ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:«Παροχή υπηρεσιών συντήρησης για το σύνολο του εξοπλισμού και λογισμικού της υποδομής πληροφοριακών συστημάτων για το έργο: Εκσυγχρονισμός και Αναβάθμιση των Υπηρεσιών που αφορούν στον Ευρωπαϊκό Αριθμό Κλήσης Εκτάκτων Αναγκών «112» με χρήση ΤΠΕ για την βέλτιστη διαχείριση περιστατικών έκτακτης ανάγκης – κρίσεων και την έγκαιρη ενημέρωση των Πολιτών»(...)Συνεπώς, όταν συνάπτεται πρόσθετη συμφωνία μεταξύ αναθέτοντος φορέα και αναδόχου για την ενεργοποίηση δικαιώματος προαίρεσης που έχει περιληφθεί σε ήδη ελεγχθείσα προσυμβατικώς από το Ελεγκτικό Συνέδριο σύμβαση δεν καταλείπεται πλέον πεδίο ελέγχου, καθώς η ενεργοποίηση αυτή συντελείται με μονομερή δήλωση του αναθέτοντος φορέα, έχει συγκεκριμένο και προκαθορισμένο περιεχόμενο, κατ’ εφαρμογή όσων έχουν προβλεφθεί στο πλαίσιο της διακήρυξης και της αρχικής σύμβασης και έχουν ήδη αποτελέσει αντικείμενο ελέγχου από το Ελεγκτικό Συνέδριο, και κατ’ ουσίαν ανάγεται στην εκτέλεση της αρχικής σύμβασης. Ως εκ τούτων η πρόσθετη αυτή συμφωνία δεν υπάγεται εκ νέου στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας(...)δεν καταλείπεται πεδίο για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας επί του υποβληθέντος σχεδίου, καθόσον αυτό αφορά σε ενεργοποίηση δικαιώματος προαίρεσης, το οποίο, ως όρος της οικείας διακήρυξης (άρθρα Α.3.13), έχει περιληφθεί στους όρους της ... αρχικής σύμβασης(...)Αποφαίνεται ότι το υποβληθέν σχέδιο σύμβασης απαραδέκτως υποβάλλεται ενώπιον του Ελεγκτικού Συνεδρίου για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις ΙΙ και ΙΙΙ της παρούσας, η ελεγχόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, διότι ενόψει του συνολικού ποσού (470.051,68 ευρώ), που κατά τα ανωτέρω απαιτείτο για την προμήθεια υλικών και την επισκευή του οπλικού συστήματος CROTALE N/G του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας ήταν επιβεβλημένη, κατά το νόμο, η διενέργεια δημόσιου ανοικτού διαγωνισμού, δοθέντος ότι σε κανένα από τα συνημμένα στο επίμαχο χρηματικό ένταλμα έγγραφα δεν γίνεται αναφορά σε συγκεκριμένα -εξαιρετικά, ασυνήθη και μη απορρέοντα από πράξεις ή παραλείψεις των αρμοδίων οργάνων του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας- γεγονότα, ούτως ώστε να στοιχειοθετείται εν προκειμένω η συνδρομή απρόβλεπτων περιστάσεων που θα δικαιολογούσαν, κατά νόμο, την απευθείας ανάθεση. Περαιτέρω, η εν λόγω ανάθεση δεν ερείδεται ούτε στη μοναδικότητα της προμηθεύτριας εταιρείας. Ειδικότερα, προς επίρρωση του προβαλλομένου λόγου περί μοναδικότητας αυτής, το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας επικαλείται (χωρίς να προσκομίζει) το Νατοϊκό Εφοδιαστικό Κατάλογο (ΝΑΤΟ Master Catalogue of References for Logistics – NMCRL), προσκομίζει δε την οικονομική προσφορά της φερόμενης ως δικαιούχου του χρηματικού εντάλματος εταιρείας, καθώς και την από 8.3.2011 επιστολή του οίκου «…» προς τον Ακόλουθο ..... (ΑΚΑΜ) Παρισίων, από τις οποίες, κατά τους ισχυρισμούς του, προκύπτει ότι για οκτώ από τα δώδεκα επίμαχα υλικά «μοναδικός» κατασκευαστής είναι ο οίκος ....., ενώ για τα υπόλοιπα τέσσερα εμφανίζεται μεν ο οίκος ....., που όμως με την ως άνω επιστολή του είχε ενημερώσει τον Ακόλουθο Αμύνης Παρισίων ότι σταματά να υποστηρίζει την επισκευή των υλικών αυτών, εκτός από ένα, ενόψει δε του ότι το υλικό αυτό βρισκόταν ήδη στις εγκαταστάσεις του οίκου …..η επισκευή του από άλλο κατασκευαστή θα συνεπαγόταν την αύξηση του σχετικού κόστους. Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα προεκτέθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν αποδεικνύεται η επικαλούμενη μοναδικότητα του επιλεγέντος αναδόχου, καθόσον ούτε προβάλλεται ούτε προκύπτει ότι τα προμηθευθέντα υλικά είναι μοναδικά/εξειδικευμένα, υπό την έννοια ότι αποκλειστικώς αυτά πληρούν τις τεχνικές προδιαγραφές που εξυπηρετούν τις ανάγκες της αναθέτουσας αρχής, δεν υπάρχουν δε στην αγορά ανταγωνιστικοί προμηθευτές συμβατών προϊόντων, με τις ίδιες τεχνικές προδιαγραφές και χαρακτηριστικά (βλ. Πράξεις IV Τμ. 5, 6/2013, Κλιμ. στο IV Τμ. 81/2013). Περαιτέρω, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από τον Επίτροπο, η επίμαχη δαπάνη που αφορά αποκατάσταση πάγιας προκαταβολής από την οποία έχει εξοφληθεί η προμηθεύτρια εταιρεία του ΓΕΑ, μη νομίμως εντέλλεται, κατά καταστρατήγηση του σκοπού σύστασης των παγίων προκαταβολών, καθώς από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι αυτή πληρώθηκε σε βάρος της πάγιας προκαταβολής εξ αιτίας άμεσων και επιτακτικών αναγκών που λόγω της φύσης τους δεν ηδύναντο να αναβληθούν μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας δικαιολόγησης αυτών. Τέτοια δε αιτιολογία δεν συνιστά ο προβαλλόμενος από την αναθέτουσα αρχή ισχυρισμός ότι δεν υπήρχαν τα χρονικά περιθώρια για έκδοση χρηματικού εντάλματος προπληρωμής ή τακτικού χρηματικού εντάλματος (βλ. Πράξεις IV Τμ. 243/2010 και Κλιμ. στο IV Τμ. 56/2013), λαμβανομένου μάλιστα υπόψη ότι κατά παρέκκλιση των οριζομένων στις προαναφερθείσες περί παγίων προκαταβολών διατάξεις, σύμφωνα με τις οποίες οι δαπάνες αποκαθίστανται εντός του επόμενου μήνα (βλ. άρθρο 47 παρ. 2 του ν. 2362/1995) τα σχετικά δικαιολογητικά υποβλήθηκαν στην Υπηρεσία Επιτρόπου το Νοέμβριο του 2012, αν και η προμήθεια  αφορά σε δαπάνη που ολοκληρώθηκε το 2011, ενώ ούτε τα προβαλλόμενα περί καθυστέρησης αποκατάστασης της πάγιας προκαταβολής λόγω σταδιακής αποδέσμευσης των πιστώσεων του έτους 2012 δύνανται να οδηγήσουν σε αντίθετη κρίση. Περαιτέρω στο Φ.800/ΑΔ4011/Σ.917/20.3.2013 έγγραφο της Διεύθυνσης Οικονομικού, το οποίο συνυποβλήθηκε με το έγγραφο επαναφοράς του χρηματικού εντάλματος, αναφέρεται ότι βάση υπολογισμού της διαπραγμάτευσης υπήρξε η προϋπολογισθείσα δαπάνη, ύψους 484.338,00 ευρώ, η οποία προσδιορίστηκε-με το Φ.831/ΑΔ.16846 Σ.4120/11.11.2011 έγγραφο της ίδιας Διεύθυνσης- πριν την έναρξη των διαπραγματεύσεων και ως εκ τούτου απαντάται με το εν λόγω έγγραφο ο σχετικός λόγος διαφωνίας του Επιτρόπου ο οποίος αποβαίνει αβάσιμος κατά τούτο. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί. 

Εξάλλου, στην παρ. 1 του άρθρου 8 του π.δ. 60/2007 «Προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας στις διατάξεις της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ "περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης δημοσίων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών", όπως τροποποιήθηκε με την Οδηγία 2005/51/ΕΚ της Επιτροπής και την Οδηγία 2005/75/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Νοεμβρίου 2005» (ΦΕΚ Α΄ 64) ορίζεται ότι «Ο υπολογισμός της εκτιμώμενης αξίας μιας δημόσιας σύμβασης βασίζεται στο συνολικό πληρωτέο ποσό, εκτός ΦΠΑ, όπως προσδιορίζεται από την αναθέτουσα αρχή. Στον υπολογισμό αυτό, λαμβάνεται υπόψη το εκτιμώμενο συνολικό ποσό, συμπεριλαμβανομένων τόσο του τυχόν προβλεπόμενου δικαιώματος προαιρέσεως όσο και των τυχόν παρατάσεων της σύμβασης. …» (βλ. και άρθρο 9 παρ.1 της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ). Από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγεται ότι το Ελεγκτικό Συνέδριο ελέγχει τη νομιμότητα των συμβάσεων παροχής υπηρεσιών, πριν την υπογραφή τους, εφόσον η προϋπολογιζόμενη γι’ αυτές δαπάνη, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ο αναλογών φόρος προστιθέμενης αξίας (βλ. άρθρο 19 του ν.3193/2003), υπερβαίνει το ποσό του ενός εκατομμυρίου (1.000.000,00) ευρώ. Σε περίπτωση δε σύναψης σύμβασης στην οποία επιφυλάσσεται δικαίωμα προαιρέσεως υπέρ της Αναθέτουσας Αρχής, στον έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου υπόκειται, κατά την έννοια της διάταξης της παρ. 19 του άρθρου 7 του π.δ.774/1980, όπως ισχύει, η σύμβαση στο σύνολό της, συμπεριλαμβανομένου και του δικαιώματος προαιρέσεως. Προς τούτο, σε περίπτωση που η Αναθέτουσα Αρχή, μη συνυπολογίζοντας την οικονομική αξία του δικαιώματος προαίρεσης, δεν υποβάλει το αρχικό σχέδιο για έλεγχο, απαραδέκτως υποβάλλει αυτοτελώς στη συνέχεια και δη μετά την άσκηση του δικαιώματος προαίρεσης, το εκτελεστικό του σχετικού δικαιώματος σχέδιο σύμβασης για έλεγχο νομιμότητας (βλ. πράξεις Ζ΄ Κλιμακίου 22, 32, 33 και 34/2007). Συνεπώς, δεν υπάγονται το πρώτον ή εκ νέου στον κατά τις ως άνω διατάξεις προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας τυχόν πρόσθετες συμφωνίες μεταξύ αναθέτουσας αρχής και αναδόχου σε εκτέλεση συμβατικού όρου ή κατά ενεργοποίηση σχετικού δικαιώματος προαίρεσης, που έχει περιληφθεί σε ήδη υφιστάμενη σύμβαση (πρβλ Πρ Ζ’ Κλιμ ΕλΣυν 302/2008, 123/2010).

Καταπολέμηση κουνουπιών...Με δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι:α) Μη νομίμως, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 3, τόσο η από 27.3.2013 γνωμοδότηση της επιτροπής του διαγωνισμού για την τεχνική αξιολόγηση των προσφορών των διαγωνιζόμενων όσο και η 220/29.3.2013 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής, που την ενέκρινε, αρκούνται απλώς σε παράθεση βαθμολογίας για τα κριτήρια βαθμολόγησης που τέθηκαν με τη διακήρυξη, χωρίς να περιλαμβάνουν την παραμικρή λεκτική αιτιολόγηση της κρίσης τους με συνεκτίμηση των κριτηρίων και των τεχνικών προσφορών των διαγωνιζομένων και συγκριτική τους εκτίμηση με αναφορά σε συγκεκριμένα στοιχεία.. Η εν λόγω δε νομική πλημμέλεια είναι εν προκειμένω ουσιώδης, δεδομένου ότι η βαθμολογία που έλαβαν οι διαγωνιζόμενοι στο στάδιο της τεχνικής αξιολόγησης των προσφορών τους επηρέασε κατά 75%, σύμφωνα με τη σχετική πρόβλεψη της διακήρυξης (άρθρο 19 του Μέρους Α΄ αυτής), την τελική τους βαθμολογία και επομένως το αποτέλεσμα του διαγωνισμού και την ανάδειξη του αναδόχου. Μειοψήφισε η Πρόεδρος του Κλιμακίου κατά τη γνώμη της οποίας η έλλειψη λεκτικής αιτιολόγησης κατά την αξιολόγηση των προσφορών δεν συνιστά στην προκειμένη περίπτωση ουσιώδη νομική πλημμέλεια. Ειδικότερα στην ομάδα κριτηρίων Α, μόνο η αξιολόγηση του κριτηρίου Α1 παρίσταται αναιτιολόγητη, καθόσον οι προσφορές και των δύο υποψηφίων έλαβαν, κατά τα προβλεπόμενα από τη διακήρυξη, το χαρακτηρισμό «ικανοποιητική» και βαθμολογήθηκαν εντός της ίδιας κλίμακας χωρίς ειδικότερη αιτιολόγηση και συγκριτική εκτίμηση. Στο κριτήριο Α2 η μεν πρώτη υποψήφια έλαβε το χαρακτηρισμό «ικανοποιητική», που κατά τη διακήρυξη σημαίνει ότι καλύπτει πλήρως τις προδιαγραφές του κριτηρίου, ενώ η επιλεγείσα ως ανάδοχος έλαβε το χαρακτηρισμό «εξαίρετη», κρίθηκε δηλαδή ότι υπερκαλύπτει τις απαιτούμενες προϋποθέσεις, και ως εκ τούτου στο σημείο αυτό δεν απαιτείται και ειδικότερη αιτιολόγηση της αξιολόγησής τους, ενώ στο κριτήριο Α3 η επιλεγείσα βαθμολογήθηκε με χαμηλότερο βαθμό από τη ως δεύτερη καταταγείσα υποψήφια. Συναφώς στην ομάδα κριτηρίων Β, που βαθμολογείται με μεγαλύτερο συντελεστή βαρύτητας, μόνο στο κριτήριο Β1 η αξιολόγηση παρίσταται αναιτιολόγητη για τους ίδιους λόγους όπως και στην περίπτωση του κριτηρίου Α1, ενώ σε όλα τα λοιπά κριτήρια και οι δύο υποψήφιες βαθμολογήθηκαν με τον ίδιο βαθμό. Ενόψει αυτών, συνυπολογιζομένων των συντελεστών βαρύτητας των κριτηρίων και λαμβανομένου υπόψη ότι η οικονομική προσφορά της αναδόχου ήταν χαμηλότερη, η βαθμολογία των κριτηρίων Α1 και Β1 δεν επέδρασε τόσο στην τελική βαθμολογία ώστε να μεταβάλει το αποτέλεσμα του διαγωνισμού, και για το λόγο αυτό η έλλειψη ειδικής λεκτικής αποτύπωσης της αξιολόγησης των δύο αυτών κριτηρίων δε συνιστά στη συγκεκριμένη περίπτωση ουσιώδη νομική πλημμέλεια.β) Σε κάθε περίπτωση, προϋπόθεση για την υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης είναι i) να έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία ανάληψης των σχετικών δημοσιονομικών υποχρεώσεων, σύμφωνα με τα άρθρα 21 παρ. 2, 6 και 13 του ν. 2362/1995, και 2 παρ. 2, 3 και 4 παρ. 3 του π.δ. 113/2010 (βλ. Ε.Σ. VI Tμ. 23/2012, Ζ΄ Κλιμ. 69, 54/2013, 319/2011), ii) να απαλειφθεί το άρθρο 2 του Μέρους Α΄ της διακήρυξης, ως όρος του Παραρτήματος Ι του σχεδίου, κατά το μέρος που αναφέρεται στη σύναψη συμπληρωματικών συμβάσεων και συμβάσεων ανάθεσης νέων παρόμοιων με τις ανατιθέμενες υπηρεσιών με τον ανάδοχο της ελεγχόμενης σύμβασης, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 25 παρ. 4 του π.δ. 60/2007, καθότι με τον επίμαχο όρο προβλέπεται, κατά την κρίση του Κλιμακίου, η δυνητική ενεργοποίηση ενός ειδικά προσδιορισμένου κατ’ είδος (αφορά σε υπηρεσίες προνυμφοκτονίας, επίγειας ακμαιοκτονίας υπέρμικρου όγκου/ULV, υπολειμματικής ακμαιοκτονίας, αεροψεκασμών για προνυμφοκτονία και περιορισμένη ακμαιοκτονία, αεροψεκασμών υπέρμικρου όγκου), ποσότητα και προϋπολογισμό (αφορά σε υπηρεσίες αξίας μέχρι 300.000,00 ευρώ, η οποία υπολογίζεται επί τη βάσει των οικείων τιμών μονάδας της διακήρυξης και της σύμβασης) δικαιώματος της αναθέτουσας αρχής, κι επομένως γνήσιου δικαιώματος προαίρεσης αυτής σύμφωνα με το άρθρο 8 παρ. 1 του π.δ. 60/2007, για την ενεργοποίηση του οποίου δεν απαιτείται η προσφυγή στις ανωτέρω διαδικασίες διαπραγμάτευσης με την ανάδοχο της ελεγχόμενης σύμβασης, και iii) να απαλειφθεί ο όρος του άρθρου 13.1 του σχεδίου, ως μη νόμιμος, καθότι αφενός είναι αόριστος ως προς την προϋπολογιζόμενη δαπάνη του, αφού ούτε στη διακήρυξη ούτε στο σχέδιο σύμβασης προβλέπεται προϋπολογισμός της ενδεχόμενης παράτασης ή τροποποίησής της, αφετέρου δε δεν περιλήφθηκε ούτε στη διακήρυξη ούτε στις δημοσιευθείσες περιλήψεις της, γεγονός που αν είχε συμβεί ενδεχομένως να είχε ως αποτέλεσμα τη συμμετοχή και άλλων ενδιαφερομένων στο διαγωνισμό και την ανάπτυξη μεγαλύτερου ανταγωνισμού (Ε.Σ. VI Tμ. 1004/2013, Ζ΄ Κλιμ. 42/2013, 243, 235/2012, 102, 89/2011).

ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ.ΤΜ.6/2642/2013