασμένου, το δε ως ερειδόμενος επί εσφαλμένης προϋπόθεσης, καθόσον ο Επίτροπος, κατά τον διενεργηθέντα προληπτικό έλεγχο της υπό κρίση δαπάνης, δεν έλεγξε τη νομιμότητα του 1ου Α.Π.Ε., αλλά τη συνδρομή των νόμιμων προϋποθέσεων σύναψης και εντεύθεν τη νομιμότητα της συμπληρωματικής σύμβασης και, τέλος, για τον πρόσθετο λόγο ότι η από 10.9.2010 συμπληρωματική σύμβαση δεν αποτελεί ατομική διοικητική πράξη που καλύπτεται από το τεκμήριο νομιμότητας, ώστε να τίθεται ζήτημα παρεμπίπτοντος ελέγχου αυτής (βλ. πράξεις VII Τμ. 29, 130/2012).


ΝΣΚ/24/2003

Δυνατότητα διαδοχής της ΕΥΔΑΠ εκ μέρους του Δημοσίου σε συμβάσεις εκπόνησης μελετών και κατασκευής δημοσίων έργων. Δεν είναι επιτρεπτή (κατ’ εφαρμογή της αρχής της νομιμότητας της δράσης της Διοικήσεως και λόγω της ελλείψεως γενικής ή ειδικής ρύθμισης είτε κατά τη νομοθεσία των δημοσίων έργων, είτε κατ’ άλλη διάταξη, η οποία να επιτρέπει και να ρυθμίζει την αλλαγή του προσώπου του κυρίου του έργου), η υπεισέλευση του Δημοσίου, στη θέση του κυρίου του έργου (ή της μελέτης) καθ’ υποκατάσταση της ΕΥΔΑΠ, στις εν εξελίξει συμβάσεις εκπόνησης μελετών και εκτέλεσης δημοσίων έργων με αντικείμενο την κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων ή δικτύων αποχέτευσης ομβρίων υδάτων, τα οποία ανέθεσε και εκτελεί η ΕΥΔΑΠ.

ΕλΣυν/Τμ.7/66/2012

Διάθεση απροβλέπτων.Δαπάνη ασφάλτου.τουΜε τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις (ΙΙ και ΙΙΙ), το Τμήμα κρίνει ότι η επιπλέον δαπάνη ποσού 34.334,91 ευρώ, για την κατασκευή επιχώματος με θραυστά επίλεκτα υλικά λατομείου, μη νομίμως καλύπτεται από το κονδύλιο των απρόβλεπτων δαπανών της οικείας σύμβασης, καθόσον, πέραν του ότι ως προς αυτές ο οικείος Α.Π.Ε. στερείται αιτιολογίας με γενική αναφορά στην ανάγκη εκτέλεσής τους για την τεχνική αρτιότητα του έργου, πρόκειται για νέες εργασίες, οι οποίες δεν προβλέπονταν στις προμετρήσεις των εργασιών και στον εν γένει προϋπολογισμό του έργου, ενώ μπορούσαν αντικειμενικώς να προβλεφθούν κατά την σύνταξη της αρχικής μελέτης αυτού, δεδομένου ότι, όπως αναφέρεται από το Δήμο στο έγγραφο επανυποβολής του ελεγχόμενου χρηματικού εντάλματος, συνέχονται με την σύνθεση του εδάφους (αργιλώδες υλικό) του χώρου εκτέλεσης του έργου, γεγονός γνωστό κατά την κατάρτιση της αρχικής μελέτης. Εξάλλου, δεν απαιτείτο η σύνταξη ΠΚΤΝΜ για τις εν λόγω εργασίες, δεδομένου ότι αυτές υπάρχουν αυτούσιες σε άρθρα του τιμολογίου της μελέτης, απορριπτομένου ως αβασίμου του περί του αντιθέτου ισχυρισμού του Επιτρόπου. Περαιτέρω, το ποσό των 13.469,58 ευρώ που προκύπτει από την αύξηση του Φ.Π.Α. από 19% σε 23% αποτελεί νέο κανόνα που θεσπίστηκε ως υποχρεωτικός μετά την ανάθεση του έργου. Επομένως, θα μπορούσε να καλυφθεί, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, από το κονδύλιο των απρόβλεπτων και, εφόσον αυτό είχε αναλωθεί νομίμως, από τις εγγεγραμμένες για το έργο πιστώσεις. Δοθέντος όμως ότι το κονδύλιο των απρόβλεπτων δαπανών έχει, εν προκειμένω, αναλωθεί μη νομίμως, δεν είναι νόμιμη η επιπλέον αυτή δαπάνη από την αύξηση του συντελεστή Φ.Π.Α. Τέλος, όσον αφορά στην επιπλέον δαπάνη των 14.555,02 ευρώ για απολογιστικές εργασίες, η οποία αντιστοιχεί στην αξία της ασφάλτου που χρησιμοποιήθηκε για την εκτέλεση του έργου, ελλείψει συμβατικής ρύθμισης, νομίμως καταβάλλεται στο φερόμενο ως δικαιούχο του επίμαχου χρηματικού εντάλματος, έστω και αν αυτή υπερβαίνει το ποσό της οικείας σύμβασης, δεδομένου ότι η δαπάνη αυτή αποδεικνύεται - και κατά το υπερβάλλον ποσό - από τα σχετικά παραστατικά στοιχεία (σχ. το από 16.11.2010 πρωτόκολλο υπολογισμού απολογιστικά αξίας ασφάλτου και τα σχετικά δελτία της Διεύθυνσης Τιμών Βιομηχανικών προϊόντων και φαρμάκων της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου).


ΕΣ/ΚΛ.Ε/608/2009

Αποπεράτωση αποχέτευσης -συμπληρωματική σύμβαση...Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην τρίτη σκέψη (ΙΙΙ), το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι ως άνω εργασίες που αποτελούν το αντικείμενο της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, δεν αποδεικνύεται από τον αναθέτοντα φορέα ότι οφείλονται σε απρόβλεπτες περιστάσεις κατά την τεχνική εκτέλεση του έργου, δηλαδή σε αιφνίδια πραγματικά περιστατικά, που αντικειμενικά, κατά τους κανόνες της ανθρώπινης εμπειρίας και λογικής, δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν κατά τη σύνταξη της αρχικής μελέτης δημοπράτησης του έργου. Τέτοιες δε απρόβλεπτες περιστάσεις δεν συνιστούν σε καμιά περίπτωση οι επισημάνσεις της αναδόχου, αναφορικά με ορισμένα κατασκευαστικά ζητήματα, καθόσον από κανένα στοιχείο του φακέλου δεν προκύπτει ο λόγος για τον οποίο δεν κατέστη δυνατή η πρόβλεψή τους στο στάδιο σύνταξης της ανωτέρω αρχικής μελέτης. Ούτε εξάλλου η αόριστη αναφορά στην αιτιολογική έκθεση του 4ου Α.Π.Ε., ότι οι επιβαλλόμενες εργασίες κατέστησαν αναγκαίες λόγω των ανωτέρω απροβλέπτων περιστάσεων, αρκεί για να αποδείξει ότι οι εργασίες αυτές δεν οφείλονται σε αστοχίες και παραλείψεις ή σφάλματα της αρχικής μελέτης, ενόψει και του ότι σε κανέναν από τους προεγκριθέντες Α.Π.Ε., στους οποίους συμπεριλήφθηκαν ομοειδείς εργασίες, γίνεται αναφορά σε τέτοια αιφνίδια περιστατικά, ενώ στο 39/10.7.2009 έγγραφο του κυρίου του έργου ρητώς αναφέρεται ότι οι επιπλέον εργασίες οφείλονται σε αδυναμίες της αρχικής μελέτης δημοπράτησης του επίμαχου έργου. Και ναι μεν, αναφορικά τουλάχιστον με τις εργασίες αποκατάστασης βλαβών σε υφιστάμενα δίκτυα κοινής ωφέλειας, δεν παρίσταται εφικτός ο ακριβής εντοπισμός τους εκ των προτέρων, πλην στην οικεία αιτιολογική έκθεση δεν παρατίθεται καμία ειδικότερη αιτιολογία ως προς το γιατί δεν μπορούσε να προβλεφθεί εξ αρχής και να ληφθεί υπόψη η έλλειψη χαρτογράφησης των δικτύων αυτών και, ως εκ τούτου, η ενδεχόμενη πρόκληση ζημιών από τις εργασίες της αναδόχου, γεγονός που ανάγεται στο χρόνο σύνταξης της αρχικής μελέτης και θα συνεπαγόταν και την πρόβλεψη ενός αντίστοιχου κονδυλίου στον προϋπολογισμό του αρχικού έργου. Εξάλλου, σε κάθε περίπτωση, απαιτείται να συντρέχουν σωρευτικά οι προβλεπόμενες από το νόμο προϋποθέσεις για την κατάρτιση συμπληρωματικής σύμβασης εργασιών και δεν αρκεί η συνδρομή κάποιας μόνο από αυτές, όπως το ότι οι εργασίες που αποτελούν το αντικείμενο της συμπληρωματικής σύμβασης δεν μπορούν, τεχνικά ή οικονομικά, να διαχωριστούν από την αρχική σύμβαση χωρίς να δημιουργήσουν μείζονα προβλήματα για την αναθέτουσα αρχή, ούτε ασκεί εν προκειμένω επιρροή το γεγονός της χρηματοδότησης του αρχικού έργου από κοινοτικούς πόρους.


ΕΣ/Τμ.7(ΚΠΕ)106/2013

Εξόφληση του 3ου και 4ου λογαριασμού της μελέτης με τίτλο «Σχέδιο Χωρικής Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ)/Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΓΠΣ) Δήμου ......».(...)Ειδικότερα, για τη νόμιμη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης μελέτης με τον ανάδοχο της αρχικής σύμβασης πρέπει να υπάρχουν επιπρόσθετες εργασίες που κατέστησαν αναγκαίες κατά την εκτέλεση της σύμβασης και είτε δεν ήταν δυνατόν να διαχωριστούν από τεχνική και οικονομική άποψη από την κύρια σύμβαση είτε ήταν αναγκαίες για την ολοκλήρωση και την τελειοποίησή της, ενώ περαιτέρω οι εργασίες αυτές πρέπει να οφείλονται σε περιστάσεις, που δεν μπορούσαν να προβλεφθούν κατά την σύναψη της αρχικής σύμβασης. Κατά την πάγια νομολογία δε του Δικαστηρίου τούτου (βλ. αποφάσεις Τμ. Μείζονος-Επταμελούς Σύνθεσης 3210, 2489/2011, πράξεις VII Τμ. Ελ.Συν. 412, 296/2010, 279, 277/2008) ως απρόβλεπτες περιστάσεις θεωρούνται τα πραγματικά περιστατικά, τα οποία δεν ανάγονται στο χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης και αντικειμενικά δεν μπορούσαν να προβλεφθούν σύμφωνα με τους κανόνες επιμέλειας του μέσου συνετού ανθρώπου του οικείου κλάδου. Η αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού του αρχικού συμβατικού αντικειμένου ή η διαφορά στην αμοιβή της αναδόχου που προκαλείται συνεπεία αυτού, δεν αφορά σε μελέτες πρόσθετες ή νέες που δύνανται να περιληφθούν σε συμπληρωματική σύμβαση.  Με αυτόν τον τρόπο επιδιώκεται απλώς η αύξηση του προϋπολογισμού του αρχικού αντικειμένου ώστε να καλυφθούν οι διαφορές στην κοστολόγηση, οι οποίες προέκυψαν κατά την εκτέλεσή του και, ως εκ τούτου, δεν μπορούν να ενταχθούν σε συμπληρωματική σύμβαση (απόφαση VI Τμήματος 2503/2009). Εξάλλου, η συνολική αμοιβή των συμπληρωματικών εργασιών δεν πρέπει να υπερβαίνει το 50% της αρχικής συμβατικής αμοιβής, σε κάθε περίπτωση δε οι συμπληρωματικές αυτές εργασίες εκτελούνται μόνο μετά την σύνταξη συγκριτικού πίνακα που τις περιλαμβάνει, ο οποίος εγκρίνεται πριν εξαντληθεί η συνολική προθεσμία για την περαίωση του μελετητικού έργου (βλ. πράξεις VII Τμήματος 182/2009, 279/2008). (Κρίθηκε μη ανακλητέα (Πράξη Ελ. Συν. 58/2013 Τμ. 7)

ΕλΣυν/τμ.6/274/2011

Από τις ως άνω διατάξεις (3669/2008) συνάγεται ότι η απευθείας ανάθεση συμπληρωματικών εργασιών στον ανάδοχο ήδη εκτελούμενου δημόσιου έργου, αποτελεί εξαιρετική διαδικασία απευθείας αναθέσεως και για το λόγο αυτό εφαρμόζεται μόνον στις περιοριστικά αναφερόμενες στο Νόμο περιπτώσεις, καθόσον συνιστά παρέκκλιση από τις αρχές της διαφάνειας, της ισότητας και του ελεύθερου ανταγωνισμού. Ως συμπληρωματικές δε εργασίες θεωρούνται εκείνες, για τις οποίες συντρέχουν σωρευτικά οι εξής προϋποθέσεις : α) παρουσιάζουν αναγκαία συνάφεια με το έργο και δεν περιλαμβάνονται στην αρχικώς συναφθείσα σύμβαση, β) κατέστησαν αναγκαίες κατά την τεχνική εκτέλεση του έργου όπως αυτό περιγράφεται στην αρχική σύμβαση και τα οικεία συμβατικά τεύχη (μελέτες, γενική συγγραφή υποχρεώσεων κ.λπ.), λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων και γ) είτε δεν μπορούν τεχνικά ή οικονομικά να διαχωριστούν από την αρχική σύμβαση χωρίς να δημιουργήσουν μείζονα προβλήματα στην αναθέτουσα αρχή είτε, παρά τη δυνατότητα διαχωρισμού τους, είναι απόλυτα αναγκαίες για την τελειοποίησή της. Τέτοιες εργασίες θεωρούνται εκείνες, οι οποίες προβλέπονται κατά είδος από το συμβατικό τιμολόγιο και τον προϋπολογισμό, αλλά εκτελούνται σε ποσότητες μεγαλύτερες από τις προβλεπόμενες (πρόσθετες ή υπερσυμβατικές εργασίες) είτε δεν προβλέπονται καθόλου ή προβλέπονται μεν, αλλά εκτελούνται με διαφορετικό τρόπο (νέες εργασίες). Δεν θεωρούνται συμπληρωματικές οι εργασίες που αφορούν στην επέκταση του τεχνικού αντικειμένου του έργου ή στη βελτίωση της ποιότητάς του. Οι ως άνω διατάξεις, λόγω του εξαιρετικού χαρακτήρα τους, πρέπει να ερμηνεύονται στενά, το δε βάρος αποδείξεως της συνδρομής των έκτακτων και απρόβλεπτων περιστάσεων το φέρει όποιος τις επικαλείται. Ως απρόβλεπτες περιστάσεις νοούνται αιφνίδια πραγματικά γεγονότα, τα οποία δεν ανάγονται στο χρόνο καταρτίσεως της αρχικής συμβάσεως και τα οποία, παρότι η μελέτη (οριστική ή προμελέτη), με βάση την οποία προσδιορίσθηκε το τεχνικό αντικείμενο του έργου, υπήρξε κατά το δυνατόν πλήρης και ακριβής, αντικειμενικά δεν μπορούσαν να προβλεφθούν, σύμφωνα με τους κανόνες της ανθρώπινης εμπειρίας και λογικής ώστε να ενταχθούν στο αρχικό έργο και την ήδη συναφθείσα σύμβαση (Ε.Σ. 1780/2009, 2506/2009, 2726/2010, κ.α.). Περαιτέρω με το ποσό του κονδυλίου των απροβλέπτων της αρχικής συμβάσεως δύνανται να καλυφθούν εργασίες οι οποίες προκύπτουν από τη μεταβολή του νομοθετικού πλαισίου, η οποία λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια εκτελέσεως και επιβάλλει αναγκαστικές τροποποιήσεις στο σχεδιασμό του αρχικού έργου καθώς και διαφορές, οι οποίες προκύπτουν στις ποσότητες των εργασιών που πρέπει να εκτελεσθούν και οφείλονται σε προφανείς παραλείψεις ή σε σφάλματα των προμετρήσεων.