Καθορισμός των όρων, των προϋποθέσεων και των διαδικασιών για την υλοποίηση, την τροποποίηση, τον έλεγχο και την ολοκλήρωση των επενδύσεων που έχουν χαρακτηρισθεί στρατηγικές σύμφωνα με τους νόμους 4864/2021 και 4608/2019, την καταβολή των ενισχύσεων και την τήρηση των υποχρεώσεων των επενδυτικών φορέων.

Καθορισμός των όρων και της διαδικασίας επιλογής για την χορήγηση υποτροφιών του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ) με σκοπό την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής στην Ελλάδα στο πλαίσιο της Οριζόντιας Δράσης «Ενίσχυση του ανθρώπινου ερευνητικού δυναμικού μέσω της υλοποίησης διδακτορικής έρευνας» - 2ος Κύκλος, του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», που συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (Ε.Κ.Τ.) και το ελληνικό δημόσιο.

«Προδικαστική παραπομπή – Άρθρο 267 ΣΛΕΕ – Έννοια του όρου “δικαστήριο κράτους μέλους” – Κριτήρια – Ανεξαρτησία και δεσμευτικός χαρακτήρας της δικαιοδοσίας του συγκεκριμένου εθνικού οργάνου – Μονιμότητα των μελών του οργάνου αυτού – Οδηγία 2014/24/ΕΕ – Διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων – Άρθρο 58 – Κριτήρια επιλογής – Δυνατότητα συμπερίληψης στα κριτήρια αυτά υποχρεώσεων που απορρέουν από ειδικές ρυθμίσεις που ισχύουν για τις σχετικές με τη σύμβαση δραστηριότητες και δεν προβλέπονται ως κριτήρια επιλογής στα έγγραφα της διαδικασίας σύναψης της σύμβασης – Άρθρο 63, παράγραφος 1 – Προσφέρων στηριζόμενος στις δυνατότητες άλλου φορέα για την εκπλήρωση των απαιτήσεων της αναθέτουσας αρχής – Δεν επιτρέπεται να επιβληθεί η χρήση υπεργολαβίας»

Τροποποίηση –ως προς τον αριθμό των θέσεων υποτροφιών, την ημερομηνία έναρξης της υποτροφίας και την προθεσμία υποβολής του τελικού παραδοτέου– της 38060/Ζ1/6-03-2018 (ΦΕΚ 876/τ.Β΄/13-03-2018) κοινής υπουργικής απόφασης «Καθορισμός των όρων και της διαδικασίας επιλογής για την χορήγηση υποτροφιών του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ) με σκοπό την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής στην Ελλάδα, στο πλαίσιο της πράξης «Ενίσχυση του ανθρώπινου ερευνητικού δυναμικού μέσω της υλοποίησης διδακτορικής έρευνας» - 2ος Κύκλος, του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση», που συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (Ε.Κ.Τ.) και το ελληνικό δημόσιο.

«Οδηγία 92/50/ΕΟΚ – Δημόσιες συμβάσεις παροχής υπηρεσιών – Πραγματοποίηση μελέτης περί της κτηματογραφήσεως, της πολεοδομήσεως και της πράξεως εφαρμογής για έναν οικισμό – Κριτήρια που μπορούν να γίνουν δεκτά ως “κριτήρια ποιοτικής επιλογής” ή ως “κριτήρια αναθέσεως” – Πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά – Τήρηση των προβλεπομένων στη συγγραφή υποχρεώσεων ή στη διακήρυξη του διαγωνισμού κριτηρίων αναθέσεως – Μεταγενέστερος καθορισμός συντελεστών βαρύτητας και υποκριτηρίων για τα κριτήρια αναθέσεως – Αρχή της ίσης μεταχειρίσεως των επιχειρηματιών και υποχρέωση διαφάνειας»Το άρθρο 36, παράγραφος 2, της οδηγίας 92/50/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 18ης Ιουνίου 1992, για τον συντονισμό των διαδικασιών σύναψης δημόσιων συμβάσεων υπηρεσιών, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 97/52/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Οκτωβρίου 1997, ερμηνευόμενο υπό το πρίσμα της αρχής της ίσης μεταχειρίσεως των επιχειρηματιών και της εντεύθεν απορρέουσας υποχρεώσεως διαφάνειας, απαγορεύει, στο πλαίσιο διαδικασίας διαγωνισμού, στην αναθέτουσα αρχή να καθορίζει μεταγενεστέρως συντελεστές βαρύτητας και υποκριτήρια για τα περιλαμβανόμενα στη συγγραφή υποχρεώσεων ή στη διακήρυξη του διαγωνισμού κριτήρια Σχετ.ΣτΕ/100/2009

Προγραμματική σύμβαση....Εξάλλου, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι τα συμβαλλόμενα μέρη έχουν κοινή αφετηρία και ότι συμπράττουν ισόρροπα στη σύμβαση, καθόσον οι μεν καταστατικοί σκοποί της …. Α.Ε. σχετίζονται με τη διοίκηση, καλή λειτουργία των κεντρικών αγορών που η ίδια διαχειρίζεται, η δε συμβολή του Δήμου στην προγραμματική σύμβαση αποτελεί δευτερεύον σκέλος της συμφωνίας. Τούτο αποδεικνύεται από την παρεπόμενη φύση των συμβατικών του υποχρεώσεων, όπως η άσκηση εποπτείας, η εισφορά στοιχείων για την διευκόλυνση της παροχής των συμβατικών υποχρεώσεων της Α.Ε. και η οργάνωση, από κοινού με την αντισυμβαλλόμενη ομάδων εργασίας, καθώς και η συμμετοχή του στην Επιτροπή Παρακολούθησης Έργου, ενώ πρωτεύουσα σημασία, όπως έχει παγίως κριθεί από το παρόν Τμήμα, έχει η καταβολή του συμφωνηθέντος ανταλλάγματος στην αντισυμβαλλόμενη εταιρεία (βλ. Πράξεις 29/2015, 3/2017, 28/2017 VII Τμ. Ελ. Συν.). Περαιτέρω, ο ισχυρισμός ότι το σύνολο των υπηρεσιών που πρόκειται να παρασχεθούν στο πλαίσιο της προγραμματικής σύμβασης θα ανατεθούν μέσω διαγωνιστικής διαδικασίας είναι απορριπτέος ως ερειδόμενος επί εσφαλμένης προϋπόθεσης, διότι αναφέρεται στην ανάθεση μέσω διαγωνιστικής διαδικασίας των εκτελεστικών συμβάσεων της προγραμματικής σύμβασης, ενώ με την προσβαλλομένη κρίθηκε ότι μη νομίμως ανατέθηκαν απευθείας, χωρίς την τήρηση διαγωνιστικής διαδικασίας, οι υπηρεσίες που αποτελούν το αντικείμενο της ίδιας της προγραμματικής σύμβασης. Τέλος, ο ισχυρισμός περί συνδρομής λόγων συγγνωστής πλάνης ως προς την κατά προσέγγιση παράθεση του κόστους των συμπεριλαμβανομένων στη σύμβαση αντικειμένων πρέπει να απορριφθεί ως αλυσιτελής, καθόσον και αληθής υποτιθέμενος δεν μπορεί να οδηγήσει σε ανάκληση της προσβαλλόμενης, η οποία ερείδεται σε περισσότερες νομικές βάσεις, ούτε, εξάλλου, μπορεί να γίνει δεκτή η πλάνη των υπηρεσιών του Δήμου ενόψει, ιδίως, και του γεγονότος ότι όμοιο νομικό ζήτημα είχε αντιμετωπιστεί με την 51/2015 Πράξη του Τμήματος, που δεν ανακάλεσε την 141/2015 Πράξη του Κλιμακίου Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών στο VII Τμήμα η οποία αφορούσε σε προγραμματική σύμβαση του ίδιου Δήμου.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ: Μη νόμιμη σύμβαση.(...)Από το περιεχόμενο της ελεγχόμενης προγραμματικής συμφωνίας προκύπτει ότι, αν και φέρεται ως προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, αυτή συνιστά κατ’ ουσία απευθείας ανάθεση υπηρεσιών από τον Δήμο ………. στην «... Α.Ε», η οποία αντιβαίνει στις διατάξεις των π.δ. 60/2007 και 28/1980 και του άρθρου 268 του ΚΔΚ. Συγκεκριμένα, παρόλο που στη συμφωνία αυτή γίνεται μία γενικότερη αναφορά στο πρόγραμμα «……..», με την υλοποίηση του οποίου επιχειρείται να συνδεθεί η συνεργασία των συμβαλλόμενων φορέων, από το αντικείμενό της και κυρίως από τη διαμόρφωση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των μερών προκύπτει ότι η «.... ΑΕ» υποχρεούται, έναντι τιμήματος, σε παροχή συγκεκριμένων υπηρεσιών προς τον Δήμο ..... για την οργάνωση και τη λειτουργία του ανωτέρω προγράμματος, του οποίου ο τελευταίος έχει την πρωτοβουλία επανεκκίνησης, την ευθύνη και την εποπτεία, ενώ από την Επιτροπή Παρακολούθησης θα ελέγχεται μόνο η προσήκουσα εκτέλεση της παροχής από την «... ΑΕ». .(...) .(...)Ακολούθως, ενόψει της απαίτησης ορισμού Ο.Τ.Α. ή νομικού προσώπου ως φορέα τήρησης της διαδικασίας επιχορήγησης και υλοποίησης του προγράμματος ανακαίνισης των όψεων των ιδιωτικών κτηρίων (άρθρο 14 παρ. 3 του ν. 3044/2002, ΥΑ 160790/4173, 21585/2003 και 2714/2007) και τελικού δικαιούχου της πράξης καθώς και του ότι δεν προκύπτει η θέση που θα έχουν κατά την υλοποίηση του προγράμματος μετά την ένταξή του στο συγχρηματοδοτούμενο πρόγραμμα ο Δήμος ………. και η «... ΑΕ», η επίμαχη απευθείας ανάθεση παρίσταται πρόωρη και μη δικαιολογημένη από άποψη χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης.

Περίληψη 1. Η τήρηση της αρχής της ίσης μεταχειρίσεως των προσφερόντων, που ανταποκρίνεται στην ουσία της οδηγίας 71/305, περί συντονισμού των διαδικασιών για τη σύναψη συμβάσεων δημοσίων έργων, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 89/440, επιβάλλει όπως οι προσφέροντες τυγχάνουν ίσης μεταχειρίσεως τόσο κατά τον χρόνο που ετοιμάζουν τις προσφορές τους όσο και κατά τον χρόνο που αυτές αποτιμώνται από την αναθέτουσα αρχή. ( βλ. σκέψεις 33-34 ) 2. Το άρθρο 29, παράγραφος 1, δεύτερη περίπτωση, της οδηγίας 71/305, περί συντονισμού των διαδικασιών για τη σύναψη συμβάσεων δημοσίων έργων, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 89/440, δεν απαριθμεί περιοριστικά τα κριτήρια τα οποία μπορούν να γίνουν δεκτά ως κριτήρια αναθέσεως μιας δημοσίας συμβάσεως. Ωστόσο, η επιλογή των κριτηρίων που δέχεται η αναθέτουσα αρχή δεν μπορεί να αναφέρεται παρά μόνο στα κριτήρια που αφορούν την εξακρίβωση της προσφοράς που είναι η πιο συμφέρουσα οικονομικά και δεν μπορεί να παρέχει στην αναθέτουσα αρχή απεριόριστη ελευθερία επιλογής ως προς την ανάθεση της συμβάσεως σε έναν προσφέροντα. ( βλ. σκέψεις 35-37 ) 3. Όσον αφορά τη σύναψη συμβάσεων δημοσίων έργων που εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 71/305 του Συμβουλίου, περί συντονισμού των διαδικασιών για τη σύναψη συμβάσεων δημοσίων έργων, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 89/440, η χρησιμοποίηση ενός κριτηρίου αναθέσεως της συμβάσεως το οποίο θα είναι ακριβώς γνωστό σε χρόνο μεταγενέστερο της αναθέσεως της συμβάσεως συμβιβάζεται με τις απαιτήσεις της ίσης μεταχειρίσεως των προσφερόντων υπό την προϋπόθεση ότι η διαφάνεια και η αντικειμενικότητα της διαδικασίας τηρούνται, πράγμα που προϋποθέτει ότι το κριτήριο μνημονεύεται στη συγγραφή υποχρεώσεων ή στην προκήρυξη του διαγωνισμού, διατυπώνεται κατά τρόπο που να επιτρέπει σε όλους τους προσφέροντες οι οποίοι είναι καλώς πληροφορημένοι και επιμελείς να το ερμηνεύουν κατά τον ίδιο τρόπο, η αναθέτουσα αρχή ακολουθεί την ίδια ερμηνεία καθόλη τη διάρκεια της διαδικασίας και εφαρμόζει το εν λόγω κριτήριο κατά τρόπο αντικειμενικό και ενιαίο για όλους τους προσφέροντες. Η αντικειμενικότητα μπορεί να διασφαλιστεί με το να ζητείται η γνώμη ενός εμπειρογνώμονα, υπό την προϋπόθεση ότι η έκθεσή του βασίζεται για όλα τα ουσιώδη σημεία σε αντικειμενικούς παράγοντες οι οποίοι θεωρούνται, σύμφωνα με τους κανόνες της επιστήμης, ως ασκούντες επιρροή και είναι πρόσφοροι για την πραγματοποιηθείσα αξιολόγηση. ( βλ. σκέψεις 38, 40, 42-45 και διατακτ. )

Δυνατότητα ή μη διενέργειας άλλης ανοιχτής διαδικασίας, πέραν της προκήρυξης δημόσιου διαγωνισμού, ενόψει της τροποποίησης της διάταξης του άρθρου 15 παρ. 3 του Κανονισμού (ΕΕ) 1305/2013 με το άρθρο 1 περ. 4 του Κανονισμού (ΕΕ) 2393/2017, προκειμένου να επιλεγούν οι δικαιούχοι του υπομέτρου-πάροχοι γεωργικών συμβουλών, στο πλαίσιο υλοποίησης του υπομέτρου 2.1 «Χρήση συμβουλευτικών υπηρεσιών στο γεωργικό τομέα», του Προγράμματος «Αγροτική Ανάπτυξη της Ελλάδας» (ΠΑΑ) 2014-2020.(...)Μετά την τροποποίηση της διάταξης του άρθρου 15 παρ. 3 του Κανονισμού (ΕΕ) 1305/2013 με το άρθρο 1 περ. 4 του Κανονισμού (ΕΕ) 2393/2017 επιτρέπεται η υλοποίηση του υπομέτρου 2.1 «Χρήση συμβουλευτικών υπηρεσιών στο γεωργικό τομέα» του Προγράμματος «Αγροτική Ανάπτυξη της Ελλάδας» (ΠΑΑ) 2014-2020, με τη δυνατότητα επιλογής των παρόχων γεωργικών συμβουλών μέσω διαδικασίας άλλης, πέραν αυτής των δημοσίων συμβάσεων, χωρίς δημόσιο διαγωνισμό, ήτοι της ανοικτής πρόσκλησης υποβολής αιτήσεων σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, υπό την προϋπόθεση ότι η υλοποίηση αυτή γίνεται σε εφαρμογή νομοθετικής ρύθμισης, ή υπουργικής απόφασης που θα εκδοθεί βάσει ειδικής νομοθετικής εξουσιοδότησης, προς θέσπιση ή/και συμπλήρωση ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου, ώστε να διασφαλίζονται πλήρως οι αρχές της δημοσιότητας και της διαφάνειας της διαδικασίας, καθώς και της ίσης μεταχείρισης και αποφυγής των διακρίσεων μεταξύ των παρόχων, τηρουμένων των ειδικών όρων και προϋποθέσεων, που θέτει το άρθρο 15 παρ. 3 του Κανονισμού (ΕΕ) 1305/2013 (ομόφωνα).

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:να ελέγξει τη νομιμότητα της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου και του σχεδίου σύμβασης του Δήμου … - … με αντικείμενο τη «Φύτευση και συντήρηση χώρων πρασίνου», προϋπολογιζόμενης δαπάνης 1.491.935,48 ευρώ πλέον Φ.Π.Α. (1.850.000,00 ευρώ με το Φ.Π.Α.) και συμβατικού ποσού 1.462.096,77 ευρώ πλέον Φ.Π.Α.(....)Συνεπώς, αποκλείονται ως κριτήρια ανάθεσης εκείνα που δεν αποσκοπούν στον εντοπισμό της πλέον συμφέρουσας προσφοράς, αλλά συνδέονται με την εκτίμηση της καταλληλότητας των διαγωνιζομένων να εκτελέσουν τη σύμβαση. Για τους ίδιους δε λόγους, μη νομίμως προβλέπονται σε διακήρυξη κριτήρια (ποιοτικής) επιλογής, τα οποία υποχρεωτικά συνεκτιμώνται, ήτοι αξιολογούνται και βαθμολογούνται κατά τη φάση ανάδειξης της πλέον συμφέρουσας προσφοράς. Σε κάθε περίπτωση, τα προβλεπόμενα από τη διακήρυξη κριτήρια επιλογής ή ανάθεσης πρέπει να σχετίζονται με την ορθή και αποτελεσματική εκτέλεση της συγκεκριμένης σύμβασης και να μην παρίστανται δυσανάλογα(....) μη νομίμως προβλέπονται στην παρούσα διακήρυξη (άρθρο 2.2.6) ως κριτήρια ποιοτικής επιλογής των υποψήφιων φορέων η «παρουσίαση ολοκληρωμένης έκθεσης αντιμετώπισης του έργου, προδιαγραφές της προσφερόμενης υπηρεσίας, περιβαλλοντική διαχείριση, μεθοδολογία οργάνωσης, διοίκησης και υλοποίησης του Έργου, σχεδιασμός, προγραμματισμός και παρακολούθηση - έλεγχος προόδου του έργου», καθώς δεν συνιστούν αντικειμενικούς όρους απόδειξης της γενικώς κατεχόμενης από τους ενδιαφερόμενους φορείς τεχνικής και επαγγελματικής ικανότητας να αναλάβουν την εκτέλεση της σύμβασης, αλλά σχετίζονται κατ’ εξοχήν με την ανάπτυξη και αξιολόγηση του ουσιαστικού περιεχομένου και των ποιοτικών χαρακτηριστικών των προσφορών τους, προς κάλυψη των αναγκών των ζητούμενων υπηρεσιών, με συνέπεια να βαθμολογούνται εν προκειμένω και κατά το στάδιο ανάθεσης ως επιμέρους στοιχεία της τεχνικής προσφοράς.(...)Εν προκειμένω εξάλλου δεν αναπτύχθηκε πράγματι επαρκής ανταγωνισμός, αφού στη διαδικασία συμμετείχε τελικώς ένας μόνο οικονομικός φορέας, κατά την αξιολόγηση της προσφοράς του οποίου μάλιστα δεν εφαρμόστηκε ο ρητά προβλεπόμενος στο άρθρο 3.1.3 της διακήρυξης μαθηματικός τύπος για την ανάδειξη αυτής ως της πλέον συμφέρουσας για την αναθέτουσα Αρχή. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου σύμβασης.

ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1274/2021.