ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Αίτηση ανάκλησης της 610/2011 Πράξεως του Ε΄ Κλιμακίου, με την οποία κρίθηκε ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής συμβάσεως του έργου «Μελέτη, Κατασκευή και Θέση σε λειτουργία του Μετρό….», Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας αποφάσεως, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι :  Α) η συμπληρωματική σύμβαση παρουσιάζει αυτοτέλεια έναντι της αρχικής τοιαύτης και διέπεται όχι από τους όρους αυτής, αλλά από το ειδικό νομοθετικό καθεστώς που διέπει κάθε συμπληρωματική σύμβαση.  Επίσης, οι αρχαιολογικές εργασίες, οι οποίες περιλαμβάνονται στην κρινόμενη συμπληρωματική σύμβαση, το χαρακτήρα της οποίας δεν αμφισβητεί η αιτούσα, είναι εργασίες που κρίθηκαν αναγκαίες για την ολοκλήρωση της αρχικής σύμβασης και προέκυψαν από απρόβλεπτες περιστάσεις (το εύρος των αρχαιολογικών ευρημάτων κατά τις εκσκαφές που πραγματοποιήθηκαν για την κατασκευή του Μετρό ......).  Ως εκ τούτου η δαπάνη για την εκτέλεσή τους δεν μπορεί να διέπεται από το αυτό με  το κονδύλιο των απολογιστικών εργασιών, το οποίο, στο πλαίσιο της αρχικής συμβάσεως, δεν είχε υπολογισθεί για την εξεύρεση του ύψους της εγγυητικής επιστολής, νομοθετικό πλαίσιο παρόλο που αφορούν στην ίδια κατηγορία εργασιών, δηλαδή αρχαιολογικές εργασίες καθόσον για τις επίμαχες αρχαιολογικές εργασίες ως συμπληρωματικές εργασίες, αναγκαίες για την ολοκλήρωση του αρχικού έργου, οφείλεται εκ του νόμου η κατάθεση, κατά την υπογραφή του συμβατικού κειμένου, εγγυητικής επιστολής καλής εκτελέσεως.   Β)  Η προσφορά της αναδόχου κοινοπραξίας πράγματι βασίσθηκε στους όρους της διακηρύξεως, οι οποίοι δεν υπέστησαν καμία μεταβολή διότι στην καταρτισθείσα αρχική σύμβαση η δαπάνη για την εκτέλεση αρχαιολογικών εργασιών είχε ενταχθεί στο κονδύλιο των απολογιστικών εργασιών και με τη διαδικασία αυτή, δηλαδή απολογιστικά καταβλήθηκε. Όμως, τόσο στη διακήρυξη όσο και στην αρχική σύμβαση δεν προβλεπόταν (ούτε θα μπορούσε άλλωστε να προβλεφθεί) όρος, σύμφωνα με τον οποίο, οι τυχόν πρόσθετες δαπάνες για την εκτέλεση αρχαιολογικών εργασιών, πέραν του κονδυλίου των απολογιστικών εργασιών, κατόπιν καταρτίσεως συμπληρωματικής συμβάσεως θα καταβάλλονταν απολογιστικά όπως οι περιλαμβανόμενες στο κονδύλι των απολογιστικών εργασιών της αρχικής συμβάσεως αρχαιολογικές εργασίες, χωρίς να απαιτείται και για αυτές η καταβολή εγγυητικής επιστολής καλής εκτελέσεως, καθόσον τούτο θα αντέβαινε στη ρητή νομοθετική πρόβλεψη περί καταβολής εγγυητικής επιστολής σε κάθε περίπτωση καταρτίσεως συμπληρωματικής συμβάσεως. Άλλωστε το αρχικό σχετικό συμβατικό κείμενο ποιεί γενική αναφορά στις ρητές προβλέψεις του Ν. 1418/1984 (και ήδη του Ν. 3669/2008) και ως εκ τούτου ρητώς παραπέμπει στην οικεία διάταξη, η οποία ορίζει ότι σε κάθε περίπτωση καταρτίσεως συμπληρωματικής συμβάσεως υπάρχει υποχρέωση του αναδόχου να καταθέσει κατά την υπογραφή της, εγγυητική επιστολή καλής εκτελέσεως.  Κατά συνέπεια δεν υφίσταται μεταβολή στους όρους της αρχικής συμβάσεως όπως λανθασμένα υπολαμβάνει η αιτούσα, ενώ περαιτέρω δεν μεταβλήθηκαν τα στοιχεία στα οποία στήριξε την προσφορά της, διότι η άδηλη κατά την υπογραφή της αρχικής συμβάσεως ανάγκη περί συνάψεως συμπληρωματικής συμβάσεως, εφόσον προέκυπτε, θα μπορούσε να λειτουργήσει μόνον σύμφωνα με τις οικείες νομοθετικές προβλέψεις, στις οποίες ρητώς παρέπεμπε τόσο η διακήρυξη όσο και η οικεία αρχική σύμβαση.   Γ)  Ο ισχυρισμός ότι η προσβαλλόμενη πράξη θίγει, με την αποδοχή ως νόμιμου του επίμαχου όρου στο σχέδιο της ελεγχόμενης συμπληρωματικής συμβάσεως, την ισότιμη μεταχείριση των οικονομικών φορέων που συμμετείχαν στον αρχικό διαγωνισμό και υπέβαλαν προσφορά σύμφωνα με τους υφιστάμενους όρους της διακηρύξεως, ερείδεται επί της εσφαλμένης προϋποθέσεως ότι με την κρινόμενη σύμβαση τροποποιούνται οι όροι της αρχικής τοιαύτης, ενώ, ως έγινε δεκτό ανωτέρω, η συμπληρωματική σύμβαση παρουσιάζει αυτοτέλεια και διέπεται από τις οικείες νομοθετικές προβλέψεις που ισχύουν για κάθε συμπληρωματική σύμβαση  και   Δ) Η διάταξη του άρθρου 35  παρ.6 του Ν. 3669/2008 δεν διακρίνει μεταξύ περισσότερων της μιας κατηγοριών  συμπληρωματικών συμβάσεων, αλλά αντιθέτως προβλέπει ότι σε κάθε περίπτωση καταρτίσεως τοιαύτης συμβάσεως πρέπει, κατά την υπογραφή της, να κατατίθεται από τον ανάδοχο, εγγυητική επιστολή καλής εκτελέσεως, ορίζοντας περαιτέρω το ποσοστό επί της αξίας του αντικειμένου της.  Ως εκ τούτου, ως ήδη αναφέρθηκε, οι αρχαιολογικές εργασίες που περιλαμβάνονται στην κρινόμενη συμπληρωματική σύμβαση, δεν προσδίδουν σ’  αυτήν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και κατά συνέπεια ιδιαίτερη νομική μεταχείριση επειδή στην αρχική σύμβαση είχε προβλεφθεί ότι δαπάνη για την εκτέλεση αντίστοιχων εργασιών περιλαμβανόταν σ’  αυτή ως κονδύλιο απολογιστικών εργασιών, εφόσον τέτοια διάκριση δεν προβλέπεται. Τέλος, λόγος περί συγγνωστής πλάνης της αναθέτουσας αρχής κατά την αναγραφή στο οικείο σχέδιο του όρου αυτού, απαραδέκτως προβάλλεται από την αιτούσα, διότι δεν αφορά την ίδια την αιτούσα αλλά ανάγεται στη βούληση της αναθέτουσας αρχής και από την οποία μπορεί και να προβληθεί ενώ περαιτέρω, κατ’ ουσίαν, τυγχάνει απορριπτέος ως αβάσιμος, διότι ο όρος ευρίσκει έρεισμα στις νομοθετικές διατάξεις που προαναφέρθηκαν και ορθώς κρίθηκε από το Κλιμάκιο, έστω και χωρίς ρητή μνεία, ως νόμιμος.(...)Απορρίπτει την αίτηση ανακλήσεως

Αντιπλημμυρικά έργα......Εξάλλου, οι απολογιστικές εργασίες, όπως συνάγεται από το άρθρο 9 της Κωδικοποίησης Δημοσίων Έργων (ν.3669/2008) χαρακτηρίζονται ιδίως από το ότι είναι ιδιαίτερα δύσκολο να τιμολογηθούν ή συνίστανται σε δοκιμαστικές εργασίες και έρευνες, ήδη δε με τις νεότερες διατάξεις του ν.4412/2016 (άρθρα 154 και 126) στις απολογιστικές εργασίες ρητώς περιλαμβάνονται και οι αρχαιολογικές εργασίες. Λαμβανομένων υπόψη των εκτιθέμενων στην σκέψη 3 ανωτέρω, η επιβάρυνση λόγω της χρηματικής εισφοράς που συνδέεται με τη διαχείριση αποβλήτων (ΑΕΚΚ) δεν εμπίπτει σε καμία από τις ανωτέρω περιπτώσεις εργασιών που μπορούν νομίμως να χαρακτηριστούν απολογιστικές, συνεπώς έπρεπε να συνυπολογιστεί, σύμφωνα με το τιμολόγιο μελέτης, στο οικείο άρθρο εργασιών των ομάδων εργασιών του προϋπολογισμού. Επομένως, πέραν της εσφαλμένης κατάρτισης του προϋπολογισμού της συμπληρωματικής σύμβασης κατά το μέρος που αφορά το διαχωρισμό με τον ανωτέρω τρόπο της επιβάρυνσης για τη διαχείριση ΑΕΚΚ από τις οικείες εργασίες, το ποσό των απολογιστικών εργασιών μη νομίμως θεωρείται βάσει της αιτιολογικής έκθεσης που συνοδεύει τον 1ο ΑΠΕ, ως ποσό το οποίο δεν συνυπολογίζεται στο σύνολο της αξίας της συμπληρωματικής σύμβασης και εσφαλμένως περιορίζεται το ποσό της συμπληρωματικής σύμβασης κατά 283.591,80 ευρώ, σε 513.429,62 ευρώ, ώστε να εμφανίζεται υπολειπόμενο κατά ποσοστό του 50% της αρχικής σύμβασης, ενώ κατά τον ορθό υπολογισμό υπερβαίνει το ποσοστό αυτό, όπως ήδη ανωτέρω εκτίθεται. Εξάλλου, ο ισχυρισμός που περιέχεται στην αιτιολογική έκθεση ότι η δαπάνη των απολογιστικών δεν αντιστοιχεί σε εργασίες αλλά μόνο σε προσαύξηση δαπάνης, καθιστά το κονδύλιο των απολογιστικών εργασιών μη νόμιμο, διότι αυτό προβλέπεται όταν αποδίδεται αποκλειστικά στην εκτέλεση εργασιών και μάλιστα ιδιαίτερης φύσης και δεν επιτρέπεται να ενσωματώνει οποιοδήποτε άλλο οικονομικό βάρος, ιδίως αν αυτό εμφανίζεται ανεξάρτητο από την εκτέλεση εργασίας. Σε κάθε περίπτωση, οι επιβαρύνσεις που οφείλονται στη διαχείριση αποβλήτων εκσκαφών (ανταποδοτικά τέλη, χρηματικές εισφορές, κ.λπ.) προβλέπονται από τις διατάξεις της ΚΥΑ 36259/1757/2010 (βλ. ιδίως άρθρο 8), που ισχύουν από πολλών ετών και πριν τη δημοπράτηση του έργου, επομένως δεν μπορεί να δικαιολογηθεί ότι προέκυψαν κατά τρόπο απρόβλεπτο, ενώ και από τις διατάξεις των τευχών δημοπράτησης που παρατίθενται στη σκέψη 4 ανωτέρω («Ειδική Συγγραφή Υποχρεώσεων» άρθρο 6, παρ. 6.1.1 και 6.6.1 περ. ζ και η, «Τιμολόγιο» παρ. 1.1.2), συνάγεται ότι γενικώς οι σχετικές επιβαρύνσεις και υποχρεώσεις περιλαμβάνονται στην τιμολόγηση των οικείων άρθρων εργασιών.

ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/1043/2019

Δημόσια έργα – Εκτέλεση απολογιστικών εργασιών και χρηματοδότησή τους από το κονδύλιο των απροβλέπτων εργασιών, χωρίς σύνταξη Πρωτοκόλλου Κανονισμού Τιμών Μονάδας Νέων Εργασιών. Για την ανάλωση μέρους του κονδυλίου των απροβλέπτων δαπανών του δημοσίου έργου «Μελέτη, κατασκευή και θέση σε λειτουργία του ΜΕΤΡΟ Θεσσαλονίκης» προς εκτέλεση απαραίτητων αρχαιολογικών εργασιών με απολογιστικό τρόπο, απαιτείται η σύνταξη Ανακεφαλαιωτικού Πίνακα Εργασιών (Α.Π.Ε.) και όχι Πρωτοκόλλου Κανονισμού Τιμών Μονάδας Νέων Εργασιών (Π.Κ.Τ.Μ.Ν.Ε.), ενώ απαιτείται η σύνταξη Π.Κ.Τ.Μ.Ν.Ε. για την απομείωση του κατ’ αποκοπή τιμήματος του έργου, σύμφωνα με τον σχετικό σαφή και ρητό συμβατικό όρο. (ομοφ.)

Εκτέλεση συμπληρωματικών εργασιών που δεν περιλαμβάνονται στο αρχικό αντικείμενο και οι οποίες ανατέθηκαν στον αρχικό ανάδοχο με διαπραγμάτευση χωρίς να συντρέχουν οι νόμιμες προυποθέσεις.Συγγνωστή πλάνη.

Δαπάνη ασφάλτου καθ υπέρβαση συναφθείσας σύμβασης.Από το συνδυασμό όλων των ανωτέρω διατάξεων (3669/2008)συνάγονται τα ακόλουθα: α) Μεταξύ των συστημάτων υποβολής προσφορών, στους διαγωνισμούς για την ανάθεση δημοσίων έργων, περιλαμβάνεται και αυτό της μειοδοσίας επί του εργολαβικού οφέλους, όταν οι εργασίες εκτελούνται απολογιστικά. Το σύστημα αυτό μπορεί να χρησιμοποιείται αυτοτελώς είτε σε συνδυασμό με άλλο, και στις δύο, όμως, περιπτώσεις εφαρμόζονται κατά την εκτέλεση του έργου οι διατάξεις των παρ. 2 έως 9 του άρθρου 55. Μεταξύ των ρυθμίσεων αυτών, προβλέπεται (παρ. 3) ότι η παρακολούθηση της δαπάνης γίνεται κατά τα οριζόμενα στη σύμβαση, δηλαδή η σύμβαση πρέπει να καθορίζει ποια είναι τα παραστατικά έγγραφα βάσει των οποίων θα διαπιστώνεται η δαπάνη στην οποία υποβλήθηκε ο ανάδοχος και η οποία, στη συνέχεια, θα του αποδοθεί προσαυξημένη κατά το ποσοστό γενικών εξόδων, το οποίο και μόνο υπόκειται στην προσφερόμενη από αυτόν έκπτωση. β) Με σκοπό την αντιμετώπιση της πολύ συχνής (ανά εβδομάδα) μεταβολής των τιμών της ασφάλτου, με την Δ17α/03/54/ΦΝ437/7.5.2008 απόφαση του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. εντάχθηκε στις δημοπρασίες των δημοσίων έργων ιδιαίτερο κονδύλι απολογιστικών εργασιών, το οποίο περιλαμβάνει την αξία της ασφάλτου, καθώς και ιδιαίτερος τρόπος παρακολούθησης του κόστους αυτής. Συνεπώς, με την ανωτέρω υπουργική απόφαση – όπως ερμηνεύθηκε με τις εγκυκλίους που ακολούθησαν – εισήχθη ουσιαστικά το σύστημα υποβολής προσφορών του άρθρου 9 του ν. 3669/2008 στα έργα που περιλαμβάνουν την εκτέλεση ασφαλτικών εργασιών και επομένως, κατά την εκτέλεση της ως άνω απολογιστικής εργασίας εφαρμόζονται οι διατάξεις των παρ. 2 έως 9 του άρθρου 55 ως προς τον τρόπο παρακολούθησης της δαπάνης, μεταξύ των οποίων και η παρ. 3, η οποία, όπως προεκτέθηκε, ορίζει ότι ο τρόπος παρακολούθησης της σχετικής δαπάνης πρέπει να ορίζεται συμβατικά. γ) Το αντίτιμο για την εκτέλεση των απολογιστικών εργασιών περιλαμβάνεται στους λογαριασμούς που συντάσσει ο ανάδοχος και υποβάλλει προς έγκριση στον κύριο του έργου, οι δε λογαριασμοί συνοδεύονται για την έγκρισή τους, μεταξύ άλλων, από τα παραστατικά στοιχεία των απολογιστικών εργασιών που τυχόν εκτελέστηκαν. Συνεπώς, σε περίπτωση έλλειψης συμβατικής ρύθμισης, η πληρωμή της δαπάνης της ασφάλτου θα πραγματοποιηθεί με βάση τα παραστατικά στοιχεία που αποδεικνύουν το ύψος της δαπάνης αυτής (VII Τμ. Ελ.Συν. Πρ. 312, 348/2010).(....)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγινα δεκτά στις σκέψεις που προηγήθηκαν (υπό III), το Τμήμα κρίνει ότι, ελλείψει οποιασδήποτε συμβατικής ρύθμισης, νομίμως καταβάλλεται στο φερόμενο ως δικαιούχο του επίμαχου χρηματικού εντάλματος η δαπάνη των απολογιστικών εργασιών, η οποία αντιστοιχεί στην αξία της ασφάλτου που χρησιμοποιήθηκε για την εκτέλεση του έργου, έστω και αν αυτή υπερβαίνει το ποσό της από 8.9.2010 σύμβασης, δεδομένου ότι η δαπάνη αυτή αποδεικνύεται - και κατά το υπερβάλλον ποσό - από τα σχετικά παραστατικά στοιχεία, ήτοι το από 9.6.2011 πρωτόκολλο υπολογισμού απολογιστικά αξίας ασφάλτου, το υπό ίδια ημερομηνία δελτίο της Διεύθυνσης Τιμών Βιομηχανικών προϊόντων και φαρμάκων της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου και το 16/28.6.2011 τιμολόγιο της εταιρείας «... .», από την οποία προμηθεύτηκε τον τάπητα κυκλοφορίας ο φερόμενος ως δικαιούχος του κρινόμενου χρηματικού εντάλματος.

Εξόφληση 8ου λογαριασμού έργου. Μη νόμιμη η χρήση του κονδυλίου των απρόβλεπτων δαπανών για την εκτέλεση συμπληρωματικών εργασιών με το 2ο Α.Π.Ε., αφού αυτές οι επιπλέον εργασίες μπορούσαν να είχαν προβλεφθεί κατά την εκπόνηση της αρχικής μελέτης, σύμφωνα με τη διάταξη της παρ.2 εδ.β΄του άρθρου 43 του π.δ. 609/1985. Όμοια η 113/2009 πράξη του ιδίου Τμήματος, δεν ανακαλεί τη 291/2008, (συγγνωστή πλάνη). Όμοιες οι 163,321/2009 πράξεις του ιδίου Τμήματος Όμοια η 334/2009 πράξη του ιδίου Τμήματος, (συγγνωστή πλάνη

Αμοιβή για την εκτέλεση συμπληρωματικών εργασιών, οι οποίες ανατέθηκαν στον αρχική ανάδοχο, χωρίς να συντρέχουν οι προϋποθέσεις των άρθρων 8 παρ. 1 του Ν. 1418/1984 και 8 παρ. 3 εδαφ. δ του Π.Δ. 334/2000.

Έργο - οδοποιία...:Ήδη το Τμήμα, μετά από νέα έρευνα της υπόθεσης, κρίνει ότι η επιπλέον δαπάνη ποσού 18.974,45 ευρώ, λόγω αύξησης της ποσότητας των εργασιών ασφαλτικής ισοπεδωτικής στρώσης μεταβλητού πάχους (ΠΤΠ Α265) από 1.850 τόνους, που προβλεπόταν στο άρθρο ΟΔΟ-Α Δ-6 του προϋπολογισμού της μελέτης, σε 2.728 τόνους, νόμιμα επιβαρύνει το κονδύλιο των απροβλέπτων δαπανών της οικείας σύμβασης, καθόσον, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα στην κρινόμενη αίτηση ανάκλησης, πρόκειται για υπερσυμβατικές εργασίες που ανέκυψαν λόγω αύξησης ποσοτήτων συμβατικών εργασιών, οι οποίες κατέστησαν αναγκαίες λόγω εσφαλμένων προμετρήσεων, ενώ δεν τροποποιείται το προς εκτέλεση συμβατικό αντικείμενο. Περαιτέρω ο ισχυρισμός του Δήμου ότι οι επίμαχες πρόσθετες εργασίες μπορούσαν, τηρούμενης της επιμέλειας του μέσου συνετού ανθρώπου, να έχουν προβλεφθεί στη μελέτη του έργου, καθώς τόσο οι υψομετρικές διαφορές των προς ασφαλτόστρωση οδών με τις διασταυρούμενες με αυτές οδούς όσο και τα ραγίσματα, τα ανοίγματα, οι καθιζήσεις και οι επιφανειακές ανωμαλίες τους, που οφείλονταν στα προηγούμενα υλικά στρώσης τους (αμμοχάλικο, τσιμέντο, φρεζαρισμένη άσφαλτος), αλλά και το μικρό πλάτος τους, ήταν γεγονότα γνωστά κατά το χρόνο σύνταξής της μελέτης, προβάλλεται αλυσιτελώς, δοθέντος ότι οι εκτελεσθείσες εργασίες δεν είναι νέες αλλά αφορούν στην επανόρθωση σφαλμάτων και παραλείψεων της μελέτης σχετικά με τις ποσότητες των εξ αρχής προβλεπόμενων εργασιών. Συνεπώς, νομίμως, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (βλ. σκέψη ΙV), το ποσό αυτό καλύπτεται από το κονδύλιο των απροβλέπτων δαπανών. Περαιτέρω, το ποσό που προκύπτει από την ενδεχόμενη αύξηση του Φ.Π.Α. από 19% σε 21% αποτελεί νέο κανόνα που θεσπίστηκε ως υποχρεωτικός μετά την ανάθεση του έργου και το οποίο θα μπορούσε να καλυφθεί, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (βλ. σκέψη IV), από το κονδύλιο των απροβλέπτων, απορριπτομένων των περί του αντιθέτου ισχυρισμών του Δήμου. (...)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι η κρινόμενη αίτηση ανάκλησης πρέπει να γίνει εν μέρει δεκτή κατά το μέρος που αφορά στην κάλυψη της αύξησης ποσοτήτων των εργασιών ασφαλτικής ισοπεδωτικής στρώσης μεταβλητού πάχους ποσού 18.974,45 από το κονδύλι των απροβλέπτων δαπανών, το ένταλμα, όμως, είναι μη θεωρητέο εφόσον κατά τα λοιπά εμπεριέχει τη μη νόμιμη δαπάνη των 44.903,94 ευρώ, η οποία δεν δύναται να καλυφθεί, ούτε από το κονδύλι των απροβλέπτων δαπανών, ούτε από το κονδύλι των απολογιστικών εργασιών.

ΥΠ. ΟΙΚ/ΚΩΝ. 44318/441/1987 : "Νομότυπη ανάθεση και εκτέλεση έργων ή εργασιών" ΥΠΕΧΩΔΕ 33493/3638/α/Εγκ. 53/1987 : "Νομότυπη ανάθεση και εκτέλεση έργων ή εργασιών"

Μη νόμιμα και κατά παράβαση των οικείων διατάξεων ανατέθηκε η εκτέλεση συμπληρωματικών εργασιών στον αρχικό ανάδοχο του έργου, αφού δεν συντρέχουν οι από την παράγραφο 1 του άρθρου 8 απαιτούμενες προϋποθέσεις και ειδικότερα δεν αποδεικνύεται ότι οι εν λόγω συμπληρωματικές εργασίες κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων.