Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη III, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι ορθά το Κλιμάκιο αποφάνθηκε ότι συντρέχει νόμιμος λόγος που κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος για έλεγχο σχεδίου σύμβασης, διότι αυτό περιλαμβάνει τους ως άνω όρους, οι οποίοι αντίκεινται στις δεσμευτικές για τα συμβαλλόμενα μέρη διατάξεις των τευχών της διακήρυξης και της ειδικής συγγραφής υποχρεώσεων και συνεπώς είναι μη νόμιμοι. Ειδικότερα, διαπιστώνονται τροποποιήσεις ουσιωδών όρων της διακήρυξης και της ειδικής συγγραφής υποχρεώσεων (ΕΣΥ) καθώς και προσθήκη όρων οι οποίοι δεν προβλέπονται από τα εν λόγω συμβατικά τεύχη, δεσμεύουν υπέρμετρα την αναθέτουσα αρχή και αποβαίνουν έτσι σε βάρος της. Ενόψει τούτων και δοθέντος ότι σύμφωνα με το άρθρο 1 της ΕΣΥ, αντικείμενο της είναι η διατύπωση των συμβατικών όρων σύμφωνα με τους οποίους πρόκειται να κατασκευασθεί και να λειτουργήσει κατά τη διάρκεια της εκμετάλλευσής του το έργο, σε συνδυασμό με τους υπόλοιπους όρους της διακήρυξης και των λοιπών συμβατικών τευχών, τα ως άνω άρθρα του σχεδίου σύμβασης, τα οποία είτε έρχονται σε αντίθεση με την ΕΣΥ και τη διακήρυξη είτε περιέχουν όρους που δεν προβλέπονται ή με τους οποίους ουσιαστικά καταστρατηγούνται τα οριζόμενα στην ΕΣΥ και τη διακήρυξη, είναι μη νόμιμα και συνεπώς απορριπτέοι ως αβάσιμοι είναι οι ισχυρισμοί της αιτούσας περί της νομιμότητας αυτών και της μη ορθότητας των παρατηρήσεων του Κλιμακίου.

Δημόσια έργα. Τεύχη δημοπράτησης αρχιτεκτονικής μελέτης κτιριακού έργου. Αμοιβή σύνταξης τευχών δημοπράτησης. Μειώσεις αμοιβής.α) Η αμοιβή για τη σύνταξη των τευχών δημοπράτησης της αρχιτεκτονικής μελέτης κτιριακού έργου υπολογίζεται σύμφωνα με τον προϋπολογισμό της αρχιτεκτονικής μελέτης και μόνον αυτόν. β) Οι προβλεπόμενες μειώσεις της αμοιβής, για τα χρηματοδοτούμενα από τις δημόσιες επενδύσεις έργα του Δημοσίου και των ΝΠΔΔ, εφαρμόζονται επί του αθροίσματος των αμοιβών της (κυρίως) αρχιτεκτονικής μελέτης και των οικείων τευχών δημοπράτησης.

ΘΕΜΑ: Ανάρτηση τευχών δημοπράτησης στην ηλεκτρονική σελίδα της Γ.Γ.Δ.Ε.ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ 26

Κατασκευή έργου...Επειδή, προβάλλεται ότι η κατάπτωση της επίμαχης εγγυητικής επιστολής συμμετοχής, είναι μη νόμιμη λόγω παράβασης ουσιώδους διαδικαστικού τύπου και συγκεκριμένα διότι αυτή εκδόθηκε δίχως την, κατά τις διατάξεις του άρθρου 24 παρ.6 του ν.3669/2008, προηγούμενη γνώμη του Συμβουλίου Δημόσιων Έργων, Ο λόγος αυτός είναι απορριπτέος ως νόμω αβάσιμος. Και τούτο προεχόντως διότι, η κατάπτωση της εγγυητικής επιστολής συμμετοχής σε περίπτωση μη έγκαιρης προσκόμισης των δικαιολογητικών, για λόγους που οφείλονται σε υπαιτιότητα του μειοδότη, δεν εμπίπτει στο ρυθμιστικό πεδίο της διάταξης αυτής του άρθρου 24 του ν.3669/2008, η οποία, κατά τη σαφή γραμματική διατύπωσή της, τυγχάνει εφαρμογής επί κατάπτωσης της εγγύησης συμμετοχής στη δημοπρασία, όταν η προσφορά που υποβάλλεται δεν τηρεί τους βασικούς όρους της διακήρυξης και των τευχών δημοπράτησης από μέρους της εργοληπτικής επιχείρησης, αλλά διέπεται αποκλειστικά από τις διατάξεις της παραγράφου 2 του άρθρου 26 του ν.3669/2008 και του άρθρου 15.4 της διακήρυξης, που δεν απαιτούν την τήρηση του εν λόγω τύπου.(...)Επειδή κατόπιν των ανωτέρω και εφ’ όσον δεν προβάλλεται άλλος λόγος ακύρωσης, η υπό κρίση αίτηση πρέπει να απορριφθεί και να υποχρεωθεί η αιτούσα να καταβάλει τη δικαστική δαπάνη του καθού.

Δεδομένης ωστόσο της ρητής διατύπωσης της διάταξης της παρ.1 του άρ.22 του ν.3669/2008, σύμφωνα με την οποία «…Αν για οποιονδήποτε λόγο δεν διενεργηθεί η δημοπρασία κατά την αρχικά ορισθείσα ημέρα ή αν κατά την ημέρα αυτή δεν υποβληθεί καμιά προσφορά, διενεργείται σε οποιαδήποτε άλλη ημέρα, η οποία ορίζεται με πράξη της προϊσταμένης αρχής. Η πράξη αυτή γνωστοποιείται σε όσους ενδιαφερόμενους έλαβαν τεύχη του διαγωνισμού, πέντε (5) τουλάχιστον εργάσιμες ημέρες πριν τη νέα ημερομηνία του διαγωνισμού με τον τρόπο που ορίζεται στη διακήρυξη. Εφόσον και στη νέα αυτή ημερομηνία δεν καταστεί δυνατή η διεξαγωγή του διαγωνισμού ή δεν υποβληθούν προσφορές, μπορεί να ορισθεί και νέα ημερομηνία διεξαγωγής, εφαρμοζομένων κατά τα λοιπά των διατάξεων των δυο προηγούμενων εδαφίων. Σε περίπτωση που και στη νέα αυτή ημερομηνία δεν διεξαχθεί ο διαγωνισμός ή δεν υποβληθεί καμία προσφορά, ο διαγωνισμός επαναλαμβάνεται.…», το Τμήμα κρίνει ότι αλυσιτελώς προβάλλονται οι ανωτέρω λόγοι και ως εκ τούτου πρέπει να απορριφθούν στο σύνολό τους, καθόσον ο νομοθέτης, αφενός δεν διακρίνει ως προς τους λόγους μη διενέργειας του διαγωνισμού, αφετέρου ρητά και με σαφήνεια προβλέπει την επανάληψη διαγωνισμού μη διενεργηθέντος σε τρεις διαδοχικές ημερομηνίες, όπως ορθώς απεφάνθη και το Κλιμάκιο με την προσβαλλόμενη πράξη του. Τέλος, δεδομένης της σαφούς διατύπωσης των εφαρμοζομένων εν προκειμένω διατάξεων, κατά την κρίση του Τμήματος δε συντρέχει περίπτωση συγγνωστής πλάνης.

Μη νόμιμη η διαδικασία ανάθεσης δημοσίου έργου στην πρώτη μειοδότρια εργοληπτική επιχείρηση, καθόσον η προσφορά της, στην οποία, σύμφωνα με την υποβληθείσα δήλωση-επιφύλαξή της, δεν συμπεριλαμβάνονταν τυχόν πρόσθετες τεχνικές και οικονομικές ευθύνες, που αφορούσαν περαιτέρω στην εξυγίανση του εδάφους, δεν πληρούσε τους όρους της διακήρυξης και των συμβατικών τευχών. Με την 1891/2010 απόφασή του το VI Τμήμα του Έλεγκτικού Συνεδρίου ανακάλεσε την προμνησθείσα πράξη του Κλιμακίου αναγνωρίζοντας συγγνωστή πλάνη στα όργανα της αναθέτουσας αρχής.

Υπηρεσίες συντήρησης και επισκευής εργοστασίου...ζητείται η ανάκληση της 207/2010 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙΙ, το Τμήμα κρίνει η επίμαχη σύμβαση, ο χαρακτηρισμός της οποίας διέπεται αποκλειστικά, δεδομένου του ύψους της προϋπολογιζόμενης δαπάνης της (59.940.900,00 ευρώ), από τις διατάξεις του π.δ. 60/2007 αποτελεί σύμβαση παροχής υπηρεσιών και όχι δημοσίου έργου, καθώς αντικείμενό της είναι η παροχή υπηρεσιών αποκομιδής και ανακύκλωσης απορριμμάτων αλλά και η παροχή υπηρεσιών συντήρησης και επισκευών, ακόμα δε κι αν θεωρηθεί ότι περιλαμβάνει και την εκτέλεση εργασιών δημοσίου έργου, κατά την έννοια του άρθρου 1 του ν. 3669/2008 (εξασφάλιση και διατήρηση της στεγανότητας των υαλοστασίων όλων των θαλάμων ελέγχου, εξασφάλιση της άρτιας λειτουργίας όλων των μέσων ελέγχου και περιορισμού των οσμών, του θορύβου και της σκόνης, συντήρηση της κτιριακής υποδομής του εργοστασίου και των δομικών κατασκευών του), αυτές αποτελούν μικρό μόνο μέρος του συνολικού της αντικειμένου, στο οποίο προέχουν οι υπόλοιπες προαναφερόμενες υπηρεσίες (βλ. ΕλΣ VI Tμ. απόφαση 3732/2009 και πράξη 10/2009). Επομένως, ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλόμενη πράξη ότι τόσο ως προς την ανάθεση όσο και ως προς την εκτέλεσή της η επίμαχη σύμβαση αποτελεί δημόσια σύμβαση υπηρεσιών και όχι έργου, ο υπό στοιχείο δε α λόγος ανάκλησης πρέπει να απορριφθεί ως νόμω αβάσιμος. Περαιτέρω όμως, το Τμήμα κρίνει ότι το Κλιμάκιο έκρινε ορθώς, ότι η πρόβλεψη, στην οικεία διακήρυξη, στα τεύχη δημοπράτησης και στην επίμαχη σύμβαση, των επίμαχων περί αναλογικής εφαρμογής διατάξεων της νομοθεσίας περί δημοσίων έργων όρων δεν είναι νόμιμη κατά το μέρος που αφορά τον όρο περί αναλογικής εφαρμογής των περί αναθεώρησης τιμών στα δημόσια έργα διατάξεων καθώς, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙV, οι διατάξεις περί αναθεώρησης τιμών στα έργα των Ο.Τ.Α. Α΄ Βαθμού (άρθρο 54 του ν. 3669/2008), προσιδιάζουν μόνο σε συμβάσεις εκτέλεσης έργων και όχι σε συμβάσεις παροχής υπηρεσιών. Εσφαλμένα δε το Κλιμάκιο έκρινε κατά τα λοιπά, διότι ούτε στη διακήρυξη ούτε στο τιμολόγιο μελέτης ούτε στην προσφορά του αναδόχου της σύμβασης έχει υπολογιστεί επί των επιμέρους τιμών της σύμβασης προσαύξηση υπέρ του αναδόχου με τη μορφή σταθερού ποσοστού, ενώ στον όρο 2 μστ΄ του τιμολογίου μελέτης αναφέρεται ότι «οι δαπάνες, που δεν κατονομάζονται στην παρούσα ρητά … έχουν ενσωματωθεί στις μνημονευθείσες ως άνω δαπάνες και συνεπώς καταβάλλονται στον ανάδοχο μέσω της καταβολής του εργολαβικού ανταλλάγματος.», κι επομένως το Τμήμα κρίνει ότι δεν έχει προβλεφθεί η καταβολή στον ανάδοχο ποσού για γενικά έξοδα και εργολαβικό όφελος ποσοστού 18% ή 28% επί του τιμήματος της σύμβασης, σύμφωνα με τα άρθρα 3 παρ. 7 του π.δ/τος 28/1980 και 17 παρ. 7 του ν. 3669/2008, όπου δε στην οικεία διακήρυξη, στα τεύχη δημοπράττησης αλλά και στην επίμαχη σύμβαση αναφέρονται οι όροι «εργολαβικό» ή «οικονομικό» αντάλλαγμα ή όφελος νοείται η αμοιβή του αναδόχου (το τίμημα) για την εκτέλεση της σύμβασης. Και αυτή όμως η μη νόμιμη πρόβλεψη στην οικεία διακήρυξη, στα τεύχη δημοπράτησης και στην επίμαχη σύμβαση της αναλογικής εφαρμογής των περί αναθεώρησης τιμών στα δημόσια έργα διατάξεων καθώς και των διατάξεων που αναφέρονται στον καθορισμό νέων τιμών μονάδος και τις πληρωμές του αναδόχου οφείλεται, κατά την κρίση του Τμήματος σε συγγνωστή πλάνη των αρμοδίων οργάνων του ..., η οποία οφείλεται στο γεγονός ότι το Ζ΄ Κλιμάκιο έκρινε σιωπηρώς ως νόμιμο, με την 281/2009 πράξη του, ακριβώς ίδιο όρο που είχε περιληφθεί στη διακήρυξη και το σχέδιο σύμβασης του .... για τις «Επείγουσες Υπηρεσίες υποστήριξης, λειτουργίας, συντήρησης και επισκευής του ΕΜΑ» αλλά και στο γεγονός ότι τόσο η Μονάδα Παρακολούθησης Διαγωνισμών και Συμβάσεων του Κέντρου Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Οικονομικού Δικαίου όσο και το Συμβούλιο Δημοτικών και Κοινοτικών Έργων και Θεώρησης Μελετών γνωμοδότησαν θετικά υπέρ του επίμαχου όρου, κατά τον εκ μέρους τους έλεγχο της διακήρυξης και των τευχών δημοπράτησης της επίμαχης σύμβασης, καθώς καμία παρατήρηση ή επιφύλαξη επ’ αυτού δεν διατύπωσαν.Ανακαλεί τη 207/2010 πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Κατά τα παγίως κριθέντα, (βλ. Ελ. Συν. Πράξεις VI Τμ. 19/2005, 31/2003,3130/2009), η διακήρυξη του διαγωνισμού με τα συμβατικά της τεύχη δεσμεύει, ως κανονιστική πράξη, τους συμμετέχοντες στο διαγωνισμό αλλά και το νομικό πρόσωπο που τον έχει προκηρύξει, το οποίο υποχρεούται από την έναρξη και μέχρι την ολοκλήρωση της διαγωνιστικής διαδικασίας να εφαρμόζει όσα ορίζονται σ’ αυτή, στο πλαίσιο των αρχών της τυπικότητας της διαδικασίας, του ελεύθερου ανταγωνισμού και της ισότητας μεταξύ των διαγωνιζομένων, που διέπουν τους διαγωνισμούς για την κατάρτιση δημοσίων συμβάσεων. Από τα ανωτέρω παρέπεται ότι η θεραπεία τυχόν παραβάσεων διατάξεων αναγκαστικού δικαίου από όρους της διακήρυξης που διέπουν τις καλούμενες τάξεις, χωρεί νομίμως υπό τις τυπικές προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος, ήτοι μετά από ρητή τροποποίηση της διακήρυξης από την αναθέτουσα αρχή και νέα δημοσίευση αυτής, αυτεπαγγέλτως ή κατόπιν προσβολής του οικείου όρου της διακήρυξης από υποψήφιους εργολήπτες, όχι δε κατόπιν σιωπηρής συμφωνίας, κατά το στάδιο ελέγχου των δικαιολογητικών συμμετοχής, μεταξύ της αναθέτουσας αρχής και των εργοληπτικών επιχειρήσεων ανώτερης τάξης από τις κληθείσες, οι οποίες συμμετείχαν ανεπιφύλακτα στον διαγωνισμό θέτοντας εν αμφιβόλω την ανάπτυξη πραγματικού ανταγωνισμού.

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΠΕΖΟΓΕΦΥΡΑΣ.(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (βλ. σκέψεις 4-7), το Δικαστήριο κρίνει ότι η αναθέτουσα Αρχή νομίμως έκανε αποδεκτή την προσφορά που υπέβαλε η εταιρεία «Α.Ε.», καθόσον ο εν λόγω οικονομικός φορέας δια της συμμετοχής του στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης αποδέχθηκε πλήρως του όρους και τις προδιαγραφές της διακήρυξης του προηγηθέντος ανοικτού διαγωνισμού βάσει της οποίας διενεργήθηκε και η ελεγχόμενη διαπραγμάτευση (βλ. και σχετική πρόβλεψη στο άρθρο 26.3. της διακήρυξης) και κατέθεσε παραδεκτή και κατάλληλη προσφορά αίροντας τη επιφύλαξη που είχε διατυπώσει προηγουμένως. Περαιτέρω, αβάσιμος παρίσταται και ο δεύτερος διακωλυτικός της υπογραφής της ελεγχόμενης σύμβασης λόγος. Τούτο, διότι, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην σκέψη 5, στη συγκεκριμένη περίπτωση η διαδικασία την οποία ο Δήμος ... ακολούθησε μετά από δύο άγονες ανοικτές διαγωνιστικές διαδικασίες, για τις οποίες τηρήθηκαν όλες οι διατυπώσεις δημοσιότητας, είναι προσήκουσα και σύμφωνη με τους όρους και τις προϋποθέσεις που θέτουν οι διατάξεις των άρθρων 32 παρ. 2 α΄ και 120 παρ. 2 του ν. 4412/2016, όπως βάσιμα υποστηρίζει ο προσφεύγων, δοθέντος ότι εξάντλησε όλα τα νόμιμα περιθώρια εξεύρεσης κατάλληλου αναδόχου της σύμβασης διενεργώντας δύο ανοικτούς διαγωνισμούς χωρίς, όμως, αποτέλεσμα, αφού ο μεν πρώτος κηρύχθηκε άγονος ελλείψει συμμετοχών, ο δε δεύτερος ματαιώθηκε λόγω υποβολής μίας μοναδικής μη κατάλληλης προσφοράς.Κατ’ ακολουθία των προεκτεθέντων, πρέπει να γίνει δεκτή η κρινόμενη προσφυγή ανάκλησης, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη 4/2023 Πράξη του Αναπληρωτή Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου 

Κατασκευή έργου..:Επειδή, προβάλλεται ότι η κατάπτωση της επίμαχης εγγυητικής επιστολής συμμετοχής, είναι μη νόμιμη λόγω παράβασης ουσιώδους διαδικαστικού τύπου και συγκεκριμένα διότι αυτή εκδόθηκε δίχως την, κατά τις διατάξεις του άρθρου 24 παρ.6 του ν.3669/2008, προηγούμενη γνώμη του Συμβουλίου Δημόσιων Έργων, Ο λόγος αυτός είναι απορριπτέος ως νόμω αβάσιμος. Και τούτο προεχόντως διότι, η κατάπτωση της εγγυητικής επιστολής συμμετοχής σε περίπτωση μη έγκαιρης προσκόμισης των δικαιολογητικών, για λόγους που οφείλονται σε υπαιτιότητα του μειοδότη, δεν εμπίπτει στο ρυθμιστικό πεδίο της διάταξης αυτής του άρθρου 24 του ν.3669/2008, η οποία, κατά τη σαφή γραμματική διατύπωσή της, τυγχάνει εφαρμογής επί κατάπτωσης της εγγύησης συμμετοχής στη δημοπρασία, όταν η προσφορά που υποβάλλεται δεν τηρεί τους βασικούς όρους της διακήρυξης και των τευχών δημοπράτησης από μέρους της εργοληπτικής επιχείρησης, αλλά διέπεται αποκλειστικά από τις διατάξεις της παραγράφου 2 του άρθρου 26 του ν.3669/2008 και του άρθρου 15.4 της διακήρυξης, που δεν απαιτούν την τήρηση του εν λόγω τύπου.Επειδή προβάλλεται ότι μη νόμιμα κατέπεσε η εγγυητική επιστολή της απούσας αφού αυτή παρέλειψε να προβεί στη δήλωση παράτασης της οικονομικής της προσφοράς μέχρι την 8.12.2016, εντός της ταχθείσας με το ΤΕ -669/ΦΘΕ/8.8.2016 έγγραφο του καθού προθεσμίας, ήτοι έως τις 29.8.2016 και ως εκ τούτου από τις 29.8.2016 είχε παύσει να έχει την ιδιότητα του προσωρινού μειοδότη. Ο λόγος αυτός είναι απορριπτέος ως αβάσιμος διότι η οικονομική προσφορά της αιτούσας έληγε την 8.9.2016. Το γεγονός δε ότι δεν υπέβαλε παράτασης της οικονομικής της προσφοράς μέσα στην ταχθείσα με το έγγραφο προθεσμία (ήτοι έως τις 29.8.2016) ουδόλως συνεπάγεται την οικονομικής της προσφοράς σε χρόνο προγενέστερο της 8.9.2016.(..)Επειδή κατόπιν των ανωτέρω και εφ’ όσον δεν προβάλλεται άλλος λόγος ακύρωσης, η υπό κρίση αίτηση πρέπει να απορριφθεί και να υποχρεωθεί η αιτούσα να καταβάλει τη δικαστική δαπάνη του καθού.